Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi o‘zbekiston respublikаsi rаqаmli texnologiyalаr vаzirligi o. O. Zaripov, M. O. Atajonov

3.1. O‘rta kuchlanishli kondensator batareyalarni ulash sxemalari 
O‘rtacha kuchlanishli (O‘K) kondensatorlarni ulanish sxemalari. 
O‘K kondensatorlar pardali dielektrikli odatda bir fazali (yoki uch fazali 
12 kV kuchlanishdan yuqori bo‘lmaydi) uskunalar hisoblanadi. Yirik 
quvvatli kondensatorlar batareyalarining bir necha xil umumiy ulanish 
sxemalari mavjud. 
«Uchburchak» sxema bo‘yicha ulash. Bu sxemada KB larning past 
kuchlanishli va kam quvvatlilari 12 kVdan yuqori bo‘lmagan 
kondensator batareyalar yig‘iladi. 
Bunday kondensator batareyalar asosan O‘K elektr dvigatellar 
reaktiv quvvatini kompensatsiyalash uchun, ular bevosita elektr dvigatel 
chiqishlariga ulanadi. Odatda sxemada uch fazali kondensatorlar 
qo‘llaniladi. 
«Ikkilangan yulduz» sxemasi bo‘yicha ulash. Bu sxemada 
kondensator batareyalar istalgan quvvatli kuchlanishlilari yig‘iladi (bir 
fazali kondensatorlar fazalar ora va neytralidagi kuchlanish bo‘yicha 
tanlanadi). Nomuvozanatlikdan himoyalovchi jihoz (transformator va 
tok relesi) ikki neytral nuqtalar orasidagi muvozanatlari nazorat qilinadi. 

---

33 
3.1-rasm. Kondensator batareyalarni ikkilangan yulduz ulash sxemasi 
Agar kondensator buzilsa (sizish sodir bo‘lsa) tok transformatori 
toflar nomuvazanatini topadi va batareyalarni boshqarayotgan, 
kommutatsion apparatga o’chirishga buyriq beradi.
3.2-rasm. Kondensator batareyalarni kuprikli ulash sxemasi 

---

34 
Ko‘prikli sxema. Bu sxema bo‘yicha bir fazali va uch fazali O‘K 
kondensator batareyalarning yirik quvvatlilari yig‘iladi. Uch fazali KB 
lar nomuvozanatligi har bir fazada nazorat qilinadi. 
Batareyalarni nomuvozanatlikdan himoyalash xuddi «Yulduz» va 
«Uchburchak» sxemalardagi kabi bo‘ladi.
Agar kondensatorda sizish sodir bo‘lsa u toklar nomuvozanatligini 
topadi va batareyalarni boshqaruvchi, kommutatsion apparatga buyruq 
beradi.