Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

Марказсизлаштириш кўпроқ ваколат ва қарор қабул қилишни қуйидаги даражаларга топширишни англатади. Бу атама корпорациялардан тортиб ҳукуматларга қадар турли ташкилотлар учун кенг тарқалган.
Марказсизлаштириш марказлаштириш билан фарқ қилади. Иккинчиси юқори даражадаги бошқарув остида кўпроқ ваколатни таъкидлайди. Бошқача қилиб айтганда, қарор қабул қилиш юқори даражадаги менежерларда тўпланган. Натижада, топ-менежерлар юқори қарор қабул қилиш кучига эга ва делегация кам ёки умуман йўқ.
Қўл остидагиларга кўпроқ ваколат бериш кўпроқ мотивацияни рағбатлантиради. Ходимлар ўз ишлари тўғрисида қарор қабул қилишда кўпроқ иштирок этадилар. Улар иш соҳасидаги муаммолар ҳақида кўпроқ билганликлари сабабли, улар тегишли ва тезкор қарорлар қабул қилишлари мумкин.
Аммо, бу ҳам хавф билан бирга келади. Такрорланадиган функциялар ва қарорлар каби муаммолар кўпинча пайдо бўлади. Бундан ташқари, топ-менежерлар ўз қўл остидагилар устидан назоратни йўқотиши мумкин.
Марказсизлаштириш компаниялар катта бўлганда муҳим аҳамиятга эга. Ташкилотларни бошқариш янада мураккаблашмоқда. Шундай қилиб, фақат топ-менежерларга таяниб қарор қабул қилиш деярли мумкин эмас. Оғир иш юкини яратишдан ташқари, қарорлар ташкилот учун самарасиз бўлиши мумкин.
Масалан, тўғри қарор қабул қилишига қарамай, қуйи даражаларда амалга ошириш ёмон бўлиши мумкин. Ва топ-менежерлар қарор қабул қилиш билан жуда банд бўлиб, ўз қарорлари бўйсунувчилар томонидан қандай бажарилишини назорат қилишлари мумкин эмас. Натижада, яхши қарорлар ташкилотларда самарасиз, чунки улар ёмон амалга оширилади.
Марказсизлаштириш муҳимлигининг яна бир сабаби-бу кўпроқ маълумотли қарор қабул қилиш. Масалан, компания кўплаб бўлинмаларга эга ёки бир нечта географик ҳудудларда ишлайди. Қуйи менежерлар маҳаллий шароитларни бош офис раҳбариятига қараганда яхшироқ тушунишади. Шундай қилиб, уларга ваколат бериб, улар тўғри ва тегишли қарорлар қабул қилишлари мумкин. Бундан ташқари, улар маҳаллий ҳудуддаги ишбилармонлик муҳитидаги ўзгаришларга тезда жавоб беришлари мумкин.
Марказлаштириш ва марказсизлаштириш-бу буйруқлар занжиридаги турли даражалар ўртасида қарор қабул қилиш ва ваколатларнинг қай даражада ўтказилиши. Агар рол юқори бошқарувга кўпроқ эътибор қаратилса, бу марказлаштиришга олиб келади. Акс ҳолда, бу марказсизлаштиришдир.
Юқори менежерлар муҳим қарорларни қабул қилиш ваколатларини қуйи даражаларга топширадилар. Бу уларни янада кучайтиришга қаратилган амаллари. Шундай қилиб, улар ўз бўлинмалари тўғрисида фаол равишда ташкил этишлари ва қарор қабул қилишлари мумкин. Одатда марказислаштириш қуйидагиларни ўз ичига олади:

• 
  Камроқ юқори бошқарув назорати;
  
• 
  Кўпроқ автономия;
  
• 
  Қуйи даражаларда кўпроқ қарорлар;
  
• 
  Даражалар ўртасида кўпроқ тақсимланган ваколат.
  

Марказлаштирилмаган ҳокимият ҳисобдорликни талаб қилади. Қуйи менежерлар марказлаштирилган тузилишга қараганда кўпроқ ролларни бажарадилар. Улар аниқ иш жойлари тўғрисида қарор қабул қилишлари мумкин. Бироқ, уларнинг қарорлари ҳам компаниянинг мақсадлари ва стратегияларига мос келиши керак. Бундан ташқари, уларнинг роли учун ҳам катта масъулият бор.¹⁸⁶
Юқоридагилардан хулоса қиладиган бўлсак, қуйидаги хулосаларга келишимиз мумкин:
Биринчидан, марказлаштириш афзаликлардан бири катта менежерлар бажарадиган вазифаларни марказлашган офислар омалга оширади, бу холат эса ўз навбатида менежерларга тўланадиган иш ҳақи ҳаражатларни камайтиради.
Иккинчидан, лекин бугунги кунда тез ўзгарувчан бозорларда тезкор қарорларни қабул қилиш чегараланади, бу ҳолат эса ташкилот бизнесда рақобатбардошлигининг самарадорлиги пасаяди.
Учинчидан, маркасизлаштириш маълумотларнинг айланиши тезлиги юқори бўлишини таъминлайди. Бу эса ўз навбатида бизнесда шу вақтнинг ўзида алоқа технологияси қарорларни маҳаллий даражада қабул қилишга имкон беради, агар керак бўлса, маълумот ва бош офисдан маълумот олинади.