. - Strukturali tuproqlarda esa aksincha nam uzoq saqlanadi. Tuproq strukturasi havo almashinuvida ham muhim rol o’ynaydi. Mikroagregatlar (<0,25) da (hatto ular quruq xolida ham) havo almashinuvi yomon bo’ladi. Makrostrukturalarda esa, yuqori namlikda ham havo almashinuvi yaxshi bo’lib turadi. Strukturasiz tuproqlarda nam yetarli bo’lganda ham, o’simliklarning ildizi va aerob mikroorganizmlar erkin kislorod yetishmasligidan qiynaladi. Havo yetarli bo’lganda, aksincha foydali nam kamayadi. Strukturasiz tuproqlardan atmosfera yog’inlari sekin o’tadi. Bahorgi kuchli yomg’irlar yer yuzasidan oqib ketib, tuproqning eroziyalanishiga sabab bo’ladi.
- Strukturali tuproqlarda suv bilan havo o’rtasida qarama-qarshilik bo’lmaydi. O’simliklar uchun yetarli miqdorda nam bo’lganda, havo zahirasi ham yetarlidir. Bu tuproqlar shamol va suv eroziyasiga chidamli. Strukturali tuproqlarda mikrobiologik jarayonlar yaxshi kechadi va o’simliklar uchun maqbul o’tadigan oziq elementlari to’planadi. Strukturali tuproqlarning g’ovak holda bo’lishi, urug’larning tez va sifatli unib chiqishi hamda ildizlarining yaxshi rivojlanishiga imkon beradi
9-mavzu. Tuproqlarning suv xossalari. - 9-mavzu. Tuproqlarning suv xossalari.
- 1.Tuproqdagi suvning turlari
- 2.Tuproqning suv xossalari va suv o`tkazuvchanligi
- 3. O`simliklarga singadigan tuproq namligi
- 4. Tuproqning suvni bo`g`latish xossasi va suv balansi
- 5.Tuproq suv rejimini tiplari va suv rejimini yaxshilash tadbirlari
Tuproqdagi suvning axamiyati beqiyos. Ona jins –ruхlyakning shakillanishidan boshlab tuproq paydo bo`lishi hamda uning rivojlanishidagi turli fizik-kimyoviy, beokimyoviy va biologik jarayonlarning borishida suv muhim rol o’ynaydi. Shuningdek, suv o`simlik va boshqa turli organizimlar hayoti uchun eng zarur bo’lib, ularning normal oziqlanishi va rivojlanib o`sishini, hamda mikroorganizimlar talabini tamin etadigan muhim sharotlardan biri hisoblanadi. Demak, suv tuproq unumdorligining eng muhim faktoridir. Suv tuproqda organik moddalarning tuplanishiga, sturuktura elimentlaring paydo bulishiga, tuproqning fizik mexanikaviy xossalari va dehqonchilikda qo’llaniladigan turli agrotexnikaviy tadbirlarning sifatiga keskin tasir ko’rsatadi. Tuproqda namning mutadil bo’lishi, undagi bo’layotgan ijobiy xakterdagi jarayonlarning rivojlanishi va tuproq unumdorligi uchun yaxshi sharoit yaratishga imkon beradi.Urug`larning unib chiqishi va umuman o`simliklar xayotidagi zarur jarayonlar tuproqda suv yetarli bo’lgandagina yuzaga keladi. - Tuproqdagi suvning axamiyati beqiyos. Ona jins –ruхlyakning shakillanishidan boshlab tuproq paydo bo`lishi hamda uning rivojlanishidagi turli fizik-kimyoviy, beokimyoviy va biologik jarayonlarning borishida suv muhim rol o’ynaydi. Shuningdek, suv o`simlik va boshqa turli organizimlar hayoti uchun eng zarur bo’lib, ularning normal oziqlanishi va rivojlanib o`sishini, hamda mikroorganizimlar talabini tamin etadigan muhim sharotlardan biri hisoblanadi. Demak, suv tuproq unumdorligining eng muhim faktoridir. Suv tuproqda organik moddalarning tuplanishiga, sturuktura elimentlaring paydo bulishiga, tuproqning fizik mexanikaviy xossalari va dehqonchilikda qo’llaniladigan turli agrotexnikaviy tadbirlarning sifatiga keskin tasir ko’rsatadi. Tuproqda namning mutadil bo’lishi, undagi bo’layotgan ijobiy xakterdagi jarayonlarning rivojlanishi va tuproq unumdorligi uchun yaxshi sharoit yaratishga imkon beradi.Urug`larning unib chiqishi va umuman o`simliklar xayotidagi zarur jarayonlar tuproqda suv yetarli bo’lgandagina yuzaga keladi.
- Tuproqda suv mutlaqo bulmasa, o`simliklar qurib qoladi va mekrobialogek pratseslar ham tuxtaydi. Suv karbanat angidiret birgalikda fotasentez pratsesida ishtirok etib, o`simlik uchun zarur bulgan dastlabki organik moddalarni vujutga keltiradi. Suvda erigan oziq moddalar tuproq eritmasi orqali o`simliklar ildiziga shimiladi va o`larning xayotey talabini tamin etadi .
- Suv osimlik tarkibing 80-90 % ini tashkil etadi, o`simlik esa o`z xayoti davrida bu suvning kup qismini o`zi orqali bog`latib yuboradi. O`simlik xayoti uchun juda kub suv talab etiladi. Bir gr quruq modda tuplash uchun o`simlik o`rta xisobda 300-800gr suv sarflaydi.
- Tuproqdagi suvning asosey manbai yog`in suvlaridir, bazi joylarda sizob suvlari orqali xam tuplanadi. So`g`oriladigan dehqonchilik sharoetida esa sug`orish suvlari xam anashunday manbalardan biri hisoblanadi.
- Ekinlardan mul va sifatli xosil olishda tuproqning suv rejimini puxta o`rganinsh va o`ni boshqarish yularini bilish g`oyat kata axamiyatga egadir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
