O'mt obloshka cdr


Download 0.78 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/19
Sana17.10.2023
Hajmi0.78 Mb.
#1705857
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19
Bog'liq
абонент кирис тармаклаp

1-súwret. Elektr baylanıs tarmaqlarında ierarxik qáddiler. 
Abonent kiriw tarmaqları qala yáki awıl telefon tarmaqları quramında 
bolg’anlıg’ı ushın 1-súwrettegi sxema boyınsha telefon tarmaqlarında usı 
elementlerdiń rawajlanıw basqıshların kórip shıg’amız. Bul basqıshlardıń 
waqıt boyınsha rawajlanıwı 1-súwrette keltirilgen. 
1,a-súwrette paydalanıwshı imaratındag’ı texnologiyalar rawajlanıwı 
telefon bayalnısına qarag’anda kórsetılgen. Telefon baylanıs abonent 
qurılmasında jergilikli bateriyali telefon apparatı (TA), waqıt ótiwi menen 
diskli nomer tergish qollanılg’an TA, tastatuwrali TA hám integral xızmet 
kórsetiwshi tsifrlı tarmaqta terminallar qollanılg’an. Kárxana, shólkem 
paydalanıwshıları imaratında avtomatik telefon stantsiyası (UATC) XX asirdiń 
ekinshi yarımınan baslap isletilgen. 


2-súwret. Telefon tarmag’ınıń tiykarg’ı rawajlanıw basqıshları. 
Abonent kiriw tarmaqlarında (6.27-súwret) aldınları bir sımli abonent 
liniyasi (AL), keyin ala eki sımlı abonent linyasi isletilegn. XX asrdiń aqırlarında 
kóplep jańa texnologiyları payda bolıwı abonent kiriw tarmaqların túrli 
usıllarda rawajlandırıw imkanın beredi. Súwrette abonent kiriw tarmag’ı 
evoltutsiyasınıń tek úsh áhmiyetli jónelisi keltirlgen: hár túrli standartli tsifrlı 
abonent liniyalar (xDSL), sımsız abonent liniyası (WLL) hám CCC (joldaslı 
baylanıs sistemaları).
Jergilikli hám qalalar aralıq tarmaqlardiń rawajlanıw basqıshları (6.27, c, 
d – súwretler) bazalıq texnologiyalardıń ózgeris waqtı menen parıqlanadı, 
biraq protsesslerdiń almasıwın izbe-izligi bolsa uqsas: ATS-DSH hám AMTS-
DSH, ATS-K hám AMTS-K h.t.b. 


“Abonent kiriw tarmag’ı” fragmentinde texnologiyalar ózgerisi xarakteri 
eki dıqqatqa ılayqlı. Birinshiden, eki sımlı abonent liniyasınıń “hayot tsikli” 
hámme protsesslerden bir qansha kóp. Ekinshiden keyingi jıllarda 
infokommunikatsion sistemanıń hesh bir elementi abonent kiriw tarmag’ı 
sıyaqlı sezilerli ózgerislerge dus kelmedi. 
XXI ásirde súwrette kórsetılgen sızıqlardiń ózgeris xarakteri kóp 
tárepleme operatordiń texnik siyasatı boyınsha anıqlanadı, ádette, bul 
abonent liniyalarınıń ótkeriw polosasın keńeyttiriwden. Eń ápiwayı variant – 
ATS krossın potensial klinetler menen baylanistiratug’ın, fizikalıq shınjırlarg’a 
xDSL markalı úskenelerdi ornatıw. Quramalı bolg’an hám úlken investetsiyanı 
talap etetug’ın, ekinshi variyantti – hámme fizikalıq shınjırlardı optik talshıqlı 
kabelge almastırıw. 
Birinshi variant ámeldegi máseleni sheshedi hám investiyalar usı halda 
onsha kóp bolmaydı. Ekinshi (quramalı) variant abonent kiriw tarmag’ınıń 
uzaq muddetli evolyutsiyanı táminlewi múmkin, bunda investetsiya kóp 
boladı. 
Joqaridag’ılar tiykarında ekspultatsiya qılınıp atırg’an abonent kiriw 
tarmaqlarınıń úsh qásiyetin tómendegishe formalandırıw múmkin: 
- uzaq waqıtlar dawamında abonent kiriw tarmaqlarınıń dúzilis 
printsipleri ózgermesten qalaberdi; 
- keyingi jıllarda jag’dayı radikal ózgerdi, elektr baylanıs sistemaların 
modernizatsiyalaw protsessinde qollanılıp atırg’an jańa texnologiyalardıń 
kópligi bunı dálilleydi; 
- abonent kiriw tarmaqlarınıń keyinshelik rawajlanıw texnologik tsiklları 
operatordıń texnik siyasatı hám onıń finanslıq imkaniyatları menen 
belgilenedi. 
ITU-T nıń statistik esabatlarında telefon tarmag’ınıń komponentlerinen 
biri, jergilikli tarmaq liniya-kabel inshaatlarına qárejetler, ulıwmalıq 
qárejettiniń 27% tin payda etiwi kórsetilgen. Buniń úlken bólimi abonent kiriw 
tarmag’ın dúziwge sarıplanadı. Kommutatsion stantsiyag’a terminallar 
toparınıń jalg’awda júzege keletug’ın jag’daylar (6.28-súwret) bul juwmaqtı 
dálilleydi. 


TEMA: ABONENT TARMAQLARINIŃ XIZMETINE BOLǴAN TALAPLARI 
USHIN KEREKLI SXEMALAR, APPARATLAR HÁM MAKETLER MENEN 
ISLEWDI SHÓLKEMLESTIRIW. 
Telefon tarmaqları eń uzın, sertarmaq telekommunikatsiya tarmogiga 
jalǵanatuǵın tarmaqlardan biri bolıp tabıladı. Telefon tarmaqları abonenttiń 
aqırǵı úskeneleri (OU) jalǵanatuǵın hám stanciyalar arasındaǵı 
jalǵanıwámelgeasıratuǵın telefon túyinlerinenshólkemlesken. Atap ótiw 
kerek, aqırǵı apparat telefon stanciyasına jalǵanadı. Aqırǵı stanciya 
qurilmasiga jalǵanatuǵın liniya abonent liniyasi (AL), telefon stanciyasigacha 
jalǵanatuǵın liniya bolsa jalg‘aniwshi liniya (UL) dep ataladı Ulıwma 
paydalanıwshılardıń telefon liniyasi, bul barlıq paydalanıwshılarǵa yaǵnıy 
abonentlerge telefon baylanısın jetkiziwushın mólsherlengen tarmaq bolıp 
tabıladı. Abonent liniyalaridan paydalanıw natiyjeliligin asırıw ushın, 
abonentlerdi telefonǵa hám basqa tarmaqlarǵa telefonnan ulıwma 
paydalanıw (TfUF) arqalı jalǵanıw usılları bar. Olarǵa tómendegiler kiredi:
-elefon apparatlarına juftlashgan halda jalǵanıw ; 
-barlıq múmkinshiliklerge iye bolǵan kanal payda etiwshi apparatlar 
(zichlashtiruvchi sistemalar hám mul'tipleksorlar) ni qóllaw arqali jalǵanıw 
;kontsentratsiya ámelge oshuvchi jayǵa stanciya qurilma- larini kóshiriwdi 
shólkemlestiriw arqali jalǵanıw ; 
-sımsız (radio) jalǵanıw. Joqarıdagilarni esapqa alǵan halda jergilikli 
telefon tarmaqları 3-suwretdegi kurinishda dúziledi. 
3-suwret. Telefon tarmaqlariniң du’zilisi. 


Aqırǵı waqıtta informaciyanıń uzatıw kóleminiң asıwı, ámeldegi bolǵan 
jalg‘aniwshi kanallardıń ótkizgishlik qábiletiniń jetiw masligeina alıp kelmekte. 
Bul tiykarınan internet, video, videokonferentsiya, elektron pochta hám 
basqa xızmetlerdi payda bolıwı menen baylanıslı. Korporativ tarmaqlarda 
bunday mashqalalardi joqarı chastotalı uzatıw kanalların arendagea beriw jolı 
menen sheshiw múmkin, biraq honadon sektorında hám kishi biznes 
sektorında bul mashqalalardi sheshiw qıyınlasadı. Sebebi sol waqitqa shekem 
abonent tarmaqlarında eski apparaturalar qollanilip kelinbekte. 
Bilgenimizdey búgingi ku’nge shekem tarmaqqa jalg‘aniwshi abonent 
liniyalariniң eski interfeysleri abonenttiń telefon apparatın jergilikli ATS penen 
baylanistiriwshi tiykarǵı simmetrik juplıqlar esaplanardi. 
Texnologiyalardıń keyingi rawajlanıw basqıshında abonentler 
jalg‘aniwshi tarmaqlarǵa, joqarı chastotalı tig‘izlawdi eki tiykarǵı waziypasın 
sheshiwshi: simetrik juplıqlardi qóllaw natiyjeliligin asırıw; jergilikli 
ATSXızmetiniń territoriyasini keńeytiw mexanizmleri kirgizildi. 


TEMA: ZAMANAGÓY TELEKOMMUNIKATSIYA SISTEMALARI HÁM OǴAN 
JALG’ANIWSHI ABONENT TARMAQLARINIŃ DÚZILISI USHIN KEREKLI
MATERIALLAR, OPTIK TALSHIQLI BAYLANIS KABELLERINE TEXNIKALIQ 
XIZMET KÓRSETIW HÁM ON’LAW. 
70-jıllardıń baslarında jergilikli tarmaqlarda tek ǵana analog uzatıw 
sistemaları qollanılǵan. Mısalı bunday sistemaǵa abonenttiń eki kanallıq 
joqarı chastotalı apparatı kiredi. Bunday qurilma bir abonent liniyasi arqalı 
eki: standart tómen chastotalı telefon kanalın hám eki eltuvchi chastota arqalı 
isleytuǵın joqarı chastotalı kanallardı shólkemlestirgen. 
Onnan keyingi rawajlanıw basqıshında bolsa bunday analog 
sistemalardıń ornın abonenttiń sanli sistemaları iyeledi. Buǵan mısal retinde 
10 -kanallı, joqarı chastotalı abonent qurilmasi (DAVU), joqari chastotalı sanli 
abonent apparatin alıw múmkin. 
Sanli abonent apparaturasi, awıl hám qala telefon tarmaqlarınıń 
sharayatına sa’ykesliq túrde bir neshe variantlarda qayta jetilistirildi hám ol 
basqa apparatlardan, tezligi 64 kbit/s penenli (tiykarǵı sanli kanal dep 
atalıwshı), impul's-kodlı modulyatsiya tiykarında isleytuǵın sanli telefon 
kanallarına mólsherlengenligi menen parıq etedi.
Aqırǵı jıllarda jergilikli telefon tarmaqlarınıń abonent uchastkalarında, 
ásirese korporativ paydalanıwshılar ushın, T1 hámYe1 túrdegi (stanciyalararo 
liniyalarda qollanıwshı) baslanǵısh sanli uzatıw sistemaları keń tarqaldı. 
Joqarıda aytıp ótilgen uzatıw sistemalarınıń kamchiliklariga 
tómendegiler kiredi: 
- telefon kanallarınıń sanın kamligi; 
- baylanıs tarmaqları keńliginiń shegaralanǵanlıǵı ; 
- telefon kanallarınıń signalların uzatıwda tezliktiń 
tómenligi; 
- abonent liniyalari arqalı tek ǵana telefon kanalların 
uzatıw ; 
- ótkezgishlik qábiletiniń tómenligi. 
Kemshiliklerdi jónge salıw qılıw ushın abonentler jalg‘aniwshi 
tarmaqlardı qayta qurıwǵa tugri keledi. Lekin bunday tarmaqlardı qayta 
qurıw óz gezeginde kuyidagi mashqalalardijúzege keltiredi: 
- tarmaqtı qayta qurıw hám «oxirgi mil» máseleleri (onsha úlken 
bolmaǵan anolog ATS penenlarning sanınıń kópligi, liniyalarning jetiw-


masligi, jańa liniyalarni kurish ushın kanalızaTsiyalarni jetiwmasligi, mıs 
penenliniyalar boyınsha xızmet sapasınshtómenligi, qurılısqa hám 
paydalanıwǵa ketetuǵın sarp etiw-ǵárejet dıń kupliga, ásirese jergilikli 
orınlarda ); 
- tarmaqtsan túsetuǵın aqshanıń kamligi (ATS penenxızmetleriniń 
kamligi hám jańa xızmetlerdi kirgiziwdiń texnsh quramalılıǵı ); 
- texnikadan paydapanishning quramalılıǵı hám bahasınin1 joqarılıǵı 
(apparatlardı tez-tez aynıwı hám /. yniyalardagk avarıyalar, paydalanıw - 
ushın sarp etiw-ǵárejettiń kupligiapparatlardı hám liniya quralların 
remontlaw ). 
Joqarıda aytqanimizdek, bunday apparatlardı, goqork tezlikli 
maǵlıwmatlardı uzatıwda yamasa Internet tarmaqlarıgg jalǵanıwda qóllaw 
múmkin, lekin olar jetkilikli dárejede kimmat bolıp tabıladıSol sebepli kupgina 
paydalanıwshılar interenet tarmaqlarıgsjalǵanıw ushın, telefon, liniyalarida 
qóllawǵa mólsherlengen analog modemlardan paydalanadılar.
Millionǵa jaqın jeke biznes iyeleri hám jeke abonentler ushın kóp jıllar 
dawamında joqarı tezlikli maǵlıwmatlardı uzatıw ekonomikalıq tárepten 
qımbatqa túskenligi ushın keń tarqalmadi hám optikalıq talshıqlı liniyalar 
menen támiyinlewmúmkinshiligine iye bo'lmedi. Soǵan qaramastan bunday 
abonentgruppalarınıń sanli uzatıw texnikasına bolǵan talap i asıpbarmovda. 
Aqırǵı waqıtqa shekem maǵlıwmatlardı uzatıw ushın qollanılatuǵın ulıwma 
telefon tarmaqlarınıń liniyalarndan paydalanıwǵa tuwrı keldi. Usınıń 
sebepinen olardı basqıshpa-basqısh almastırıw talap etiledi. 
Joqarıdagilarni názerde tutqan halda zamanagóy abonenttarmaqları 
kuyidagi talaplarǵa juwap beriwi kerek: 
-zamanagóy texnologiyalardı qollaǵan halda yuqorg! tezlikte 
maǵlıwmatlardı uzatıwdı ámelge asırıw ; 
-keń polosali telekommunikatsiya xızmetlerin uzatıw; 
- ótkezgishlik kobnli; ti joqari bolıwı ; 
-tarmaq kelesinde kirip keletuǵın jańa xızmetlerge iykemlesealıw 
qábiletine iye bo'lshii; 
-texnikdan paydalanıw ápiwayı hám arzan bolıwı; 
-xızmet bahası pas peneng bolıwı kerek. 
Bunnan tısqarı bunday tarmaqlar tiykarınan keń polosaliintegrallasqan 
xızmetlerdi ámelge asırıwǵa mólsherlengenligi ushın tarmaqqa 
tómendegishe talaplar qóyıladı:
- abonentten abonentkeshe jol qoyılatuǵın keshigiw vakti kembolıwı; 


- talap etiletuǵın uzatıw tezligi joqarı bolıwı ; 
- uzatılıp atırǵan xabar kolemi úlken bolıwı kerek. 
1-kestede túrli xızmetlerdiń tarmaq qásiyetlerine bolǵan talapları 
keltirilgen. 


TEMA: ABONENTLER JALG’ANIWSHI TARMAQLARINIŃ 
TELEKOMMUNIKATSIYA UZATIW SISTEMALARINA TEXNIKALIQ XIZMET 
KÓRSETIW HÁM BUZILIWDI SAPLASTIRIWDI SHÓLKEMLESTIRIW. 
Qayta islengen kontseptsiya boyınsha baslanǵısh tarmaqlar, ámeldegi 
bolǵan baylanıs qurallarından bazalanǵan halda, kelesindegirawajlanıwda 
zamanagóy texnikalıq qurallardı qollash usınıs etiledi (mısalı: optikalıq 
talshıqlı texnika, sanli uzatıw sistemaları, radiorele baylanıs liniyalari, 
keńislikdegi uzatıw sistemaları). Ulıwma baslanǵısh tarmaqlar eki júzeli 
dúzılıwǵa iye: transport tarmogi hám jalg‘aniwshi abonent tarmogi. Jergilikli 
tarmaqlardıń magistral hám zona ishkeri bólegi, sanli tarmaqlardıń hasası 
esaplanadı. Jergilikli baslanǵısh tarmaqlar «mahalliy túyin-aqırǵı qurilma» 
uchastkası ushın jalg‘aniwshi tarmaq esaplanadı.
Magistral baslanǵısh tarmaqlar, zona ishkeri tarmaqları hám jergilikli 
baslanǵısh tarmaqlardı nomerlashtirishni támiyinlew ushın, ǵárezsiz tarmaq 
dúzilisine iye bolǵan sanli baslanǵısh tarmaqqa ústpe-úst quyıladı.
4 -suwretde kelesindegi telekommunikatsiya sistemaları hám oǵan 
jalg‘aniwshi abonent tarmaqlarınıń ornı kursatilgan. 
Telekommunikatsiya sistemalarınıń birinshi elementinabonent (payda-
lanıwshı) shańaraqında jaylastırılǵan terminal hám soǵan uqsas qurilma-
larning yigindisi deyiw múmkin. Telekommunikatsiya sistemalarınıń ekinshi 
elementi jalg‘aniwshi abonent tarmogi bolıp tabıladı. Onıń wazıypası 
abonent shańaraqı hám tranzit tarmaqta jaylasqan qurilmalar arasındaǵı óz-
ara boglanishni támiyinlewden ibarat. 
4 –suwret. Keleshektegi telekommunikatsiya sistemalarınıń modeli. 
Ádetde tranzit tarmaqqa iye bolǵan jalg‘aniwshi abonent tarmaqlarınıń 
ózgertiriwshi noqatlarında kommutatsiyalovchistanciya jaylastırıladı.


Jalg‘aniwshi abonent tarmoginijasıratuǵın ortalıq, abonenttiń úyinde 
hám sol kommutatsiyalovchi stanciyada jaylasqan qurilmalar arasında jatadı. 
Jalg‘aniwshi abonent tarmogi, jumısı boyınsha eki uchastkaǵa bólinedi: 
- terminal qurilmaga jeke jalg‘aniwshi qural sıyaqlı qaralatuǵın abonent 
liniyasi; 
- jalg‘aniwshi abonent qurallarınıń natiyjeliligin asırıw ushın xızmet 
etiwshi tarmaq.
Uzatıw sistemaları bazası tiykarında qollanilatug‘in bul jalg‘aniwshi 
tarmaq, ayırım jaǵdaylarda júklemelerdi kontsentratsiyalaytuǵın qurilmalar 
de qollaniladi. 
Telekommunikatsiya sistemalarınıń úshinshi elementa, tranzit 
tarmaqtsir. Onıń funktsiyası, abonenttiń túrli tarmaqlarına jalǵanǵan 
terminallar arasındaǵı boglanishni ámelge asırıw yamasa Terminallar 
arasında hám qandayda-bir xızmetti qo'llovchi qurallar arasında jalǵawdı 
ámelge asırıwdan ibarat. Tranzit tarmaq,qandayda-bir qala yamasa awıl 
shegarası territoriyasi menenoralǵanı sıyaqlı, eki túrli mámleketliklerdi 
baylanıstıratuǵın abonent tarmaqları arasında da qollaniladi. 
Telekommunikatsiya sistemalarınıń tórtinshi elementi,elektr baylanıstıń 
xızmetlerin ushın túrli qurallardı jalǵanıwın támiyinleydi (mısalı, xızmetti 
qo'llovchi túyinler). Bunday tútinlerge telefon operatorlarınıń jumıs penenjayı 
hám informaciya saqlanıwshı serverler mısal bolıwı múmkin. 5-suwrette 
jalg‘aniwshi informaciya tarmaqların jaratıwdıń gipotetik modeli kórsetilgen. 
5-suwret. Jalg‘aniwshi abonent tarmag‘iniң gipotetik modeli. 


Bul jerde: ATS penen- avtomatlastırılgan telefon stanciya ; AJ1 – 
abonent liniyasi; AM - abonent kompleksi; S penen L - signal liniyasi RKT 
- sanli kross penentúyini. 
Usınıs kilingan modeldiń dúzilisi eki maxalli aqırǵı stanciya (MS) den 
(ATS penen1 hám ATS penen2) hám bir paketlerdi kommutatsiyalawshi 
oraydan ibarat. Abonentler jergilikli stanciyaǵa eki usılda jalǵanadı: úzliksiz 
hám koncentratorlar arqalı. Birinshi jaǵdayda jalg‘aniwshi tarmaq, abonent 
liniyalari jiyindisinan ibarat. Ekinshi jaǵdayda abonent liniyasi abonent 
koncentratorinda tawsıladı, tarmaq bolsa jergilikli stanciyaǵa baradı hám ol 
taǵı jergilikli stanciya ha’m koncentratorlar arasındaǵı signal liniyalari 
toplamin da o'z ishine aladı. 
Solay etip túrli abonent gruppalari ushın, tarmaq qandayda bir jergilikli 
stanciya shegarasında onıń dúzilisi kóz qarasidag'i sezilerli dárejede parıq 
etedi. Maǵlıwmatlardı uzatıwshı abonentler ushın tarmaq RKT de tawsıladı. 
Bul model ushın b) tarmaq RKTgacha bolǵan aralıqtı iyeleydi. Maǵlıwmatlardı
uzatıwshı tarmaq, abonent telefon tarmaqlarına salıstırǵanda keң bolıp 
tabıladı. 
Solay etip, ulıwma plandaǵı tarmaq abonent uchastkasi sıyaqlı, ATSlar 
arasında baylanıstıratuǵın liniyalardi da óz ishine aladı. 


