Old Osiyo san’ati

Dur-Sharruken (hozirgi Xorsobod)dagi Sargon I I saroyi.
S aro y balandligi 14 m boMgan 
s u n ’iy tepalikka qurilgan, atrofi esa 
q alin d e v o r b ilan o ‘ralgan. Saroy 
m e h m o n x o n a , y o to q x o n a va d in iy
m aro sim larg a moM jallangan x o n a- 
lard an iborat boMib, u la r a lo h id a
o ch iq hovli atrofida joylashtirilgan.
Saroyga kiraverish darv o zalarin in g
ikki y o n to m o n ig a e sa q a n o tli,
24

^ a m boshli q o ‘to s - shedu 

o rn a tilg a n .
Shedu. Er. av. 712-707- 
Yjjlar. London. Britaniya mu-
zeyi-
Bu h a y k a lg a y o n t o ­
m o n d a n q a ralg a n id a yurib 
b o ra y o tg a n g a
o ‘xshash, o ld
t o m o n d a n
q a r a l g a n d a
to 'x ta b tu rg a n d c k qilib ish­
la n g a n . Bu h a y k a l ta b iiy
k u ch lar ram zi b o ‘lib, p o d - 
s h o n i y o m o n k o ‘z d a n
s a q la s h d a x iz m a t q ilg a n . 
S aro y n in g tash q i devori va 
ichki x onalari devoriy su- 
rat va b o 'rtm a tasv irlar b i­
lan bczatilgan. M asalan, sa­
royning tash q i dev o rlarid a 
ta x m o n s ifa t jo y la r q o ld ir ilg a n
b o ‘ l i b , 
u 
y e r g a h a y k a l l a r
o ‘r n a tilg a n boM gan. S h u n d a y
h ay k allar ich id a G ilg a m ish n in g
sh e rn i x u d d i m u sh u k n i u sh la b
q o ‘ltig‘iga o lib k o ‘tarib k e ta y o t- 
ganga o 'x sh a tib ishlangan haykali 
x a ra k terli. Bu ta sv irla rd a p o d - 
sh o n in g h arb iy yurishlari h a m d a
afsonaviy q a h ra m o n G ilg a m ish
qah ram o n lik lari ifodalanadi.
Dur-Sharruken (hoiirgi Xorso- 
bod)dagi Sargon II saroyi devoriga 
Siangan bo ‘rtma tasvir parchasi (er. 
av. V u i asming ikkinchi yarmi).
25

O ssuriya sa­

royi devorlariga 
i s h l a n g a n
b o ‘rtm a tasvirlar 
ja h o n s a n ’a t i ­
ning nozik d u r- 
d o n a l a r i d a n
h i s o b l a n a d i .
U la r d a h a r b iy
у u г i s h 1 a r , 
p o d s h o l a r n i n g
s h e r o v la s h la ri 
o ‘t a h a r a k a t l i
qilib ishlangan. K alxudagi A sh sh u m a sira p a l II (er. av. 883—85 9 -y illar), 
N anevidagi A sh sh u rb an ap al (er. av. 6 6 9 -6 3 5 - y y .) saroylari b o ‘rtm a tas- 
virlari shu o ‘rin d a m a sh h u rd ir. O v m a n z a ra sin i aks e ttiru v ch i b o 'rtm a
tasv irlar ju d a yuksak m a h o ra t b ila n ish lan g an . R ely ef kom pozitsiyasi o ‘ta 
d in a m ik b o ‘lib, c h o p a y o tg a n va y a ralan g an sh e rla r haykallari (m a sa la n , 
y a ralan g an sh e r b o ‘rtm a tasviri) jo n li tasv irla n g an d ir. B o‘rtm a tasvir- 
larda shartlilik k u ch li, lekin b u h o i k o ‘zg a tash la n m a y d i. M asalan , o d am
va h ay v o n lar tasviri y o n to m o n d a n ish lan g an boMishiga q a ra m a y , v o ­
q e a la r h ay o tiy k o ’rinishga ega. H ay k a lta ro sh h a y v o n la r tasv irin i, a y n iq ­
sa, m a h o ra t b ilan k o ‘rsata o lg an . M a sa la n , y a ralan g an s h e r tasvirida 
u n d a q u d ra tn in g so ‘nib b o ra y o tg a n i, lek in sh u n g a q a ra m a y n a ’ra to rtib
o ld in g a in tilay o tg an i ju d a ta ’sirli ishlangan.
Sher ovi. Mil. av. 883-859-yillar. London, muzeyi. Britaniya. Ashshurbanapal 
saroyi devoriga ishlangan bo 'rtma tasvir.
E ram izd an aw alg i 612-yili 
O ssuriya Bobil va M idiya p o d ­
sh o lig i y u rish la ri tu fa y li o ‘z 
u m rin i tu g atd i. L ek in u n in g
s a l t a n a t i q a d i m g i d u n y o
xalqlari s a n ’ati rivojiga katta 
t a ’sir qildi.
Y angi B obil. E ra m iz d a n
a w a lg i V II asr oxiriga kelib, 
B obil riv o jla n is h n in g y an g i 
b o sq ic h ig a k o ‘ta rild i. N av u - 
x o d o n o so r II (m il. av. 6 0 5 "
5 6 2 - y i l I a r ) d a v r i d a B o b il
26

(V a v ilo n ) o ‘z in in g s o ‘nggi riv o jla n ish b o s q ic h in i b o sh id a n kechirdi. B o­

bil q a y la d a n k u c h - q u d r a tg a t o 'l i b , u n in g sh a h a rla ri va poytaxti Bobil 
g u lla rig a o ‘ra Id i. O b o d o n c h ilik v a q u rilish ishJari a m alg a oshirildi. Af- 
so n a v iy b o g ‘la r - u o s m o n o ‘p a r m in o r a la r yu zag a keldi. U la r haqidagi 
a fs o n a ia r e s a h a m o n d illa rd a d o s to n . N a v u x o d o n o s o r II podsholik qil- 
g a n y illa r B o b ild a s h a h a r q u rilis h ish lari avj o ld irib yuborildi, sh a h a r 
q u rilish i a n iq Io y ih a a s o s id a tik la n ib , y an g i b in o la r q u rild i, atrofi qalin 
d e v o r b ila n o*rab c h iq ild i. S h a h a m in g sak k iz d arvozasi b o ‘!ib, u la r ichi-
d a A s h sh u rd a g i I s h ta r d a rv o z a si o ‘z in in g k o ‘rk am va scrhasham ligi bilan 
a jra lib t u r a r e d i. D a rv o z a d e v o rla ri k o s h in la r b ilan p ard o zlan g an . K o‘k 
z a m id a (fo n d a ) o q v a sa riq ra n g li a fso n a v iy h a y v o n la m in g yurib b o ray o t- 
g a n in in g b o ‘rtm a tasv iri is h la n g a n . S h u d a rv o z a d a n sh a h a m in g bosh 
ib o d a tx o n a s ig a b o ra d ig a n y o ‘l b o s h la n a r ed i. D arv o z a d a n tash q arid a

m a ’b u d M a rd u k haykali 

o ‘ r n a t i l g a n b o ‘ l g a n . 
Bosh ib o d a tx o n a y o n i- 
da esa k a tta Bobil m i- 
n o r a s i q u r i l g a n e d i . 
U n in g b alandligi 9 0 m ., 
a s o s i h a m 9 0 x 9 0 m
boMgan.
N a v u x o d o n o s o r II 
saroyi h a m se rh a sh a m , 
b e z a k k a b o y b o ‘ lib , 
o sm a b o g 'la r q o ‘y n id a
e r t a k n a m o k o ‘ r i n i s h
k ash f etg an edi.