Оliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi farg`оna davlat universiteti milliy g’оya, mа’nаviyat аsоslаri vа huquqiy ta`lim kafedrasi

ll-§. Huquqiy munosabatlar va ularning tuzilishi
Huquq normalari bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosa­batlar huquqiy munosabatlar xususiyatiga ega bo'ladi. Ularning vujudga kelishi uchun yuridik fakt-hodisa (masalan, insonning tug'ilishi yoki o'lishi, yong'in) yoki harakat (masalan, huquqbuzarlik) mavjud boiishi lozirn.
Huquqiy munosabatlar deganda. Lining ishlirokchilari o'rtasida vujudga keladigan va huquq normaiari bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabat tushuniladi. Huquqiy munosabatlarning vujudga kelishi uchun uchta omil bo'lishi zarur; huquq nonnaiari; subyekiiv huquq va majburiyatlan yuridik fakt. Faqat birgalikdagina ular huquqiy munosabatlarni yuzaga keltiradi.
Huquqiy munosabat - uning ishtirokchilari o'rtasidagi haqiqiy yuridik aloqalar bo'lib, ularning o'zaro huquq va majburiyatlarida namoyon bo'ladi.
Huquqiy munosabat, tuzilishiga ko'ra, obyekt, subyckl va mazmun kabi clemcntlardan iboral.
Huquqiy munosabat ishiirokchilarining harakali nirnaga qaratilgan bo'lsa, shu narsa ushbu huquqiy munosabatlarning obyekti hisoblanadi. Masalan, xaridor sotib olayotgan molini olish huquqiga cga, Ickin xarid uchun pul to'lashga majbur. Sotuvchi csa ushbu mol uchun haq olish huquqiga va xandorga oldi-sotdi talablariga mos keladigan tovarni berish majbunyatiga cga. Sotilayotgan va sotib olinayotgan mol-mulk huquqiy munosabatiling obyckli hisoblanadi. Huquq va majburiyatning uzviy aloqadorligi juda ko'p huquqiy munosabatlar uchun xosdir.
Huquqiy munosabatlarning ishtirokchilari, ya'ni huquq va majburiyat egalari ushbu huquqiy munosabatlarning subycktlari hisoblanadi. Chunonchi, quyidagilar subycktlar bo'lishi muinkin: o'zaro munosabalga kirishgan fuqarolar; davlal organlari va munosabatga kirishgan fuqarolar;
- tashkilotlar va munosabatga kirishgan fuqarolar; o'zaro munosabalga kirishgan tashkilotlar; davlat organlari va munosa­balga kirishgan tashkilotlar. Huquqiy munosabat subycktlari, avvalambor, jismoniy va yuridik shaxslardir.
Jismoniy sha.xslar - ushbu davlat I'uqarolari, boshqa davlat luqarolari (ajnabiylar) va fuqaroligi yo'q shaxslar (apatridlar).
Yuridik shaxslar — lashkilotlar, muassasalar, davlat organlari, davlat, fuqarolarning o'zini-o'zi boshqarish organlari.