Oliy matematika asoslari

3 - 5 + 4 - 2 — 12 
11
р
'
4- §. Берилган н у к т ад ан утувчи тугри 
чиз иклар д ас т а с и н и н г т е н г л ам а си
Т е к и с л и к д а Мо (Хо, уо) нук т а б е р и л г а н б у л с и н . Ш у н у к т а д а н
утувчи т у г р и ч и з и к л а р т е н г л а м а с и н и т о п а м и з . М а ъ л у м к и , т у г р и
ч и з и к н и н г б у р ч а к к о э ф ф и ц и е нт л и т е н г л а м а с и
y = k x - \ - b  
( 12)
к у р и н и ш д а б у л а р эди. Айт а йл ик , бу 
у
т у гр и ч и з и к б е р и л г а н Af0 (xn, у 0) н у к т а ­
д а н утсин. Унда н у к т а н и н г к о о р д и н а т а ­
л а р и т уг ри ч и з и к т е н г л а м а с и н и к а н о ­
а т л а н т и р а д и :
yo — kxo-\ -b. 
(13)
(12) ва (13) т е н г л и к л а р д а н
y — y 0 = k ( x — x 0) 
( 14)
б у л и ш и ке л иб ч ик а ди . Кейинг и т е н г ли к
б е р и л г а н М 0 н у к т а д а н утувчи т уг ри 
ч и з и к т е н г л а м а с и б ул а ди .
Р а в ш а н к и , k нинг турли к и й м а т л а р и д а М о ( х 0, уо) н у к т а д а н утувчи 
турли т уг ри ч и з и к л а р г а эг а б у л а м и з . Б и н о б а р и н б у н д а й т уг ри 
ч и з и к л а р чексиз куп ( 4 3 - ч и з м а ) . Ш у н и н г учун (14) т е л г л а м а н и
б е р и л г а н н у к т а д а н утувчи т уг ри ч и з и к л а р д а с т а с и н и н г т е н г л а м а с и
д е й и л а д и .
141
www.Orbita.Uz kutubxonas

---

М а с а л а н , М 0 ( 1 , 1 ) н у к т а д а н утувчи турри ч и з и к л а р д а с т а с и н и н г
т е н г л а м а с и у — \ = k ( x — 1) , я ъ ни k x — у  — & - f - l = 0 б у л а д и.
Т уг ри ч и з и к л а р д а с т а с и д а н м а ъ л у м й у н а л и ш г а эга б у л г а н т угри 
ч и з и к н и а ж р а т и ш мумкин. Д а с т а д а г и б у р ч а к к о э ф ф и ц и е н т а ko 
б у л г а н ( О х  у ки б и л а н а 0 б у р ч а к т а ш к и л эт г ан, £o = t g а 0) турри ч из и к
т е н г л а м а с и
y — yo = k 0( x — x 0) 
(15)
б у л а д и . Д е м а к , (15) т е н г л а м а б е р и л г а н н у к т а д а н утувчи ва б ер и л г а н
й у н а л и ш б у й и ч а турри ч и з и к т е н г л а м а с и д и р . М а с а л а н , М  ( 1 , 2 )
н у к т а д а н
у т увчи 
х а м д а
Ох у ки н и н г м у с ба т
й у н а л и ш и б и л а н
45° б у р ч а к т а ш к и л этг.диган турри 
ч и з и к т е н г л а м а с и у  — 2 =
= t g 45° • ( х —  1), я ъ н и у = х-{- 1 б у ла д и .
Энди турри ч и з и к л а р д а с т а с и
y — yo = k ( x — Xo) 
(14)
д а н ш у н д а й и н и а ж р а т и ш к е ра к к и , у б о ш к а бир б е р и л га н М \  (Х\, у \ )  
н у к т а д а н утсин. 
Р а в ш а н к и , бу х о л д а Mi
{х\, у \ )  
н у к т а н и н г
к о о р д и н а т а л а р и (14) т е н г л а м а н и к а н о а т л а н т и р и ш и л о з и м:
У \ ~ У о = к ( х \ — х 0)
Б у т е н г л ик д а н k = —— — ни т оп а м и з . А г а р k нинг бу к и й м а т и н и
х \ 
хо
(14) т е н г л а м а г а к у й с а к , унд а у — у 0 = —— — ( х — х 0), я ъни
х \~~ хо
=  
( 15)
У
1
- У
0
 
х \ 
хо
т е н г л а м а хосил б у л а д и . Б у (15) т е н г л а м а б е р и л г а н М 0 ( х 0, у 0) х а м д а
М \ ( х \ , у \ )  н у к т а д а н утувчи т у г р и ч и з и к т е н г л а м а с и д и р .
М а с а л а н , М (] (1, 1) в а Mi (7, 3) н у к т а л а р д а н ут увчи турри ч и з и к
т е н г л а м а с и
, я ъ ни х —  Зу + 2 = 0 б у л а д и .
142

---