Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

Иш ҳақи (Payroll). Ҳар ҳафта ва ҳар ойда бизнес ходимларига иш ҳақи тўлаш керак бўлади. Бу жараёни амалга ошириш учун кўп ҳисоб-китоблар ва кўплаб ҳужжатлар тўлдирилиши керак бўлади. Иш ҳақи функцияси ҳар хил иш ҳақи схемалари асосида ҳар бир ходим учун ялпи иш ҳақини аниқлайди ва қонунда белгиланган тартибда ходимга тўланадиган иш ҳақини ҳисоблашдан олдин амалга оширилиши керак бўлган бошқа чегирмалар. Иш ҳақи жараёнида ходимларга тўлов усулини ташкил қилиш керак.
Капитал харажатлар (Capital expenditure). Вақти-вақти билан ташкилот узоқ муддатли активларни сотиб олиши керак бўлади. Улар қайта сотиш учун сотиб олинмасдан, ўрта ва узоқ муддатли бизнесда ишлатилиши керак бўлган активлардир. Бунга машиналар, автомобиллар, компютер ускуналари, офис мебеллари ва бошқалар киради. Узоқ муддатли активларни сотиб олиш учун активни талаб қиладиган бўлим менежери биринчи навбатда сотиб олиш талабини тўлдириши керак. Узоқ муддатли активларнинг аксарияти нисбатан қиммат бўлгани учун, юқори раҳбарият томонидан сотиб олишдан олдин рухсат берилиши керак. Реквизиция рухсат берилгандан сўнг, сотиб олиш функцияси активлар учун енг мос етказиб берувчини топади. Сотиб олиш тўғрисида буюртма берилгандан сўнг, тафсилотлар бухгалтерия функциясига ўтказилади, сўнгра ҳисоб-фактурани қабул қилганда уни қайта ишлайди ва тўлайди.
Шартномалар устидан назорат (сontrol over transactions). Катта бизнесни бошқариш бизнеснинг ҳар бир операциясида шахсан иштирок этишга вақт топа олмайди. Шу билан бирга, бизнеснинг даромад манбалари ва бизнеснинг сарф-харажатларини назорат қилиш учун битимлар бошқарув гуруҳининг масъул аъзоси томонидан тасдиқланиши муҳимдир. Асосан менежмент томонидан қуйидаги соҳаларни назорат қилиши кераклигини англатади:
(а) Янги мижозларга кредит бўйича сотиш. Агар савдо кредит асосида амалга оширилса, товарлар мижоздан келажакда тўлаш ваъдаси билан юборилади, шунинг учун бизнесни бошқариш ушбу янги мижоз тўловлилик даражаси аниқ бўлиши керак. Бу шуни англатадики, кредит назоратчиси янги мижознинг яхши кредит рейтингига эга еканлигини текшириши ва товарлар учун ўз вақтида тўлаб бораолишини молиявий холатини аниқлаши лозим.
(b) Товарларни ёки узоқ муддатли активларни сотиб олиш ва харажатлар учун тўловлар. Бу бизнесдан чиқиб кетадиган пул, шунинг учун бу зарур ва амалдаги харажатлар бўлиши керак, шунинг учун масъул мансабдор шахс уларга рухсат бериши керак.²⁶⁹
(с) Иш ҳақи (Payroll). Иш ҳақи-бу корхона ўз ходимларига белгиланган муддат ёки маълум бир санада тўлаши керак бўлган компенсация. Одатда бухгалтерия бўлими ёки компаниянинг кадрлар бўлими томонидан бошқарилади. Кичик бизнесда иш ҳақи тўғридан-тўғри эгаси ёки шериги томонидан амалга оширилиши мумкин. Иш ҳақи, шунингдек, компания ходимларининг рўйхати ва уларнинг ҳар бири учун компенсация миқдори билан боғлиқ бўлиши мумкин. Иш ҳақи кўпчилик корхоналар учун асосий харажат бўлиб, деярли ҳар доим чегириб ташланади, яъни харажатлар ялпи даромаддан чегириб ташланиши мумкин, бу эса компаниянинг солиқ солинадиган даромадини камайтиради. Иш ҳақи ҳисоби компания учун бизнесда энг муҳим жараёнларидан бири бўлиб ҳисобланади.²⁷⁰