Оliy malaka tоifasi uchun: Nafas shovqinlari. Bronxial shovqin va vezikulyar shovqin orasidagi faqrni toping

23. Bronxial astma huruji va asfiksiya orasida taqqoslama diagnostikasi haqida ma`lumot 
bering. 
J: Bronxial astma yuqumli-allergik kasallik bo‘lib, bronxlar muskulaturasi tortishib, qisqarishi 
natijasida, odamning birdan nafasi qisib, bo‘g‘ilib qolishi, keyin yopishqoq balg‘am tashlashi 
bilan kuzatiladi. Allergen ta’sirida (allergenlar organizmga uzoqvaqt ta’sir qilib turganda) 
organizmda ma’lum o‘zgarishlar paydo bo‘lishi kasallik uchun zamin yaratadi. 
Oziq-ovqat mahsulotlari, dorilar, turli o‘simliklarning gul changlari, gullarning hidlari, kimyoviy 
modalar, uy changi, soch, yostiq pari, har xil bakteriyalar, zamburug‘ mog‘orlari, gilam qili, 
gazetalar, jurnallar, kitoblar changi, ba’zi hasharot yoki hayvonlar (ularning hidi, juni ajralmalari), 
parfumeriya vositalari va boshqalar allergenlar hisoblanadi. 
Bolalarning qizamiq, ko‘kyo‘tal, zotiljam, bronxit va yuqori nafas yo‘llari kasalliklari bilan og‘rishi 
ham bronxial astma paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
Klinik manzarasi. Odamning, ko‘pincha, kechasi nafasi qisib, bo‘g‘ilib qoladi. Kasallik yanada avj 
olib borganida xurujlar kunduzi ham tutib turishi mumkin. Odamning sovuq qotib qolishi, 
asabiylanishi, chekishi, ma’lum bir bo‘yoq hidlari, chang (jun changi) ning dimog‘ga urilishi va 
boshqalar bunga sabab bo‘lishi mumkin. Kasallik xuruji tutib qolgan mahalda bemor o‘tirib 
oladi, qo‘llari bilan karavot yoki o‘rindiq chetlariga suyangan holda nafasini yengillashtirishga 
urinadi. Nafas qisqarganda bemorning lablari, hatto tirnoqlarigacha ko‘karib ketadi, yuragi guppillab 
uradi, uni ter bosadi, bemor nafasi qattiq qisganida hatto o‘lib qolaman deb qo‘rqadi, xuddi 
mushukka o‘xshab xirillab nafas oladi. Shu paytda spazmni yo‘qotadigan birorta dori ichirilsa yoki 
inyeksiya qilinsa, bemorning nafas olishi yengillashib, yo‘tal bilan oq sarg‘ish balg‘am tashlaydi. 
So‘ng holsizlanib bo‘shashib, uyquga ketadi. Bemor ko‘zdan kechirib ko‘rilganda ko‘krak qafasi 
eng ko‘p nafas olish holatida turadi. 
Tashxis. Tashxis qo‘yish bemor shikoyatlarini aniqlash, kasallik va hayoti haqidagi ma’lumotlarni 
yig‘ish, allergik holatlar bor-yo‘qligini aniqlash va bemorni obyektiv tekshirishga asoslangan. 
Bronxoskopiya — maxsus apparat yordamida nafas olish yo‘llarini tekshirishdir. Bunda mutaxasis 
shifokor nafas olish yo‘llari shilliq qavatining holatini; yallig‘lanishning turi, uning 
qanchalik tarqalganligi, zararlanishining yuza yoki chuqurligi va boshqa o‘zgarishlarni aniqlaydi. Bu 
usul davo samarasini nazorat qilib borishga ham imkon beradi. 

---

bronxial astma yoki anafilaktik shok tufayli havo yo'llarining torayishi; 
intilishi qaytarmoq (odatda bolalar va giyohvand moddalarni iste'mol qiluvchilar). 
Tashqi havoning o'zgarishi 
Asfiksiya turli vaziyatlarda yuzaga keladigan juda past kislorod konsentratsiyasini o'z ichiga olgan 
atmosferaga uzoq vaqt ta'sir qilish natijasida paydo bo'lishi mumkin. 
samolyot salonidagi bosimning yo'qolishi. Samolyot ichidagi bosim 6000 fut (1800 m) ekvivalentida 
saqlanadi, ammo bosim tizimining ishlamay qolishi ichki bosimni tashqaridagi bosimga qaytarishi 
mumkin. 
ishchilar kislorodsiz va havodan og'irroq gazlar, odatda metan yoki karbonat angidrid bo'lgan 
kanalizatsiya yoki kemaning omboriga tushganda; 
resirkulyatsiya qilingan nafas olish havosi etarli kislorodni o'z ichiga olmasa, yopiq sxemali suv osti 
rebratoridan ehtiyotkorlik bilan foydalanilganda. 
Asfiksiyaning haddan tashqari misoli, 11 yil 29 iyunda "Soyuz 1971" kosmik kemasining 
dekompressiyasida bo'lgani kabi, kosmos vakuumiga ta'sir qilish natijasida paydo bo'lgan bo'lib, 
inson kosmosda birinchi va yagona vafot etgan kun. 
Nafas olishda kimyoviy yoki psixologik aralashuv 
Turli xil kimyoviy va psixologik vaziyatlar organizmning kislorodni qabul qilish va ishlatish 
qobiliyatiga yoki qondagi kislorod miqdorini tartibga solishga xalaqit berishi mumkin: 
uglerod oksidi, masalan, avtomobil chiqindisidan nafas olish, uglerod oksidi qizil qon tanachalaridagi 
gemoglobinga yuqori kislorodga o'xshash yaqinlikka ega, shuning uchun u gemoglobin bilan kuchli 
bog'lanib, odatda tanada olib yurishi kerak bo'lgan kislorodni almashtiradi; 
kimyoviy moddalar, shu jumladan o'pka agentlari (masalan, fosgen) va qon agentlari (masalan, 
vodorod siyanidi) bilan aloqa qilish; 
sayoz yoki juda chuqur suvda bo'lgani kabi giperventilatsiya orqali o'z-o'zidan paydo bo'lgan 
gipokapniya va asfiksiya; 
normal nafas olishni to'xtatadigan nafas olish inqirozi; 
uyqu paytida obstruktiv apnea; 
giyohvand moddalarni iste'mol qilish natijasida yuzaga keladigan dozani oshirib yuborish; 
markaziy alveolyar giperventiliya sindromlari; 
o'tkir nafas olish qiyinlishuvi sindromi. 
Siqish asfiksiyasi 
Siqish asfiksiyasi (ko'krak qafasining siqilishi deb ham ataladi) nafas olishga xalaqit beradigan torso 
siqish orqali o'pka kengayishini cheklashni anglatadi. 
Siqish asfiksiyasi ko'krak yoki qorin bo'shlig'i siqilganida paydo bo'ladi. 
Baxtsiz hodisalarda "travmatik asfiksiya" yoki "ezilgan asfiksiya" atamasi odatda katta og'irlik yoki 
kuch ostida ezilgan yoki mahkamlangan odamning siqilish asfiksiyasini tasvirlash uchun ishlatiladi. 
Travmatik asfiksiyaga misol qilib, sub'ekt mashinani ta'mirlash uchun mexanik tutqichdan 
foydalanayotganda, tutqich sirpanib ketganda transport vositasining og'irligi bilan eziladi.