Oliy matematika asoslari

2 - § . Турри чизикнинг бурчак коэ ффицие нтли тен гл амаси
Т е к и с л и к д а Д е к а р т к о о р д и н а т а л а р сис т е мас и ни олиб б и р о р т угри 
ч и з и к н и к а р а й л и к . Б у т у г р и ч и з и к Оу у к и д а н b га т е нг кес ма 
а ж р а т и б , Ох  ук и н и н г м у с ба т й у н а л и ш и б ил а н а б у р ч а к т а ш к и л этсин 
(36- ч и з м а ) .
Унинг о р д и н а т а уки б ил а н к е с и ш г а н н у к т а с и н и В, а б с ц и с са
у ки б и л а н к е с и ш г а н н у к т а с и н и А б ил а н б е л г и л а й ли к . Унда ОВ = Ь, 
/ L O A B — а  б ула д и .
Ту г р и ч и з и к д а у з г а р у в ч и М — М { х , у )  н у к та н и олиб, у нд а н Ох 
у к и г а п е рп е н д и к у л я р т у ш и р а м и з . Б у п е р п е н ди к у л я р н и н г О х  у ки б и ­
л а н к е с и ш г а н н у к та си М \  б улсин. С у н г В  н у к т а д а н Ох у ки г а п а р а л л е л
т у гр и ч и з и к у т к а з а м и з . Унинг M M i  б ил а н к е с и ш г а н н у к та си н и
Р д ей лик. Н а т и ж а д а т угри б у р ч а к л и В Р М  у ч б у р ч а к хосил б ул а д и .
Р а в ш а н к и ,
B P = 0 / W , =
jc
, Z P M S = а ,
М Р —- М М \  — Р М \ = у — ОВ — у  — ь.
Л В Р М  д а н ~ — = t g a , я ън и
~ = t g a б у ли ш и н и т о па м и з . Кей- 
ВР 
^
х 
;
инги т е н г л ик д а н эса
y — t g a ’X- \ - b 
(8 )
б у л и ш и ке л иб ч и к а д и .
133
W W W
.Orbitа,Uz_kutubxonas3

---

Од ит д а , т у г р и ч и з и к н и н г О х  у к и н и н г м у с б а т й у н а л и ш и б и л а н
щ ш к и л э т г а н б у р ч а г и н и н г т ан г е н с и н и тугри ч и з и к н и н г б у р ч а к  
к о э ф ф и ц и е н т  д е й и л а д и ва k х,арфи б ил а н б е л г и л а н а д и :
t g a = k.
Н а т и ж а д а ю к о р и д а г и (8 ) т е н г л а м а
y = k x - \ - b  
(9)
к у р и н и ш ни олади. (9) т е н г л а м а н и тугри ч и з и к н и н г б у р ч а к к о э фф и ц и-  
ентли тенгламаси д ей и л а д и . У ик ки т а п а р а м е т р k ва b га б оглик.
Т у г р и ч и з и к н и н г т е к и с л и к д а г и в а з и я т и ш у п а р а м е т р л а р б и л а н т у л и к
а н и к л а н а д и .
М и с о л .
У ш б у
у = х-{- 2 
т е н г л а м а
б и л а н
б е р и л г а н
т угри 
ч и з и к н и н г т е к и с л и к да г и в а з и я т и н и а н и к л а н г .
Р а в ш а н к и , бу т у г р и ч и з и к н и н г б у р ч а к к о э фф и ц и е н т л и т е н г л а м а с и
б у л и б , б у нд а :
Ь =  2 , k = t g a — \ =>■■ а . = ~ .
Д е м а к , б е р и л г а н т у г р и ч и з и к о р д и н а т а у к и д а н 2 б и р л и к а ж р а т и б
( о р д и н а т а у к и н и н г (0, 2) н у к т а с и д а н ут иб) О х  у ки б ил а н 45° б у р ч а к
т а ш к и л э т а д и (37- ч и з м а ) . А г а р (9) т е н г л а м а д а b = 0 б у л с а , у нд а у —
— k x  були б, т у г р и ч и з и к к о о р д и н а т а б о ш и д а н утади.