Old Osiyo san’ati

Ishtar darvozasi. Mil. 
av. VI asr. Berlin muzeyi.
Am aliy bezak s a n ’a ti. M e so p o ta m iy a d a am aliy bezak s a n ’ati h a m
yuksaklikka erish d i. Z a rg a rlik , to sh ta ro sh lik b o rasid a n o d ir a sa rla r y a ra t- 
dilar. T u rli n o d ir m a d a n la r b ila n q a d a m a b u y u m la r yasash b o ra sid a
s a n ’a tk o rla r k a tta m uvafifaqiyatlarga e rish d ila r. Bobil s a n ’a ti u z o q q a
c h o ‘zilm ad i. N a v u x o d o n o so r II v afo tid an keyin ichki n iz o la r m a m la k a t 
q u d ra tin i su say tira b o sh la d i. Bobil d av latin in g sh arq id a rivojlanib ke- 
layotgan E ro n davlati b u im k o n iy a td a n fo y d alan ib u n i to r - m o r etish g a 
m u y assar b o ‘ldi. M il. av. 539-yili E ro n p o d sh o h i K ir II Bobil sh a h rig a
ta n ta n a li kirib keldi. S hu b ila n M eso p o ta m iy a tarixi h a m o ‘z nihoyasiga 
yetdi. U a h a m o n iy la r davlati tarkibiga q o ’sh ilib ketdi. S hu b ilan M e so ­
p o tam iy a xalqlari q a d im iy s a n ’ati tarixi o ‘z u m rin i tu g atd i.
28

M U S T A Q IL 0 ‘Q I S H U C H U N

G ilgam ish afsonasi
Bobil a d a b iy o tin in g e n g k o ‘zga k o 'rin g a n a sa rla rid a n b in m a sh h u r 
^G ilgam ish h aq id a g i d o sto n » boMib, u n d a q a h ra m o n G ilg am ish sarg u - 
zashtlari, u n in g h a y ra to m u z q a h ra m o n lik la ri, afsonaviy h ay v o n lar b ilan 
olib b o rg an ja n g i, d o ‘sti E n k id u b ila n h ay o t h a q id a xayol surishlari ta s ­
v i r l a n a d i .
S hu d o s to n v o q ea lari o ‘z d av rid a k o 'p la b tasviriy s a n ’a t, a y ­
niqsa b o ‘rtm a tasv ird a o ‘z ifo d asin i to p g a n . M a sa la n , u n in g y o w o y i 
h o 'k iz b ila n boM gan k u ra sh i, s h e r b ila n q ilg an ja n g in i aks ettiru v c h i 
b o 'rtm a ta sv irla r s h u la r ju m la sid a n d ir.
... M a ’b u d a I s h ta r G ilg a m ish g a o sh iq boMib q o lib , sevgi iz h o r etg an . 
A m m o
d o n o va e h tiy o tk o r G ilg a m ish , m a ’b u d a Ish ta m in g sevgisini rad 
qilib, ilgarigi o sh iq la rin i q a n c h a d a n q a n c h a kulfat va azo b laig a d u c h o r 
qilganligini m a ’b u d a n in g yodiga solgan.
G ilg a m ish n in g rad ja v o b in i o ‘ziga h a q o ra t bilgan Ish ta r u n in g usti- 
dan o ‘z o tasi boMgan o s m o n b o sh xudosi A n u g a arz q ilib , u n d a n o s- 
m oniy b ir h o ‘kiz b u n y o d q ilish n i so ‘rag an , g o ‘yo b u h o ‘kiz o ‘ja r va 
qaysar q a h ra m o n n i h a lo k qilishi lo z im boMgan. A n u q izin in g iltim o sin i 
darhol a d o e tm a g a n va a n c h a v a q tg ach a ikkilanib tu rg an . B iroq qizi 
qattiq tu rib , h a d e b iltim o s q ilav erg an id a n k ey in , U ru k k a b ir b ah ay b at 
h o 'k iz y u b o rg a n , b u y e rd a h o ‘kiz b ir n e c h a y u z o d a m n i n o b u d qilgan. 
A m m o, q a h ra m o n b u m u d h ish m ax lu q n i oM dirgan, b o tim in g bu yangi 
qahram onligi m a ’b u d a Is h ta m in g g ’azabiga g azab q o ‘shgan. Ish ta r U ru k
devorlari tep asig a c h iq ib o lib , d u o la r o ‘qib G ilg am ish b oshiga la ’n a tla r 
yog‘d irgan. L ek in ja so ra tli q a h ra m o n b u la ’n a tla m i p isa n d q ilm ag an . U 
o ‘z o d am larin i h u z u rig a c h o rla b , ularga boyagi h o ‘kizni o lib k elib , o ‘z 
xudo h o m iy lari sh arafig a q u rb o n lik q ilish n i buyurgan.