O‘lchash vositalarining metrologik xususiyatlari

5.4O‘lchash qurilmalari va o‘lchash tizimlari

O‘z DSt 8.010.2:2003 “O‘zbekiston Respublikasining o‘lchashlar birliligini ta'minlash davlat tizimi. Metrologiya. Atamalar va ta'riflar. 2-qism. O‘lchash vositalari va ularning parametrlari” davlat standartiga ko‘ra:

O‘lchash qurilmasi - o‘lchash asbobi (uskunasi yoki tizizmi)ning o‘lchash signali bilan bog‘liq bo‘lgan va o‘ziga xos konstruksiya hamda vazifaga ega bo‘lgan qismi.
Misol, o‘lchash asbobining (yozish uchun mo‘ljallangan lenta, lentani tortish mexanizmi va yozish elementidan tuzilgan) qayd qilish qurilmasi, o‘lchash o‘zgartkichi o‘lchash qurilmasi bo‘lishi mumkin.
O‘lchash tizimi - nazorat qilinadigan obyektga xos bir yoki bir nechta kattaliklarni o‘lchash va turli maqsadlarda o‘lchash signallarini hosil qilish uchun ushbu obyektning turli nuqtalarida joylashtirilib, o‘zaro aloqa kanallari bilan bog‘langan, finksional birlashtirilgan o‘lchovlar, o‘lchash o‘zgartkichlari, EHM va boshqa texnik vositalar majmui.
O‘lchash tizimlarini quyidagicha guruhlarga ajratish mumkin.
Ma'lumot o'lchash tizimi - o‘lchash ma'lumotlarini iste'molchiga zarur ko‘rinishda berish maqsadlariga mo‘ljallangan o‘lchash tizimi.
Tekshiruvchi o'lchash tizimi - texnologik jarayon, hodisa, harakatlanuvchi
obyekt yoki uning holati parametrlarini tekshirish maqsadlariga mo‘ljallangan o‘lchash tizimi.
Boshqaruvchi o'lchash tizimi - texnologik jarayon, avtomatik ishlab chiqarish, harakatlanuvchi obyekt va h.k. larni avtomatik boshqarish maqsadlariga mo‘ljallangan o‘lchash tizimi.

Takrorlash uchun savollar:

1. 
   Kattalikning o‘lchovi nima? O‘lchovlarning qanday turlari bor?
   
2. 
   Elektr va magnit kattaliklarning o‘lchovlari haqida nimalarni bilasiz?
   
3. 
   Mexanik o‘zgartkichlar va ularning turlari haqida tushuntirib bering.
   
4. 
   O‘lchash asboblari deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   O‘lchash asboblari qanday turlarga ajraladi?
   
6. 
   Elektr o‘lchash asboblari va ularning turlari haqida ma'lumot bering.
   
7. 
   O‘lchash asboblarining metrologik tavsiflari nimani ifodalaydi?
   
8. 
   O‘lchash asboblarining metrologik tavsiflariga nimalar kiradi?
   
9. 
   O‘lchash turlarini aytib bering.
   
10. 
    O‘lchash usuli deganda nimani tushunasiz?
    
11. 
    Bevosita baholash usuli haqida ma'lumot bering.
    
12. 
    Taqqoslash usuli va uning turlarga ajralishini tushuntirib bering.
    
13. 
    Statik va dinamik o‘lchashlarni tushuntirib bering.