Oli\' va o•rta maxsus ta'lim vazirligi o•rta maxsus

6.2- §. Elektrolitik dissotsilanisb

O'zidan elektr o'tkazuvchi barcha moddalar ikki turga bo'linadi. Birinchi xii o'tkazuvchilarda (metallarda} elektr toki elektronlar harakati orqali, ikkinchi xii o'tkazuvchilarda (kislota, asos, tuz­ lar critmalarida) esa ionlar harakati orqali o'tadi.
Erigan yoki suyuqlangan moddalar elektrolit va elektrolitmaslarga bo'linadi. Suvdagi eritmalari yoki suyuqlanmalari ionlarga ajraladi­ gan va shu sababli elektr tokini o'tkazadigan moddalar e/ektro/it­ lar deyiladi. Suvdagi eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr tokini o'tkazmaydigan moddalar elektrolitmaslar deyiladi. Elektrolitlar­ ga kislotalar, asoslar va tuzlar, elektrolitmaslarga esa ko'pchilik or­ ganik birikmalar kiradi. Elektrolitlaming suvda eriganda ionlarga ajralishi e I e kt ro Ii ti k di ss o Is ii an is h deyiladi.
1887-yilga qadar elektrolit entmalari orqali clektr toki o'tka­ zilganda elektrolitlar musbat va manfiy ionlarga ajraladi, degan noto•g•n fikrlar bor edi. 1887-yilda shved olimi S.Arrenius turli konsentratsiyadagi kislota eritmalarining elektr o'tkazuvchanligi­ ni o'lchashi natijasiga asoslanib, kislotalar elektr toki berilma­ ganda ham ionlarga ajralishini aniqladi va elektrolitik dissotsilanish nazariyasini taklif qildi. Bu nazariya uch qismdan iborat:
I. Elektrolitlar suvda eritilganda musbat va manfiy ionlarga ajraladi. Eritmada ionlar turli yo·nalishlarda tartibsiz harakat qiJadi.

2. 
   Eritmaga elektr toki berilganda tok ta'siri ostida musbat ion­ lar katodga, manfiy ionlar anodga tomon harakat qiladi. Shuning uchun musbat ionlar kotionlar, manfiy ionlar anionlar deyiladi.
   
3. 
   Barcha elektrolitlar ionJarga bir xii darajada i}jralmaydi. Ba'zilari ko'proq, ba'zilari ozroq ajraladi. Elektrolitlaming ionlarga to'liq yoki qisman ajralishi elektrolitning tabiatiga, eritmaning konsen-
   

tratsiyasiga, erituvchining tabiatiga va temperaturaga bog'liq. Dis­ sotsilanish qaytar jarayon bo'lgani uchun ionlanish tenglama­ larini yozishda qarama-qarshi tomonga qarntilgan ikki strelkadan foydalaniladi. Masalan: