Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

Молиявий назорат процедуралари (Financial control procedures). Молиявий назорат деганда ташкилот томонидан молиявий ресурсларини бошқариш ва самарали ишлаш учун сиёсат ва процедураларни ишлаб чиқиш тушунилади. Бу пул оқимларини бошқариш, бюджетни тузиш ва ҳар қандай фирибгарлик ёки ўғирликнинг олдини олиш учун зарурдир. Шундай қилиб, у бизнеснинг ўсиши ва ривожланиши учун молиявий фаолиятини кузатиш ва назорат қилиш имконини беради.
Ташкилот операцияларни бошқариш, ҳужжатлаштириш, таҳлил қилиш ва ҳисобот бериш учун молиявий назорат тизимини жорий қилиши керак. Самарали молиявий менежментни режалаштириш компанияга молиявий таваккал қилишга, ишончли вазифаларни бажаришга, корпоратив бошқарув ва тегишли текширув талабларига ва молиявий мақсадларга эришишга ёрдам беради. Унинг йўқлиги бюджет, операциялар ва унумдорликка таъсир қилиши мумкин. ²⁷¹
Молиявий назорат процедуралари қуйидаги, бизнесда муҳим бўлган жараёнларнинг самарадорлигини таъминлаб беради:

• 
  Молиявий операциялар тўғри амалга оширилади;
  
• 
  Бизнес активлари ҳимоя қилинади;
  
• 
  Тўғри ва ўз вақтида бошқариш учун ахборот билан таъминланади.
  

Бу молиявий назорат тартибга солинадиган баъзи мисоллар:

• 
  Икки имзоловчига керак бўлган маълум миқдорни текширади;
  
• 
  Харид буюртмалари учун авторизация чэгаралари;
  
• 
  Кичик нақд пул ва харажатлар бўйича даъволар учун авторизация;
  
• 
  Кредитни назорат қилишнинг самарали процедуралари;
  
• 
  Компютер хавфсизлиги процедуралари ва кириш даражалари.
  

Бизнесда молиявий назорат ўзига хос жараёнларни ўз ичига олади (35-расм).
Бошқарув ўсиши
ривожланиш
Бизнесни таш- сиёсий стратегия молиявий ресурслари ҳосилдорлик ва
кил этиш ва процедуралар ва фаолияти самарадорлик


35-расм. Бизнесда молиявий назорат

Молиявий назорат процедураларининг заиф томонлари:

• 
  Нақд пул ёки чеклар йўқолади;
  
• 
  Ҳаддан ташқари ёмон ёки шубҳали қарзлар;
  
• 
  Мижозлар кредит шартлари доирасида тўламайдилар;
  
• 
  Етказиб берувчиларга ўз вақтида тўловлар амалга оширилмайди;
  
• 
  Рухсатсиз харидлар амалга оширилади;
  
• 
  Белгиланган вақтда ҳисоблар ёки бошқа ҳисоботлар тузилмайди.²⁷²
  

Молиявий назорат ташкилотга молиявий ресурсларнинг йўналишини, тақсимланишини ва ишлатилишини аниқлашга имкон беради. Шу тарзда, компания мавжуд вазият ва прогнозга мувофиқ ўз мақсадлари асосида молиявий ҳисоботларни юритишда харажатлар тўғрисида оқилона қарорлар қабул қилиши мумкин.
Ушбу стратегия компаниянинг бизнес-режаларига нисбатан ҳақиқий фаолиятини таҳлил қилишни ва ҳар қандай аномалиялар, қоидабузарликлар ёки кутилмаган ўзгаришларга жавобан сиёсат ва процедураларни тузатишни ўз ичига олади.
Оддий қилиб айтганда, ташкилотнинг стратегияси ва сиёсатини ишлаб чиқиш учун молиявий назорат зарур. Бу нафақат харажатларни камайтиради, балки бутун жараённи оптималлаштириши мумкин, натижада фойда кўпаяди. Унинг йўқлиги тизимни бузиши мумкин.
Корхоналар одатда ўз мақсадларига эришиш учун молиявий ресурсларини кузатиши ва назорат қилиши керак.²⁷³

6.