Oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

Kurs ishining maqsadi –
Mеn o`z kurs ishimda chizmachilik haqida umumiy tushuncha bеrishni va Topografik sirtlar bilan tekislikning kesishishi o`rganishni o`z oldimga maqsad qilib qo`yganman.
Kurs ishining vazifasi:
Topografik sirtlar bilan tekislikning kesishishi haqidagi bilimimni rivojlantirish.
Kurs ishi tuzilishi: kirish, ikki bob, 24 bet, xulosa foydalanilgan adabiyotlar ro`yxatidan iborat

I-bob.Asosiy qism
1.1.Topografik sirt haqida ma`lumot
Yer sirtining tuzilishi juda murakkab bo‘lib, balandlik, pastlik, tepalik va boshqa ko‘rinishlarga ega. Bularning hammasi relyef deyiladi.
Relyefning chizmada ifodalanishi esa topograflya deyiladi. Topografiya so‘zi grekcha bo‘lib, «joyni tasvirlash» degan ma’noni bildiradi. Umuman, har qanday yer sirti topografik sirt deyiladi. Yer sirtining hosil bo‘lishi biror geometrik qonun-qoidalarga bo‘ysunmaydi. Bu sirt noqonuniy yoki qonunsiz sirt hisoblanadi. Ma’lumki, Yer sirtining har bir joyi turlicha tepalik, chuqurlik, balandlik, jarlik kabilardan iborat. Shuning uchun yer sirti chizmada gorizontal chiziqlar yordamida tasvirlanadi. Yer sirtining har. 1,5... metrida H0tekisligiga parallel tekisliklar bilan kesilishidan uhing yasovchilari yoki karkasi hisoblangan gorizontal chiziqlar hosil bo‘ladi .

Bu gorizontal chiziqlar qo‘lda chizilib, tekis to ‘lqinsimon qilib tasvirlanadi.

Kesuvchi HI, H2, H3 gorizontal tekisliklarning tepalik yon bag‘irlari bilan kesishib hosil qilgan egri chiziqlarining H0-asosiy proyeksiya tekisligidagi proyeksiyalari (egri chiziqlar), relyef gorizontal chiziqlarining proyeksiyasi bo'ladi. Gorizontal chiziqlar proyeksiyalari oralig‘ining katta yoki kichik bo'lishi tepalik yon bag‘rining qiyaligiga bog‘liq. Yonbag‘ir qancha tik bo‘lsa, gorizontal chiziqlar shuncha zich joylashadi.
Ikki gorizontal tekislik orasidagi vertikal masofa kesim balandligi deb yuritiladi. Ikki gorizontal chiziq orasidagi masofa gorizontal chiziqlar oralig‘i yoki sirtning intervali deyiladi. Murakkab chizmalarda gorizontal chiziqlami sanash oson bo‘lishi uchun har beshinchi gorizontal chiziq yo‘g‘onlashtirib chiziladi. Bu gorizontal chiziq asosiy gorizontal chiziq deyiladi. Har bir gorizontal chiziqning yoniga qo‘yilgan son (raqam) shu gorizontal chiziqqa tegishli bo'ladi va uning H0 tekisligidan uzoqligini ko‘rsatadi.
Chizmalarda yon bag‘irlarning qaysi tomonga nishabligi gorizontal chiziqlarga qo‘yilgan belgilar yoki ularga chizilgan bergshtrixlar yordamida bilib olinadi. Bergshtrixlar qaysi tomonga yo‘nalgan bo‘lsa, yon bag‘ir o‘sha tomonga nishab (past) bo‘ladi.
Bergshtrixlar gorizontal chiziqlarga perpendikular qilib chiziladi.