TEMA: HDSL TEXNOLOGIYASI, SISTEMALARINIŃ DÚZILISI HÁMOLARDI 
SAZLAW JUMISLARIN SHÓLKEMLESTIRIW. 
XDSL texnologiyası ámeldegi mıs penen sımlı liniyalardan joqarı tezlikli 
baylanıstı payda etiw imkaniyatın beredi. 4-suwretde mıs penen kabel 
liniyasinan informaciya uzatıw tezliginiń, yaǵnıy morze álippesi (10 bit/s) den 
vDSL (52 Mbit/s) ge shekem oǵada joqarı tezlikli sanli abonent liniyasi 
texnologiyasina shekem rawajlanıw tariyxı kórsetilgen xDSL texnologiyası 70-
jıllardan baslap rawajlana bardı, yaǵnıy bıyılǵı jılılarda BR (Basic Rate), 160 
Kbit/s penen ISDN qurilmalari islep shıǵarıla baslaǵan edi.
xDSL texnologiyasınıń islep shıǵariwshilari ózleriniń texnologiyaların 
talshıqlı optikalıq baylanis sistemasında dáslepki sınap kóriw hám nátiyjelerge 
erisildi. Tek talshıqlı optikalıq baylanıs liniyasi arqalı «har bir uyge sanli 
telefon» alıp kirisiw múmkin degen pikir de bar edi.
xDSL dıń keyingi rawajlanıwı, abonent liniyalarining joqari tezlikli 
texnologiyası HDSL (High-bıyt-rate Digitai Subscriber Loop) ni payda 
bolıwına alıp keldi. Bunday qurilma kabeldiң bir juplig‘i arqali 768/1024 Kbit/s 
penen tezlikte informaciyanı tolıq dupleks jaǵdayda almastırıw imkaniyatın 
beredi hám ápiwayı kabeldiң yamasa úsh jupligi arqali, parametrlerdi 
tańlamastán simmetrik bolmaǵan halda da 2048 Kbit/s tezlikte 
informaciyalardı uzatıwı múmkin. Sistema bir kabeli esaplanadı yaǵnıy bir 
kabel arqali informaciyalardı uzatıw hám qabıllaw múmkin. Sonıń menen 
birge SAR modulyatsiyası járdeminde HDSL sisteması ushın bir kabelning 50-
80% juplıǵın qóllaw múmkin. 


6-su’wret. Mıs penen baylanıs liniyalarinan tartıp, házirgi payıtqa 
deyingi sanli uzatıw sistemalarınıń tezliginiң ósiwi. 
HDSL texnologiyasınıń keyingi rawajlanıwı, kabeldiң bir juplig‘i arqalı 
isleytuǵın, simmetrik sanli abonent liniyalarina qaratǵan SDSL texnologiyası 
bolıp tabıladı.HDSL apparatlarınıń jumıs sapasına tásir etiwshi tiykarǵı
faktorlardan biri bul baylanıs liniyalariniң parametrleri bolıp tabıladı. 
Usılardan eń túpkiliklilerin qarap shıǵamız : 
- signaldıń hálsizleniwi. Kabelli liniyalardag‘i signaldıń sóniwi kabeldiң 
túrine, onıń uzınlıǵına hám signal chastotasına baylanıslı. Liniya qanshelli uzın 
bolsa jáne onıń chastotası qanshelli joqarı bolsa onıń sóniwi sonshalıq joqarı 
boladı; 
- amplituda chastota xarakteristikanıń tegis emesliligi. Ulıwma alǵanda 
baylanıs liniyalariniң kabellarin tómen chastotalı fil'tr dep shama menen 
oylaw múmkin; 
- radiochastotali interferentsiya; 
- gruppalı ótiw waqtıniń keshigiwi. Signaldıń kabelde tarqalıw tezligi 
onıń chastotasına baylanıslı, sol tárzde eger AShT birdey bolsa sonda impul's 
forması uzatıwda buz'ladı.
HDSL apparatlarınıń tiykarın liniya traktı quraydı, yaǵnıy mıs liniyalari 
boyınsha sanli ag‘imlardi uzatıw ushın kodlaw usılı qollaniladi. HDSL 


texnologiyası liniya kodlawdıń eki texnologiyasın: 2 B1 Q (2 binaryl 
quartenary) hám CAP (Carrierless Amplitude and Phase Modulation) HH 
isletiwdi qarap shıǵadı. Eki texnologiya da uzatılatuǵın hám qabıl etiletuǵın 
signallardı, signal processleri dep atalatuǵın sanli qayta islewge hám bir 
qatar ulıwma principlerge tiykarlanǵan.
Liniya signalınıń chastotasın tómenletiw hám islew aralıǵın asırıw ushın, 
HDSL texnologiyasında adaptiv exokompensatsiya qollaniladi. Bunıń mánisi 
sonnan ibarat, qabil etiw hám uzatıw bir spektral diapazonda ámelge 
asıriladı, signalardi bolsa mikroprotsessor ajıratıp aladı. HDSL modemining 
qabil qılatuǵını liniya signalınan kerekli signallardı jáne onıń exosin 
(kabelning uzaqtag‘i juwmaǵınan qaytqan signal ) di ajıratıp aladı. HDSL 
sistemasınıń hár bir liniya parametrin sazlaw, avtomatikalıq halda ámelge 
asıriladı yaǵnıy qurilmani ornatǵanda yamasa basqa jayǵa kóshirgende onı 
qol menen sazlaw talap etińmeydi. 
Exokompensatsiya usılın qollas hám liniya signalı chastotasın 
tómenletiw, maǵlıwmatlardı uzatıwǵa mólsherlengen kabeldiң bir jupligi 
arqali emes, al kabeldiң eki baǵdarında da ámelge asıwı múmkin. Bul da aldın
qollanilatug‘in HDB-3 yamasa AMI liniya kodlaw usılına salıstırǵanda, HDSL 
texnologiyalarınıń eń tiykarǵı abzallıqlarınan biri bolıp tabıladı. Bunday 
texnologiya payda bo'laman degenshe T1 yamasa Ye1 traktları júdá ko’p 
liniya regeneratorlarina (hár 1000 -1500 m den) iye bolǵanınan tısqarı eki 
kabeldi jatqızıwdı talap eter edi, sonnan birewi arqali kabeldiң barlıq 
juplıqların qollag‘an túrde tek uzatıw, ekinshisi arqali bolsa qabıllaw ámelge 
asırilar edi.
HDSL qurilmasin islep shıǵarıw menen bir neshe sırt el kompaniyaları 
shug‘illanadi. HDSL qurilmasiniң tiykarǵı parametri onıń islew aralıǵı bolıp 
tabıladı. Bul parametr 100% ámelde qollanilatug‘in liniya kodınıń túri arqali 
aniqlanadi. Bunday parametr (2 B 1 Q kodı ) qollanilatug‘in barlıq qurilmalar 
ushın birdey bolıp tabıladı, yaǵnıy birdey aralıq hám shawqımg‘a shidamliliq 
penen támiyinleydi. Parametrleri boyınsha SAR modulyatsiyası qollanilatug‘in 
qurilmalar, 2 B1 Q kodı qollanilatug‘in qurilmalari sa’ykes túsedi. HDSL 
qurilmalari túrli qosimsha funktsiyalar bar ekenligi/yo'qligi, energiyaǵa 
bolǵan túrli talaplar, zaxirga rejimleriniń bar ekenligi menen basqa 
qurilmalardan parq etedi. Bul túrli mikrosxemalar kompleksin qollaniw, 
programmalıq támiynattaǵı parq hám konstruktorlıq qayta islewler menen 
baylanıslı. 


HDSL sistemalarınıń túrli liniya kodlaw texnologiyaları, islew aralıǵınıń 
tiykarǵı bahaları to’mendegi 2 -kestede ko’rsetilgen. Bul kestede HDSL 
WATSON (Schmid Telecom AG. Shveytsariya ) apparatlarınıń túrli seriyalari 
ko’rsetilgen 
2 –keste 


TEMA: ADSL TEXNOLOGIYASI DÚZILISIHÁM OLARǴA TEXNIKALIQ XIZMET 
KÓRSETIWDI SHÓLKEMLESTIRIW. 
ADSL (Assymetric Digital Subscriber Line - assimetrik sanli abonent 
liniya), xDSL texnologiyaları sıyaqlı joqarı tezlikli maǵlıwmatlardı uzatıw ushın 
mólsherlengen texnologiyalar quramına kiredi. ADSL texnologiyası interaktiv 
video xizmetlerdi (talap boyınsha video, video oyınlar hám basqalar ) hám 
maǵlıwmatlardı tez uzatıw (Internetge jalǵanıw, lokal esaplaw hám basqa 
tarmaqlarǵa uzaqtan jalǵanıw ) ushın joqarı tezlikti támiyinlewge 
mólsherlengen. ADSL liniyasi, hár bir telefon kabellarining juplıqların aqırına 
jalǵanǵan eki modemdi bir-biri menen baylanistiradi. Bilgenimizdey, analog 
modemlar, standart telefon kanalları boyınsha 28 Kbit/s tezlikti asırıw 
múmkinshiligine iye edi. Tap soǵan uqsap, modulyatsiyalaw usılları 
qollanilg‘an ADSL texnologiyaları bolsa tarmaqtan abonentke keletuǵın 
maǵlıwmatlar aǵımınıń tezligin bir neshe Mbit/s tezlikke jetkiziwi múmkin.
Bul texnologiya paydalanıwshıdan stanciyaǵa shekem tómen tezlikli 
kanal arqali tarmaqtan abonentke tu’siwshi aǵıslardı basqarıw imkaniyatın 
beredi. Bunda tiykarınan ush informaciyalı kanal payda boladı. Tarmaqtan 
abonentke shekem uzatılatuǵın maǵlıwmatlar aǵımı, abonentten tarmaqqa 
uzatılatuǵın maǵlıwmatlar aǵımı hám telefon baylanıs kanalı. Telefon 
baylanısınıń kanalları fil'tr járdeminde ajratıladı, bul ADSL jalǵanıwda avarıya 
júz bergen takdirda da telefon jumısın kepillik beredi. 
ADSL, ámeldegi bolǵan telefon kabelleriniң juplıqların maǵlıwmatlar 
uzatıw ushın mólsherlengen joqarı chastotalı traktqa aylandıradı. To’mendegi 
7-suwretde ADS menen LHHHr jalǵanıwı ko’rsetilgen. 
7-suwret. ADSL diң jalg‘aniwi. 
ADSL apparatlarınıń chastota boyınsha tarqalıwı tómendegi 6 -
suwrette ko’rsetilgen. 


6 –suwret. ADSL qurilmasiniң chastota boyinsha tarqaliwi. 
ADSL-assimetrik texnologiyalar quramına kiredi, sebebi tarmaqtan 
abonentke keletuǵın maǵlıwmatlar aǵımınıń tezligi, abonentten tarmaqqa 
beriletuǵın maǵlıwmatlardıń uzatıw tezliginen tómen. Paydalanıwshıdan 
uzatılatuǵın tezlik, analog modemlerding qurilmalaridagiga salıstırǵanda 
joqarı. Telefon kabelleriniң juplıqları arqalı uzatılatuǵın informaciyalardıń 
úlken kólemin qısıw ushın, ADSL texnologiyasında signallardı sanli qayta 
islew, arnawlı jaratılǵan algoritmler, rawajlanıw analog fil'trler hám analog 
sanli ózgertirgishler qollanıladı. Ju’dá úlken aralıqqa iye bolǵan telefon 
liniyalari, uzatılatuǵın joqarı chastotalı signallardı júzesin tómenletiwi 
múmkin. Bul bolsa ADSL modemlarining analog sistemaların jetkilikli 
dárejedegi joqarı júklemede islewge májbúrleydi. Bunday júklemede joqarı 
dinamikalıq diapazon hám shawqım júzesi tómen bolıwı kerek. Dáslepki 
ADSL sistemaların od diy dep esaplaw múmkin, sebebi ol ápiwayı telefon 
kabellari arqalı joqarı tezlikli maǵlıwmatlardı uzatıw kanalların payda etedi. 
ADSL texnologiyası bir neshe chastota aralıqları ushın mıstelefon 
liniyalarining ótkezgishlik aralıǵın ajıratıw usılın qollaydi. Bul bolsa bir waqıtta 
bir liniya boylap bir neshekanal signalların uzatıw imkaniyatın beredi. ADSL 
ni qollaǵanda hár túrlı eltuvchilar, uzatılatuǵın maǵlıwmatlardıń túrli 
bóleginbir waqıtta alıp ketedi. Bul process penenbaylanıs liniyalarini 
chastotalıq zichlashtirish dep tushiniladi.
CHastota tig‘izlag‘ishta bir diapazon abonentten tarmaqqa tushuvchi 
maǵlıwmatlar aǵımın uzatıw, basqa diapazon tarmaqtan abonentke 
túsetuǵın maǵlıwmatlar aǵımın uzatıw ushın ajratıladı. Tarmaqtsan 


abonentke túsetuǵın aǵıs penenóz gezeginde bir yamasa bir neshe joqarı 
tezlikli kanallar hám bir yamasa bir neshe tómen tezlikli kanallar diapazonına 
bólinedi. Abonentten tarmaqqa túsetuǵın aǵıslar da bir yamasa bir 
neshetómen tezlikli kanallardı maǵlıwmatların uzatıw ushın qollaniladi.
Bunnan tısqarı uzatılatuǵın hám qabıl etiletuǵın aǵıslar bir-birin 
tuyıqitsa, jańǵırıqtı ońlawshı texnologiyalar qollaniladi. Tap sol sebepli de 
ADSL, joqarı tezliklimaǵlıwmatlardı, videosignallardi hám faksti bir waqitta 
uzatıwdı támiyinlewi múmkin. Bulardıń barlıǵı tap sol qollanilayotga telefon 
liniyasi arqali uzatılıwshı ádetdegi telefon baylanısın u’zbeydi. 


TEMA: ABONENT TARMAQLARINDA QOLLANILATUǴIN PASSIV OPTIKALIQ 
TARMAQLAR ANALIZLEWDI ÚYRENIW. 
Texnologiya ádetdegi telefon baylanısı ushın málim bir chastota aralıǵın 
rezervin támiyinleydi. 
Sonday etip, eski telefon liniyalaridan jańa telefon liniyalari payda 
boladı. Yukori tezlikli maǵlıwmatlardı uzatıwshı basqa texnologiyalarǵa 
salıstırǵanda ADSL deǵı bir tiykarǵı abzallıǵı telefon kabellarining mıs 
penensımların ádetdegijuftli klaridan paydalanıw bolıp tabıladı. ADSL, ústine 
quyilgantarmaqtı payda etedi. Bunda qımbatqa túsetuǵın kurilmalar hám 
telekommunikatsiya apparatların jetilistiriw ushın kup waqıt talap etilmeydi. 
Maǵlıwmatlardı uzatıw tezligine tásir etiwshi faktorlar,abonent 
liniyasining jaǵdayı yaǵnıy sımlardıń diametri, kabellarajırasıwınıń bar ekenligi 
jáne onıń aralıǵı bolıp tabıladı. Liniyadagisignaldıń sóniwi, liniya uzınlıǵınıń 
asıwı hám signal chastotasınıń ósiwi menen asadı hám sım diametriniń asıwı 
menen bolsa azayadı. Ulıwma alǵan de ADSLdiң funktsional Shegarası 0, 5 
mm qalıńlıqtaǵı simda abonent liniyasining uzınlıǵı 3, 5-5, 5 km ni quraydı. 
Házirgi waqıtta ADSL, tarmaqtan abonentke keliwshi maǵlıwmatlar 
aǵımınıń tezligin 1, 5 Mbit/s penenden 8 Mbit /s penenge shekem tezlikte 
hám abonentten tarmaqqa keliwshi maǵlıwmatlar aǵımınıń tezligin 640 
Kbit/s penenden 1 Mbit/s penenge shekem támiyinleydi. Bunday tex-
nologiyalardıń kelesindegi rawajlanıw tendentsiyası tarmaqtan abonentke 
keliwshi maǵlıwmatlar aǵımın tezligin asırıw qutiladi. ADSL texnologiyası 
támiyinleytuǵın maǵlıwmatlar aǵımınıń tezligin bahalaw ushın, basqa 
texnologiyalar kullanilgandapaydalanıw ushın kerek bolǵan tezlik menen 
salıstırıw kerek. Analog modemlar maǵlıwmatlar aǵımın 14, 4 - 56 Kbit/s 
penenge shekem tezlikte uzatıwdı támiyinleydi.
xDSL dıń túrli texnologiyaları paydalanıwshılarǵa IDSL ushın 128 Kbit/s, 
HDSL ushın 768 Kbit/s, ADSL ushın tarmaqtan klientke shekem 1, 5-8 Kbit/s 
hám abonentten tarmaqqa shekem 640 -1000 Kbit/s, vDSL ushın tarmaqtan 
klientke shekem 13-15 Mbit/s abonentten tarmaqqa shekem 1, 5- 2, 3 Mbit/s 
maǵlıwmatlar aǵımın uzatıw tezligin támiyinleydi. Kabel modemlari 500 
Kbit/s ten 10 Mbit/s tezlikte maǵlıwmatlar aǵımın uzatıw múmkinshiligine iye 
(bunda kabel modemleriniң ótkezgishlik aralig‘i sol liniyadan paydalanıw 
múmkinshiligi bolǵan barlıq paydalanıwshılar arasında bolıwın da názerde 
tutıw kerek. Sol sebepli de bir waqıtta isleytuǵın paydalanıwshılar sanı, olardıń 
hár biri ushın haqıyqıy maǵlıwmatlardı uzatıw tezligine sezilerli dárejede tásir 


etedi). E1hám E2 cifrlı liniyalar uyqas penenhalda 2, 048 Mbit/s ten 34 Mbit/s 
shekem maǵlıwmatlardı uzatıw tezligine iye. 
ADSL texnologiyasın qullaganda magistral tarmaq menen 
paydalanıwshı boglangan liniyaning ótkezgishlik oraligi hár mudam hám tek 
paydalanıwshına tiyisli. 


TEMA: APON TEXNOLOGIYASI DÚZILISI HÁM OLARǴA TEXNIKALIQ 
XIZMET KÓRSETIWDI SHÓLKEMLESTIRIW. 
1990 jıl ortalarında ko’pshilik kózqarasınan tek ATM protokoligina aqırǵı 
abonent menen baylanıs xızmetlerin sapasına muwapıq kepillik beriw 
qábiletine iye bolǵan. Sol sebepli FSAN, PON tarmogi arqalı mul'tiservis 
penenxızmetlerdi transportini támiyinlewdi, ATM texnologiyasına tiykarınan 
tańlaǵan. Nátiyjede 1998 jıl oktyabr' ayında PON terekinde ATM yacheykalari 
tiykarında informaciyalardı transportlastırıw APON(ATM PON) atınıń alǵan 
yaǵnıy G. 983. 1 dıń birinshi usınısı standartı payda boldı. Keyinirek bir qansha 
jańa ońlawlar hám usınıslar payda bolıp, uzatıw tezligi 622 Mbit/s penenge 
shekem asdı. 2001 jıl martında PON standartına jańa funktsiyalar qushilib,G. 
983. 3 usınısı payda boldı : 
- hár qıylı qosımshalar (dawıs, video, maǵlıwmat ) ni uzatıw
- bul óndiriwshilerge, magistral tarmaqlarǵa jalǵanıw ushın OLT hám 
abonentlerge jalǵanıw ushın ONT larga uyqas peneninterfeyslerdi qosıwdı 
jolǵa qoydı ; 
- spektral diapazondıń keńeytiriliwi - PON dıń áyne sol tereki 
sharayatında basqa tolqın uzınlıǵında qosimsha xızmetler ushın múmkinshilik 
jarattı. Mısalı, úshinshi tolqın uzınlıǵında xaliqqa esittiriw -televidenie. 
Sonday etip APON standartınıń keńeytirilgandan keyingi atı BPON 
(broadband PON) dep ataldı. APON ga házir kúnde túrli qosımshalar hám 
túrli ONT lar arasında polosani dinamikalıq bólistiriliwi kiritilmokda hám da 
keń polosali, da tar polosali xızmetlerdi usınıwǵa mólsherlengen.
Túrli óndiriwshilerdiń APON kurilmasi kuyidagi magistral interfeysnlarni 
kullaydi: SDH (STM-1), ATM(STM-1/4), Fast Ethernet, Gigabit Ethernet, video 
(SDI PAL), El, xalıq (G. 703) abonent interfeysleri, Ethernet 10/100 Base-TX, 
(FXS) telefoniya. 
Oraylıq hám abonent túyinleri menen óz-ara boglanuvchiAPON MAC 
protokolı. Abonent túyini menen oraylıq túyindiń óz-ara boglanishi, jalǵanıw 
ornatıw menen baslanadı. Sonnan keyin maǵlıwmatlar almasınıwı júz boladı. 
Bulardıń barlıǵı APON MAC protokolına muwapıq atqarıladı. Jalǵawdı 
ornatıw processinde kuyidagilarni uz ishine alıwshı ranjirlash procedurası
jumısqa túsedi: aralıq boyınsha ranjirlash, kuvvat boyınsha ranjirlash hám 
sinxronizatsiya. 
MAC protokolı APON jalǵanıw sisteması ushın ush máselenisheshedi: 
- teris aǵım daǵı uzatıwlarda kolliziyaning joǵatılıwı ; 


- teris aǵımda polosani anıq, nátiyjeli dinamikalıq bolıwı ; 
- qosımsha transporta ushın eń jaqsı maslastırıwdı saqlawı. 
APON MAC protokolı soraw/ruxsat mexanizmine tiykarlanadı. Tiykarǵı 
ideyani ONT tárepinen talap qling‘an polosa sorawların jıberiw quraydı. 
Júklengen teris aǵıs penen qaysı xızmetler ONT ge yamasa basqasına 
ornatılǵanlıǵı haqqında bilimlerge tıykarlanıp, OLT bul sorawlardı qayta islew 
ushın qarar kabul etedi. 
Soraw/ruxsat mexanizmin basqarıw ushın FSAN APONkadrınıń 
strukturası tugri hám teris aǵıs penenushın anıqladi. Bulformat ITU-T dıń G. 
983. 1 usınısına qaray standartlashtirildi. 
8-su’wret.


TEMA: WI-FI HÁM WI-MAX TEXNOLOGIYALARINIŃ QOLLANIWI HÁM 
OLARǴA QOYILATUǴIN TALAPLAR MENEN TANISIW. 
Wi-Fi/WiMAX sımsız maǵlıwmat uzatıw tarmaqlarında OFDM tex-
nologiyasınan paydalanıw ornına kelip shıqqan texnikalıq ― mobil baylanıs 
dúnyasın da shetlep ótpedi. HSOPA (ingl. High Speed OFDM Packet Access) 
texnologiyasın islep shıǵıw menen baslanǵan jol 3 GRR joybarı
standartlarınıń 3 GRR-LTE (ingl. 3 GRR Long Term Evolution) uzaq múddetli 
evolyutsiya kontseptsiyasına qosılıp ketti. Eskertip ótiw kerek, OFDM 
tiykarında islep shıǵılǵan radiointerfeys penentexnologiyası 2007 jılda HTI 
tárepinen IMT-2000 Programmasınıń tiykarǵı radiointerfeysi retinde qabıl 
etilgen. 
3 GRR-LTE (qısqartirilgan halda LTE) - maǵlıwmat uzatıw tezliklerine 
bolajaq talaplardı qandırıw ushın UMTS penenstandartı múmkinshiliklerin 
rawajlanıwlastırıwshı mobil baylanıs texnologiyası esaplanadı. Bul 
rawajlanıwlashuv 
baylanıs 
natiyjeliligin 
asırıw, 
tarmaqlardı 
shólkemlestiriwdegi sarp etiw-ǵárejetlerdi kemeytiw, usınıs etiletuǵın 
xızmetler dárejesin kóteriw hám keńeytiw, sonıń menen birge,ámeldegi 
mobil hám keń polosali baylanıs protokolları menen óz-ara islew sıyaqlılardı 
óz ishine aladı. Teoriyalıq jixatdan LTE texnologiyasında maǵlıwmatlardı 
‖pastga‖ uzatıw tezligi 326, 4 Mbit/sek ge shekem, ―yuqoriga‖ bolsa 172, 8 
Mbit/sek ge shekem jetiwi múmkin. LTE standartınıń 8 versiyasındaǵı (3 GRR 
Rel. 8) múmkinshilikleri 4 G talaplarıǵa shekem jetip barmagani sebepli sońǵı
payıtlarda LTE kóbinese 3, 9 G yamasa Pre4 G áwlad mobil baylanıs 
texnologiyaları dep atalmaqda. 
Házirgi waqıtta Wi-Fi hám WiMAX sistemaları jáne de kópshilikke 
arnalǵan bolıp atır.Sımsız texnologiyalar paydalanıwshılarınıń eń o'suvchi 
segmenti retinde korporativ klientler (yaǵnıy, shólkem jumısshıları ) bolıp atır. 
WiMAX hám Wi-G'i sistemalarınıń salıstırıwlanıwı jańalıq emes, sol 
sebepli atamalardıń atalıwı uqsas, bul texnologiyalar tiykarlanǵan 
standartlardıń atalıwı da uqsas (IEEE standartları, hár ikkkalasi 802 den 
baslanadı ) sonıń menen birge eki texnologiyalar sımsız keń polosali jalǵanıw 
gruppaına kiredi. Lekin soǵan qaramastan bul texnologiya túrli máselelerdi 
sheshiwge jóneltirilgen (3. 1-kestege qarang). 
WiMAX - bul ádetde provayderga aqırǵı paydalanıwshına Internet 
tarmaǵına “noqat -noqat” túri járdeminde jalǵanıwdı támiyinlew ushın 
paydalaniletuǵın boslıq aralıqlardı óz ishine alatuǵın uzaq aralıqlı isleytuǵın 


baylanıs sisteması bolıp tabıladı. 802. 16 shańaraǵınıń túrli standartları, 
belgilengen tap mobilge shekem túrli jalǵanıw rejimlerin támiyinleydi. 
Wi-F'i-bul Internetge shıǵıw hám Internetge chiqmasdan qısqa 
aralıqlarda lokal tarmaqtı shólkemlestiriw ushın paydalaniletuǵın sistema 
bolıp tabıladı. 
WiMAX hám Wi-G'i sistemaları ulıwma túrli QoS penenxizmet kórsetiw 
mexanizmlerine iye, WiMAX sisteması baza stanciya hám abonent úskenesi 
arasındaǵı hár bir baylanısıwǵa birden-bir QoS penendárejesin ornatıwǵa 
tiykarlanǵan mexanizmnen paydalanadı. WiMAX sistemasında hár bir 
baylanısıw ushın joqarı QoS penendárejesin kepillikleytuǵın arnawlı 
joybarlaw algoritmına tiykarlanadı. Wi-G'i óz gezeginde hár bir paket túrli 
QoS penendárejesin alatuǵın Ethernet tarmaqlarında isletiletuǵın QoS 
penenmexanizminen paydalanadı. Sonday etip, Wi-G'i sistemasında hár bir 
baylanısıw ushın birdey QoS penendárejesi kepilliklanmaydi. Salıstırǵanda 
tómen bahası hám ornatıwda ápiwayılıǵı sebepli Wi-G'i sistemaları 
klientlerge Internetge tez jalǵanıwdı usınıw ushın isletiledi, mısalı, kóplegen 
kafelarda, mexmonxonalarda, vokzallar hám aeroportlarda biypul Wi-G'i 
jalǵanıw noqatların ushıratıw múmkin. 
3-keste 
Keң polosali simsiz baylanis standartlarin analizlew kestesi 
Texnologiya Standart 
Topari 
O’tkiziw 
qabilieti 
Qamrap 
aliw zonasi 
CHastota 
diapazoni 
Wi-G‘i 
802.11 a 
WLAN 
54 Mbit/sek. 
100 m g‘a 
shekem 
5 GGs 
Wi-G‘i 
802.11 b 
WLAN 
11 Mbit/sek. 
100 m g‘a 
shekem 
2.4 GGs 
Wi-G‘i 
802.11 g 
WLAN 
54 Mbit/sek. 
100 m g‘a 
shekem 
2.4 GGs 
WiMAX 
802.16 d 
WMAN 
73 Mbit/sek. 
6-10 km 
1.5-11 GGs 
WiMAX 
802.16 c Mobil WMAN 30 Mbit/sek. 
1-5 km 
2-6 GGs 


TEMA: WI-MAX TEXNOLOGIYASI DÚZILISI HÁM QOLLANILIWIN
ÚYRENIW. 
3 GPP sistemalardıń evolyutsiyalanishidagi keyingi qádem, negizinde 
strategiyalıq qádem LongTermEvolution (LTE) sisteması esaplandı. Olar 
kiretuǵın kanal daǵı OFDMA texnologiyası hám shıǵıwshı kanal daǵı SC-
FDMA texnologiyası menen parıq etedi. Modulyatsiyalaw 64 QAMgacha, 
kanaldıń keńligi 20 MGtsgacha, TDD hám FDDduplekslashga iye. Adaptiv 
antennalar sistemaları, tez maslasıwshı jalǵanıw tarmaǵı qollanılǵan. Tarmaq 
arxitekturası tolıq IP-tarmaqtan ibarat. LTE sistemasında mobilWiMAXda 
qollanılatuǵın texnologiyalar hám usıllar isletiledi, sol sebepli LTE sistemaların 
uqsas nátiyjeliliklerin kútiw kerek boladı (4- hám 5kesteler). 
Atap ótiw kerek, LTE sisteması bul 3 Gning revolyutsion jaqsılanıwı 
esaplanadı. LTE CDMA sistemalarınan OFDMA sistemalarına ótiw, sonıń 
menen birge kanallar kommutatsiyalanadigan sistemadan paketler 
kommutatsiyalanadigan IP-sistemaǵa ótiw esaplanadı. Sonıń kchkn LTEni 
ámeldegi sotali baylanıs tarmaqlarına engiziw keń kanaldan ústinlik alıw 
ushın minimum túrde jańa radiochastotalar resurslarini talap etedi. Bunnan 
tısqarı, teris maslasıwshanlıqtı támiyinlew ushın eki rejimli abonentler 
apparatları zárúr boladı. Sol sebepli 3 G sistemalardan LTIye az-azdan ótiw 
júdá mashqala esaplanadı. 
4-keste 
HSPA (7-hám 8-relizlar) hám WiMAX (1. 5-reliz) sistemalarınıń 
salıstırıw. 
Parametrlar 
HSPA 
WiMAX 
7-reliz 
8-reliz 
1.5-reliz 
Diapazon, GGs 
2,0 
2,5 
Duplekslash 
FDD 
FDD 
TDD 
Kanalning 
kengligi, 
MGs 
2x5 
2x5 
10 
BS antennalari 
1x2 
2x2 
2x2 
AS antennalari 
1x2 
1x2 
Modulyasiyalash 
va 
kodlash tezligi 


kiruvchi kanalda 
64QAM, 5/6 
16QAM, 
3/4 
64QAM, 
5/6 
64QAM, 5/6 
chiquvchi kanalda 
16QAM-3/4 
64QAM-5/6 
Maksimal tezlik, Mbit/s
kiruvchi kanalda 
17,5 
21 
35 
36 
48 
chiquvchi kanalda 
8,3 
8,3 
8,3 
17 
24 
5-keste 
2 x20 MGts penenpolosalarli FDDdagi birdey chastotalıq sharayatlarda 
LTE (óndiriwshiler esabatları boyınsha ) hám mobil WiMAX (1. 5-reliz) real 
sistemalarınıń parametrlerin salıstırıw. 
Parametrlar 
LTE 
WiMAX1.5-
reliz 
Motorola 
T-Mobile Qualcomm 
Kiruvchi kanal 
BS antennasi 
2x2 
4x4 
2x4 
4x2 
2x2 
4x4 
Modulyasiyalash va kodlash 
tezligi 
64QAM, 5/6 
64QAM, 
5/6 
64QAM, 
ma’l. yo‘q 
64QAM, 5/6 
Tezlik, Mbit/s 
117 
226 
144 
277 
144,6 289 
CHiquvchi kanal 
AS antennasi 
ma’l. yo‘q 
1x2 
1x2 
1x2 
Modulyasiyalash va kodlash 
tezligi 
64QAM 
16QAM 
64QAM, 5/6 
Tezlik, Mbit/s 
50,4 
75 
69,1 
Mobil Wi-MAX ni keyingi rawajlandırıwdı 2. 0-reliz specifikaciyası 
xarakteristikalaydı. Ol IMT-Advanced talapların sáwlelendiretuǵın IEEE 802. 
16 m satndartiga tiykarlanadı. Olarǵa muwapıq WiMAX1. 0-reliz 
parametrlerine salıstırıwlaganda kiretuǵın hám shıǵıwshı kanallar daǵı 
spektral nátiyjelililik eki marttaga uyqas penentúrde 2, 6 bit/s/Gts penenhám 
1, 3 bit/s/Gtsga artadı. Bul parametr baza sotasining shegaralarında kiretuǵın 
hám shıǵıwshı kanallar ushın da eki marttaga uyqas penentúrde 0, 09 hám 0, 
05 bit/s/Gtsgacha artadı. AMR sóylew kodeki ushın magagertsga 60 tan artıq 
bir waqıttaǵı dawıslı sessiyalar (12, 2 Kbit/s) múmkin boladı. Bólek chastotalar 
polosalarining da qasında, da qasında emes penen (hámmesi bolıp 100 


MGtsgacha) integraciyalanıwı esabına kanallardı keńeytiw rejimi payda 
boladı. Mobil terminallardıń háreketleniwi jol qoyılatuǵın tezligi 500 
km/soatgacha artadı. Baylanısıwdı o'rntilishi waqıtı, radiotarmaqtaǵı ulıwma 
keshigiw hám xendoverda qayta jalǵanıw waqıtı qisqaradı. Bunda WiMAX 
sistemaları 1. 0 hám 1. 5-relizlari menen tolıq teris maslasıwshanlıq 
ikafolatlanadi. 

Download 0.78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling