Omir qáwipsizligi páninen sorawnamalar Òmir qàwipsizligi panininiǹ huqiqıy hám shólkemlestiriwshilik tiykarları

24. Islep shig’ariwdag’i shawqim hám onnan qorg’aniw
25. İslep shig̀ariwda zıyanlı nurlanıwlar ,olardıǹ qásiyetleri hám insan organizmine tàsiri.
26. Shan’lardin’ insan organizimine ta’sir etiw jollari
27. Xalıqtı tabiyiy hám iyis gazi onıń unamsiz aqibetlerinen qorgaw
28. Islep shig̀ariwda elektr qàwipsizligi tiykarları.
29. Shaǹlardiǹ , shawqım hàm titirkeniwlerdiǹ insan organizmine tàsiri .
SHan’nin’ insan organizmine ta`siri, en’ aldi menen, dem alg’anda juzege keledi.Bunda hawa menen dem aliw, tiykarinan, dem aliw organlarinin’ ziyanlaniwi: bronxit, pnevmo-konioz yamasa uliwma reaktsiya (zaharleniw, allergiya) rawajlaniwin keltirip shig’iwi ha’m shan’nin’ o`kpe jolina kiriwi pnevmaniya, sil, o`kpe rakinin’ kelip shig’iwina sharayit jaratiwi mumkin. Qorg’asin, mis ha’m basqa metallardin’ shan’i insan organizmine zaharlewshi zat sipatinda keri ta`sir ko`rsetedi. Shan’nin’ ziyanli ta'siri pnevmokoniozlar dep atalip nerv keselligine alip keledi. Olar silikoz, silikatoz ha’m basqa formalarda boliwi mumkin. Silikoz-taza kremniy oksidi shan’inin’ ta'sirinen pnevmokiniozdin’ ko'p ushraytug’in ha’m xarakterli formasi. Silikatoz-kremniy kislota duzlarinin’ shani dem aliw jollarina kirgende payda boladi.
Pnevrnokonioz-keselligi ko'mir, aluminiy, temir ha’m aralas zatlar shan’lar ta'sirinde ham rawajlaniwi mumkin
Sideroz-temir shani ta’sirinde kelip shig’adi.
Qurilisda isleytug’in insanlar o‘kpe shamallawi,dermatitler. ekzemalar kibi kesellikler menen keselleniwi mumkin.
Titirkeniw qatti zatlar, mashina ha’m uskenelerdin’ tebreniwidir. Ku’shli, keskin ha’m uzaq dawam etetug’in shawqim ha’m titirkeniwler insannin’ salamatlig’ina keri ta`sir ko`rsetip, natiyjede insandi tez sharshatadi, jumistin’ o’nimdarlig’in pa’seyttiredi, nerv ha’m ju’rek sistemasinin’ jumis xizmetin buzadi

• 
  Shawqım ka’siplik kesellikke alıp keliwi mu’mkin. Ol bastı aylandırıp, miyde awırıw payda etedi h’a’m qulaq shın’lap nerv sistemasına da jaman ta’sir etedi. A’sirese pikir toplap, aqıl miyneti menen shug’ıllanıwg’a imkaniyat bermeydi. Pu’tin dıqqat-itibardı berip islew kerek bolsa, jumıs qa’biletin (10-60 %) ke pa’seytip jeberiwi mu’mkin. Uzaq waqıt dawamında shawqımnın’ adamg’a sezilmes ja’rejede ta’sir etiwi nerv sistemasının’ isten shıg’ıwına alıp keliwi mu’mkin. A’sirese qattı h’a’m ku’shli sesler, sonday-aq toqtawsız ra’wishte bir tu’rde shıg’ıp turatug’ın dawıslar da adamg’a jaman ta’sir etedi. Shawqım ta’sirinde tu’rli ag’zalar h’a’m sistemalardın’, ma’selen as sin’iriw (asqazan shiresi sekretsiyasının’ o’zgeriwi) qan aylanısı (qan basımının’ ko’teriliwi) h’a’m sog’an uqsag’anlardın’ normal xızmeti buzıladı. Ko’pshilik qalalarda shawqim insan o’mir iskerligin 8-12 jilg’a kemeytirer eken.
  
• 
  Insannin’ orayliq nerv sistemasina;
  
• 
  bas miy yarim sharlari qisqarip, insanda sharshawdi keltirip shig’aradi;
  
• 
  adam tinishsizlanadi;
  
• 
  esitiw sezgisi pa’seyedi;
  
• 
  Insannin’ diqqatti jamlew qabileti buziladi;
  
• 
  jurek ha’m qan tamir funksiyalari buziladi;
  
• 
  uyqida shoshiw, jaqsi dem ala almasliq hallari guzetiledi.
  
• 
  shawqimdi har bir insan har qiyli qabil qiliwi mumkin, bul insannin’ salamatlig’ina, keypiyatina ha’m onin’ jasina baylanisli boladi.
  

30. Òmir qàwipsizligi pàniniǹ tiykarg̀ı tùsinikleri hám huqıqıy tiykarların ùyreniw.
31. Ayriqsha jaǵdaylar olardiń túrleri hám qásiyetyleri.