Олий ва урта махсус таълим вазирлиги наманган давлат университети


Download 1.59 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/10
Sana30.04.2023
Hajmi1.59 Mb.
#1413552
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Ижтимоий педагогика атамалар изоҳли луғати

у й и н ,
укиш ва 
мехнат каби турдан иборат. Инсонни муайян фаолиятга ундайдиган 
нарсалар фаолият мотивлари дейилади. Фаолият мотивларига шахснинг 
максадлари, дунёкараши, эътикоди, кизикишлари, эхтиёжлари, майллари, 
шунингдек, куникма, малака ва одатлари киради. Фаолият 
шахе
50


томонидан табиий ва ижтимоий максадга мувофик ташкил этилувчи 
кундалик, ижтимоий ёки касбий харакатларнинг муайян шакли, куриниши.
Феъл-атвор - кишилар рухий холати баркарор хусусиятларининг 
йигиндиси булиб, хаёт шароитлари таъсирида шаклланади.
Фукаро - фукаролиги хукукий жихатдан эътироф этилган хамда муайян 
жамият (давлат) аъзоси булган шахе.
Фукаролик - хукукий ва ахлокий меъёрларга онгли риоя этиш, маълум 
хукуклардан фойдаланиш хамда бурчларни бажаришга масъуллик билан 
ёндошув, мехнат жараёни ва жамоадаги фаоллик, маънавий етуклик 
асосида муайян давлатга мансублик.
Фукаролик тарбияси - фукаролик тушунчасининг мохиятини 
англатиш оркали укувчиларда юксак даражадаги фукаролик маданиятини 
шакллантириш, уларни халк, Ватан, жамият учун фидоий фукаролар этиб 
тарбиялашдан иборат.
X
Хайрия (хайрия килиш) - хислат ва фойдали харакат, бу яхшиликка 
олиб келади; бошкаларга яхшилик килиш, камбагалларга ёрдамлашиш; 
якка шахслар ва ташкилотлар (умуман, давлат, хусусан, корхоналар, 
фирмалар, жамгармалар ва б)нинг камбагаллар, кам таъминланганларга 
рахм-шафкат юзасидан моддий ёрдам курсатиши.
Халк педагогикаси - 1) муайян халкнинг таълим-тарбияси, мазмуни 
унинг максад ва вазифалари, шакл, восита, усул ва методдарини узида 
мужассамлаштирган педагогика фанининг алохида тармоги; 2) тарбиянинг 
максад ва вазифалари борасида муайян халкнинг хаётий тажрибаси хамда 
турмуш тарзида шаклланган амалий карашлар мажмуи; муайян жамиятда 
яшаш учун хар бир одам амал килиши шарт саналган ва урф-одат, у дум, 
хулк-одоб, маросим, анъана, турмуш тарзи, бадиий ижод, уйин сингари 
эмпирик воситаларда намоён буладиган амалий фаолият хамдир.
Характер - укувчи ёки талаба хулки ёки ахлокида намоён буладиган
ва унда одат тусига кириб колган энг мухим рухий холатлар.
51


Характер акцентуацияси - характернинг алохида хусусиятларининг 
ута кучли ифодаланиши.
Хулк-атвор маданияти - кишилар уртасида узаро муносабатларнинг 
тавсифини тартибга солувчи ва инсоннинг жамиятга кушилишини 
енгиллаштириш учун хизмат килувчи, бошка кишилар билан кабул 
килинган ва кулай мулокот килишнинг шартларини юзага келтирувчи 
маънавий кадриятлар, коидалар, меъёрлар ва талаблар мажмуи.
Хусусият - шахе индивидуал узига хос баркарор жихатларининг 
мажмуи, фаолият ва мулокотда юзага келади ва намоён булади, шахснинг 
узигагина хос булган одатий хулк-атворни 
англатади. 
Индивид 
хусусиятини билиш, унинг хулк-атворини олдиндан билиш эхтимолини 
оширади ва бу кутилаётган хатга-харакат хулкини тугрилаш мумкин 
булади.
Хулк - хулк-атвор, ахлокшунослик тушунчаларидан бири. Инсоннинг 
феъл-атвори билан боглик ахлокий ходиса булиб, киши феълининг 
ахлокийлик доирасида намоён булиши тушунилади. Инсоннинг ахлокий 
доирасидаги хатти-харакатлари хулкдан ташкари одоб ва ахлокни уз ичига 
олади. Одоб инсон хдкида ёкимли таассурот уйготадиган, лекин оила, 
жамоа, жамият ва инсоният хаётида узгариш ясайдиган даражада ахамият 
касб этмайдиган хатти-харакатлардан иборат булса, ахлок муайян жамият, 
замон инсоният тарихи учун таъсир эта оладиган турли хатги-харакатлар 
мажмуи, инсоний камолот даражасини белгиловчи маънавий ходиса. Хулк 
камровлилик жихатидан ана шу икки ходиса уртасидаги хусусиятларга эга; 
у одобдан кенг, ахлокдан тор маънога эга булиб, ахлок сингари жамият
замон, тарих микёсидаги вокеликка таъсир курсата олмайди. Лекин оила, 
мехнат жамоаси, махалла-куй доирасида сезиларли даражада кузга 
ташланади. Ахлок Узини эзгулик ва ёвузлик, адолат, инсонпарварлик, 
фидоийлик сингари ижтимоийлашган тушунчалар ва тамоилларда намоён 
килса, хулк яхшилик ва ёмонлик, бурч жумардлик, мехмондустлик каби
52


тушунчаларда акс этади, одоб эса камтарлик, инсофлилик, босиклик, 
халоллик, ростгуйлик ва б. ахлокий меъёрларда ифодаланади.
Ш
Шакллантириш - наслий омиллар, мухит, максадга каратилган таълим- 
тарбия ва шахсий фаоллик таъсирида инсондаги билим, куникма, малака 
ва фазилатларни таркиб топтириш жараёни.
Шахе - 1) ижтимоий муносабатлар ва онгли фаолият субъекта 
сифатидаги инсон; 2) индивидни жамият аъзоси сифатида тавсифловчи 
ижтимоий кимматли хусусиятларнинг баркарор тизими. 
Индивид 
ижтимоий 
функцияларни 
узлаштириш 
ва 
уз-узини 
англашни 
ривожлантириш жараёнида шахе булиб етишади. Ижтимоий умумийликка 
кушилиш (у билан уйгунлашиш)га интилиш ва шу билан бирга 
алохидаланиш, ижодий индиввдуаллик 
намоён
килиш шахени ижтимоий 
муносабатлар махсули ва субъектига айлантиради.
Шахсий гигиена - гигиенанинг бир булими; шахсий хаёт ва мехнат 
фаолиятида амал килиниши зарур булган гигиеник режим йули билан одам 

Download 1.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling