Ona tili qaysi qatorda noto‘g‘ri yozilgan sifat so‘z turkumidagi so‘zlar berilgan? A xayrli, manfaatli b talluqli, taasurot c xiyla, bahil d taaluqli, tajjubli 2

Yo‗qlamoq – Yoqlamoq.
Yo‗qlamoq – biror munosabat
bilan narsa yoki kimsani
so‗ramoq, sovg‗a qilib bormoq.
Yoqlamoq – himoya qilmoq,
ta‘rafini olmoq.
Yondash-Yondosh
Yondash-ishga yondashmoq
Yondosh –parallil, yonma-yon
―Z‖
Zamin – Zomin.
Zamin – tag, asosi, tayanch.
Zomin: zomin bo‗lmoq –
aybdor, sababchi.
Ziyrak – Zirak.
Ziyrak – diqqat – e‘tiborli,
hushyor, tiyrak.
Zirak – ayollarning quloqqa
taqadigan bezagi.
Zafar–Za‘far
Zafar– g‗alaba
Za’far– sap-sariq
―SH‖
Sha‘n–Shon
Sha’n –sharaf, izzat-nafs.
Shon– shuhrat, dovrug‗
Sharaf–Sharob
Sharaf –shon, izzat-nafs.
Sharob – sipirtli ichimlik
Shahid–Shohid
Shahid– qurbon bo‗lgan
Shohid– guvoh
Sha'n— Shon
Sha'n— sharaf, sharaf-shon;
izzat-nafs.
Shon— shuhrat, dovrug'.
Insoniy muhabbat, sadoqat,
vafo.
She‘r – Sher
She’r- qofiyali kichik badiy
asar, shoir ijodi mahsuli
Sher – hayvonlar quroli, arslon
Shivit– Shuvit
Shivit–ukrob, ko‗kat
Shuvit – yuzi qoralik
Shipr– Shifer
Shipr– atirning bir turi
Shifer– uy yopishda
qo‗llaniladigan narsa
Shox – Shoh
Shox- daraxt, hayvon shoxi
Shoh – podshoh
Shtab–Shitob
Shtab– tashkilot, organ
Shitob– tezda, shoshilinch
Shtorm– Shturm
Shtorm – davul, po‘rtana
Shturm– satoyidil harakat
Shuba – Shu‘ba
Shuba-mo‗ynali qishki kiyim
Shu’ba – bo‗lim idora
―Ch‖
Chakka— Chakki— Chekka
Chakka— yomg'ir yoki qorning
erishi tufayli hosil bo'ladigan
tomchi.
Chakki— bekor, bekorga,
foydasiz.
Chekka— chet, qirg'oq,
Chalg'i— Cholg'u
Chalg'i— tik turib o'radigan,
tig'i bir tomondan chiqarilgan
uzun tutqichli katta o'roq.
Cholg'u— chalinadigan muzika
asboblarining umumiy nomi.
Chirik— Churuk
Chirik— chirigan narsa,
chirindi.
Churuk— eskirib ketgan, eskituski(mato haqida). .
Sizlarni churuk lattaga tugib,
tokchaga tashlash darajasiga
yetgan edim.
Chuchimoq— Cho'chimoq
Chuchimoq— chuchuk bo'lmoq,
chuchuklanmoq.
Cho'chimoq— qo'rqmoq,
hayiqmoq.


QAYSI HUKMDORLAR POYTAXTNI KO'CHIRGAN?

👑Misr hukmdori Menes davrida poytaxt- Memfis;

👑Kanishka poytaxtni Baqtriyadan Peshovarga (hozirgi Pokiston) ko'chirdi;
👑Kostantin --Bosfor bo'g'ozidagi Vizantiy Rim imperiyasi poytaxti deb elon qilindi(330-yili)--avvalgi poytaxt Rim shahri;
👑Afrig'--qarorgoh Tuproqqal'adan👉Kat shahriga ko'chirildi( 305 yil)
👑Bumin davrida--Oltoy Turk xoqonligi markazi deb belgilandi;
👑Abul Abbos Abdulloh- Tohiriylar poytaxti Marvdan👉 Nishopurga ko'chirildi;
👑Somoniylar- Nasr davrida markaz
Samarqand bo'ldi
👑Ismoil Somoniy-- Samarqanddan👉Buxoroga ko'chirdi;
👑Ma'mun ibn Muhammad-- poytaxtni Katdan👉 Ko'hna Urganchga ko'chirdi;
👑 A.Temur-- Movarounnahr markazini Samarqandga ko'chirdi(M.Yalavoch davrida Movarounnahr markazi Xo'jand edi)
👑 Mehmet II davrida-- Usmoniylar poytaxti Istanbulga ko'chirildi;
👑Li Son Ge davrida Choson davlati poytaxti Kegyondan👉Xanson( hozirgi Seul) ga ko'chirildi;
Inqiloblar

1. 1640-yil Angliyada burjua inqilobi boshlangan;

2. 1688-yilda Angliyada “Sharafli inqilob” bo’lib o’tgan;
3. 1775-1783-yillarda Amerika burjua inqilobi bo’lgan;
4. 1789-yili Fransiyada “Buyuk fransuz burjua inqilobi” boshlangan;
5. 1867-yildan Yaponiyada “Meydzi inqilobi” boshlangan;
6. 1918-yil Germaniyada “Noyabr inqilobi” bo’lib o’tgan;
7. 1905-yil Rossiya imperiyasida “Birinchi rus inqilobi” bo’lgan;
8. 1905-1911-yillarda Eronda inqilob bo'lgan;
9. 1910-1917-yillar Meksikada “Burjua inqilobi” bo’lgan;
10. 1911-yil Xitoyda “Sinxay inqilobi” bo’lgan;
11. 1913-yil Xitoyda “Ikkinchi inqilob” bo’lgan;
12. 1917-yil Rossiyada “Fevral inqilobi” bo’lgan;
13. 1920-yili Xiva xonligida “xalq inqilobi” sodir bo’lgan;
14. 1920-yillarda Xitoyda “Buyuk milliy inqilob” bo’lgan;
15. 1920-1930-yilarda SSSRda “Madaniy inqilob” bo’lgan;
16. 1959-yil Kuba inqilobi sodir bo’lgan;
17. 1963-yili Eronda “Oq inqilob” bo’lib o’tgan;
18. 1970-yillarda Xitoyda “Madaniy inqilob” deb nomlangan siyosat amalga oshirilgan;
19. 1979-yili Eronda islom inqilobi bo’lib o’tgan;
20. 2000-yillarida arab mamlakatlarida “Arab bahori” nomi inqilobiy jarayonlar bo’lib o’tgan;
21. 2003-yili Gruziyada boshlangan “Atirgullar inqilobi” yuz bergan;
22. 2005-yili Qirg’izistonda “Lolalar inqilobi” yuz bergan;
23. 2010-yili Qirg’izistonda “Aprel inqilobi” yuz bergan;
24. 2011-yili Suriyada “Juma inqilobi” bo’lib o’tgan;
25. 2014-yili Ukrainada “Rangli inqilob” yuz bergan.

🎯 Shayboniylar sulolasi

🔽 Jo'ji

🔽 Shaybon (sulola asoschisi)

🔽 Bahodir sulton

🔽 Jo'ji Buqa

🔽 Badaqul

🔽 Munka Temur

🔽 Ilpon sulton

🔽 Qoonboy

🔽 Mahmudxo'ja

🔽 Suronich sulton

🔽 Po'lod sulton

🔽 Ibrohim-Arabshoh

🔽 Davlatshayx

🔽 Abulxayrxon

🔽 Shohbudog' sulton

🔽 Shayboniyxon

© Buxoro xonligi tarixi kitobidan

(Toshkent 2021)📙

🔥 O'tgan yili tushgan savollardan...

1. Abu Muslim qoʻzgʻaloni qachon bo'lib o'tgan?

2. Amir Nasrullo qachon harbiy islohot oʻtkazgan?
3. Quyidagi hukumdorlardan qaysi biri Xiva ashtarxoniylarida hukumronlik qilgan?
4. Podsho Rossiyasi qachon Oʻrta Osiyoni bosib olib boʻldi?
5. 1865-yil Ruslar tomonida bosib olgan shahar?
6. 1995-yil Oʻzbekistonda qaysi partiya tuzulgan?

1. Buxoro kimni davrida amirlikga aylandi?

2. 2003 yilda qaysi partiya tashkil topdi?
3. Turkiston general gubernatorligiga ruslardan Kim kelgan?
4. Qaysi qabilalar daryo va toğ yaqinida chorvachilik bilan shuğullangan?
5. Movarounnahr ni maʼnosi?
6. Dukchi eshon qaysi qôzğolonda qatnashgan?

#tushgan #savollar #imtihon2021

Amir Temur 1370 yilda kim bilan urushadi?
✅Amir Husayn
Moturidiyga atab qaysi shaharda yodgorlik majmuasi barpo etilgan?
✅Samarqand
Xivada turar joy solig'i nima deb atalgan?
✅O'tov solig'i
1924-yil 12-iyulda kim O'rta Osiyoni milliy chegaralarga bo'lishni taklif qilgan?
✅Stalin
Ilk o'rta asrlarda qaysi hudud hukmdorlari dastlab malikshoh keyinchalik yabg'u deb atalgan?
✅Toxariston
1902-yilda qaysi qo'zg'olon sodir bo'lgan
✅Matyoqub pishiq
Qoraqalpoqlarda XVII-XVIII asrlarda vujudga kelgan shaharlar qaysi?
✅Chimboy va Qo'ng'irot
Qaysi shayboniy hukmdori davridan Buxoro xonligi deb atala boshlangan?
✅Ubaydullaxon
Buyuk meridianal yo'lga "Ipak yo'li" nomi kim tomondan berilgan?
✅Rixtgofen (1877-yil.)
Marg'inoniy qayerda tug'ilgan
✅Farg'ona, Rishton
Qo'qon xonligi tugatilgach, uning o'rnida qaysi viloyat tashkil qilingan?
✅Farg'ona
Hidoya asarining muallifi kim?
✅Marg'inoniy
"Oq kiyimlilar" qo'zg'oloni rahbari Muqannaning qarorgohi qaysi?
✅Som qal'asi
Ikkinchi jahon urushi davrida 15 nafar bolani o'z bag'riga olgan oila qaysi?
✅Shoahmad Shomahmudov va Bahri Akramovalar
2007-yilda 2750 yilligi nishonlangan shahar qaysi?
✅Samarqand
O'tgan yil tushgan savollar
⚪️1. Katolik oqimining homiysi kim?
✅Mironshoh
⚪️2.O'zbekiston respublikasida boshqaruv shakli qanday ?
✅Prezidentlik respublikasi
⚪️3. 1763-yilda Qo'qon taxtiga kim chiqqan ?
✅Norbo'tabiy
⚪️4. Suriyaning Sinjor dashtida kim yer meridianing darajasini olchashda qatnashgan?
✅Fargoniy
⚪️5. Buxoro amirligining songgi vakili kim?
✅Olimxon
⚪️6. 1210 yilda Xorazmahohlarga qarshi qayerda qozgol9n ko'tarilgan ?
✅O'tror
⚪️7. 1212-yilda Xorazmshohlarga qarshi qayerda qozgolon ko'tarilgan ?
✅Samarqand
⚪️8. "Arastuning Metafizika asariga sharh" asari muallifi kim?
✅Forobiy
⚪️9. XV asrda Farg'onaning markaziga aylangan shahar qaysi ?
✅Andijon
⚪️10. Buxoro kutubxonasida 20 yildan ortiq xattot bolib ishlagan shaxs kim?
✅Ahmad Donish.
Imtihonda tushgan savollardan namuna.

🔸Rossiya imperiyasi XIX asrning 50–60-yillarida harbiy istilochilik yo‘li bilan qaysi O’rta Osiyo hududini bir qismini bosib oldi ?

✅ Qo‘qon xonligi
🔸 Kim xonlikda o‘z ta’sirini kuchaytirish maqsadida 1868-yilda xon bilan shartnoma tuzdi ?
✅Kaufman
🔸«Po‘latxon» qo’zg’aloni qachon bo’lib o’tdi ?
✅1875-yil
🔸1875-yil Xudoyorxonni kim Toshkentga chaqirib olgan edi ?
✅Kaufman
🔸 Qo’qon xoni Xudoyorxon qachon vafot etgan
✅ 1882-yil
🔸 Xudoyorxondan keyin kim Qo’qon xonligining taxtiga o’tirgan?
✅Nasriddinbek
🔸 Nasriddinbek bilan fon Kayfman o’rtasidagi shartnoma qachon imzolgan ?
✅ 1875-yil 22-sentabrda
🔸 Qachon Qo‘qon xonligining tugatilganligi to‘g‘risidagi farmoni e’lon qilindi ?
✅1876-yil 19-fevralda
🔸Qachon ruslar turkmanlar yashaydigan hududga hujum qilishdi dastlabki hujum
✅1879-yil
🔸Ruslar tomonidan Go’kepa qa’lasi olingan yilni aniqlang
✅1881-yil
🔸 O’rta Osiyo yurishning to’rtinchi bosqichi qachon bo’lib o’tgan
✅1880-1885 yillar
🔸Turkiston general-gubernatolgi qachon tashkil topgan
✅1867-yil (DTM-2021-yil)
🔸Bosib olishning to’rtinchi bosqichi tuagagnida keyin nechta
Turkiston general-gubernatolgi qarashli viloyat tashkil qilindi
✅ 5 ta
❇️ XIX-XX asr boshlarida Turkistonda she’riyatda 2 ta qarama-qarshi janr mavjud edi: tanqidiy-realizm va so’fiylik;
❇️ XIX-XX asr boshlarida Yevropada adabiyotda 2 ta qarama-qarshi janr bor edi: tanqidiy realizm va dekadentlik.
☢️1902-yilda jahonda 3 ta bitim tuzildi:
- Britaniya-Yaponiya
- Fransiya-Italiya
- Germaniya-Turkiya
☢️1881-yilda jahonda 3 ta bitim tuzildi:
- Rossiya-Xitoy
- Rossiya-Eron
- Britaniya-Irlandiya(Parnel)
⚜️1909-yilda 2 ta davlatda hukmdor almashdi: Eron (Alishoh-Ahmadshoh), Turkiya (Abdulhamid-Murod V)
⚜️1910-yilda 2 ta davlatda hukmdor almashdi: Buxoro (Abdulhamid-Olimxon), Xiva (Rahimxon II-Asfandiyorxon)
⚜️1911-yilda 2 ta davlatda hukmdor almashdi: Meksika (Dias-Madeyro), Xitoy (Sin-Sun YatSen)
☮️1910-yilda 2 ta tashkilot tashkil topgan:
- Panamerika ittifoqi (Buanes Ayres)
- Tarbiyayi atfol (Buxoro)
️⃣Usta Shirin Murodov Sitorayi Mohi Xosadagi oqsaroyni qurilishini 2 yil davom ettirdi.
️⃣Xendrik Vitboydan keyin namalar qo’zg’olonni 2 yil davom ettirdilar.
🟣El-bayrog’i –Turkistonda chop etilgan gazeta
🟣Bayroq –Misrda chop etilgan gazeta

Davlatlarni Mustaqil bo'lgan yillari

1) 1932-yil Iroq
2) 1943-yil Suriya
1) 1990-yil 11-mart Litva
2) 1990-yil 3-oktabrda birlashdi Germaniya
3) 1990-yil 4-may Latviya
4) 1991-yil 9-aprel Gruziya
5) 1991-yil 24-avgust Ukraina
6)1991-yil 27-avgust Moldova
7) 1991-yil 31-avgust O'zbekiston
8) 1991-yil 31-avgust Qirg'iziston
9) 1991-yil 9-sentabr Tojikiston
10) 1991-yil 21-sentabr Armaniston
11) 1991-yil 18-oktabr Ozarbayjon
12)1991-yil 26-oktabr Turkmaniston
13) 1991-yil 16-dekabr
Qozog'iston
14) 1992-yil Tatariston
15) 1993-yil 1-yanvar Chexiya
16) 1993-yil 1-yanvar Slovakiya
17) 2006-yil Chernogoriya
2021-yil 7-avgust ertalabki smenada Oʻzbekiston tarixidan tushgan testlar.

❇️1. Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi qaysi shaharda tashkil etilgan?

✅Samarqand
❇️2. Qang' davlatidan birinchi bo'lib qaysi hudud ajralib chiqqan?
✅Xorazm
❇️3. 1336-1405-yillarda yashagan shaxsni aniqlang.
✅Amir Temur
❇️4. 1449-yil vafot etgan shaxs kim?
✅Mirzo Ulug'bek
❇️5. 1896-yil birinchi gimnaziya qaysi shaharda ochilgan?
✅Toshkent
❇️6. Umarshayx Mirzodan keyin taxtga kim chiqqan?
✅Bobur Mirzo

❇️Ergashgan qo‘shma gap❇️

Ergashgan qo‘shma gap ~ biri ikkinchisiga tobe bog‘langan qo‘shma gap. (tobe gap butunicha qaysidir bo‘lak vazifasini bajaradi va qo‘shma gap o‘sha bo‘lak nomi bilan yuritiladi). Ergashtiruvchi bog‘lovchi, yoki ularning o‘rnida kela oluvchi vositalar yordamida bog‘lanadi. Qolipi □←○, ○↣□ shaklida bo‘ladi.

□ bosh gap, ○ ergash gap.

‼️Sabab, shart, maqsad, qiyoslash-chog‘ishtiruv bog‘lovchilari, -sin deb, ko‘makchili qurilma, shart mayli qo‘shma gapni bog‘lab kelganda faqat HOL ERGASH GAPli qo‘shma gap hosil bo‘ladi!

‼️Havola bo‘lak (o‘zbekcha gapirganda, -ki yuklamasi, yoki nisbiy so‘zlar) orqali bog‘lanishda ergashgan qo‘shma gapning barcha turi (ega, kesim, aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol kabi ergash gaplar) hosil bo‘laveradi!

⚜️1. Ega ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) ega vazifasini bajaradi.

#_qolip: □←○; -ki yuklamasi bog‘laydur:
🔻Shu narsa aniqki, tarixni yaxshi bilmagan odam oxir-oqibatda qul sifatida kun kechiradi
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘zlar yordamida (ergash gap kesimi -sa orqali shakllanadi):
🔻Kim izlansa, u, albatta, masadiga erishadi.

🔰② Kesim ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) kesim vazifasini bajaradi.

#_qolip: □←○; -ki orqali.
*Qizig‘i shundaki, shu ko‘rinishiga ovozi muloyim edi.
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘z yordamida.
*Kim chaqqon va tez harakat qilsa, yutuq o‘shaniki.

🔰③ Aniqlovchi ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) aniqlovchi vazifasini bajaradi.

#_qolip: □←○; -ki orqali:
*Shunday odamlar borki, kelajakni oldindan bashorat qila oladi.
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘z orqali.
*Katta arava qaysi yo‘ldan yursa, kichik arava ham xuddi shu yo‘ldan yuradi.
*Kimning quroli bilim bo‘lsa, uning kelajagi porloq.

🔰④ To‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gap ~ havola bo‘lak (bosh gap tarkibidagi kishilik-ko‘rsatish olmoshi) to‘ldiruvchi vazifasini bajaradi.

#_qolip: □←○; -ki orqali.
*Shuni anglamoq kerakki, ota-ona uchun farzanddan ko‘ra yaqinroq kimsa yo‘q.
#_qolip: ○→□; nisbiy so‘z orqali.
*Nima ro‘zg‘orga kerak bo‘lsa, dadam o‘shani bozordan olib keladilar.
👆Ushbu qo‘shma gaplarning bundan boshqa ko‘rinishi ~ bog‘lovchi shakli mavjud emas! Lekin HOL👇 ergash gapli qo‘shma gaplar ko‘proq bog‘lovchi vositalar orqali hosil qilinadi!

📌⒈Chunki, negaki; □←○:

🔻Oyna opa xatni oxirigacha o‘qiy olmadi, chunki hovlining eshigini kimdir taqqilata boshladi.
📌⒉Toki; □←○:
🔻Bu masalani sinfda keng muhokama qilamiz, toki boshqa qaytarilmasin.
📌⒊Go‘yo, go‘yoki, xuddi; □←○:
🔻Misralarda so‘zlar gavhar kabi yonadi, go‘yo yangi ranglar, yangi jilvalar bilan porlaydi.
📌4.deb so‘zi orqali; □←○ (ergash gap kesimi kelasi zamon ma'nosini ifoda etsa ~ maqsad; o‘tgan zamonni ifodalasa ~ sabab!
🔻Shu mo‘jaz uyimda yonsin deb chiroq, Ne aziz zotlarga yondashdim gohi. ~ maqsad.
🔻Onam keldi deb, ko‘chaga chiqdim.~ sabab.
📌⒌-ki orqali; □←○:
🔻Men shunday yashayki, hamma havas qilsin.
📌6.Agar, basharti, agarda, mabodo; ○→□:
🔻Agar shu topshiriqni bajarmasa, obro‘yi bir pul bo‘ladi.
📌⒎Ko‘makchili qurilmalar: shuning uchun, shu bois, shu sababli, shu tufayli...; ○→□:
🔻Ilmsiz inson – mevasiz daraxt, shuning uchun hamisha ilmlilar safida bo‘lishga intil.
📌⒏ -sa shart mayli; ○→□:
Chinnigul o‘zidan yoqimli hid taratsa, tez orada shamolni kutavering.
📌⒐Nisbiy so‘zlar orqali; ○→□:
🔻Sen birodarlaringni qanchalik yaxshi ko‘rsang, Tangri ham seni shunchalik yaxshi ko‘radi.
🔻Qayerda ish to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilgan bo‘lsa, o‘sha yerda rivojlanish bo‘ladi.
‼️ Esalatma. Hol ergash gaplar ma'nosiga qarab payt, o‘rin, miqdor-daraja, sabab, maqsad, shart, to‘siqsizlik, o‘xshatish-qiyoslash kabi turlarga b.di
💠Fe'lning vazifa shakllari 💠
(1-qism)
Fe'lning vazifa shakllari 4 turga bo'linadi:
1⃣ Sof fe'l
2⃣ Harakat nomi
3⃣ Sifatdosh
4⃣ Ravishdosh

🔻Sof fe'l🔻

°Zamon, mayl, shaxs-son ma'nolarini ko'rsata oladi.
Sof fe'l faqat fe'l kesim vazifasini bajara oladi

🔻Harakat nomi🔻

Fe'lning otga xoslangan shakli. (-sh, -ish, -v, uv, moq)
☝️Harakat nomi zamon, mayl, shaxs-sonni ko'rsatmaydi.
°Harakat nomi otlar kabi egalik, kelishik, va ko'plik qo'shimchalarini oladi.
°Bo'lishli bo'lishsizlik ma'nolarini ko'rsata oladi(-maslik)
°nisbat qo'shimchalarini oladi
🔻Sifatdosh🔻
Fe'lning sifatga xoslangan shakli (gan, adigan, ydigan, r(ar))
°zamon, bo'lishli bo'lishsizlik, nisbatni ifodalaydi
🔻Ravishdosh🔻
Fe'lning ravishga xoslangan shakli
°Ravishdosh bo'lishsizlik shaklda ham qo'llaniladi: kelgach-kelmagach
‼️maqsad ravishdoshida bo'lishsizlik shakli yo'q ( o'qigani keldim deyish mumkin, ammo o'qimagani keldim deb bo'lmaydi)

🔰-lar qo‘shimchasining uslubiy belgilari

📌Ko'plik shakli kop ma’noli, atoqli otlar, mavhum otlar, sanalmaydigan otlar, asli birdan ortiq bo'lmaydigan, shuningdek, juft predmet nomiga qo'shilganda grammatik ko'plik emas, uslubiy ma’noni ifodalaydi:

❇️1. Atoqli ot turdosh otga aylanib, “o'xshashlik” (zamonamiz farhodlari, Marg'ilonning kumushlari), yoki “yaqin shaxs todasi” ma’nosini (aka-­uka Shojalilovlar, Salimlarnikiga bordik) bildiradi.

❇️2. Sanalmaydigan predmet nomi (yog', suv, qum, tuproq, havo kabi) har xil tur, mo'llik ma’nosini (yog'lar (paxta yog'i, zig'ir yog'i, kunjut yog'i va hokazo)
❇️3. Mavhum ot kuchaytirilgan ma’no beradi: U xayollarga cho'mib ketdi. Ahvollar yaxshimi?
❇️4. Hurmat – bunday paytda doimo egalik shakli ishtiok etadi va ko'plikdan oldin qoshiladi: ayamlar, dadamlar, tog'amlar.
❇️5. Taxmin, davomiylik: kechalari, tunlari,
❇️6. Kuchaytirish: Boshlarim og'rib ketdi. Yuraklarim ezilib ketdi.
❇️7. Kinoya: Tog'alari rais ekanmi? Ozlari ham qadam ranjida qilibdilar­da?!
❇️18. Tur-nav: unlar(qora un, oq un), suvlar(gazli suv, gazsiz suv va hakozo)
✨YUKLAMA✨
Yuklama ikki qismga bo'linadi:
1⃣So'z yuklama: axir, hatto, faqat, ham, xuddi, go'yo, naq, na ...na, nahotki
2⃣Affiks(qo'shimcha) yuklama: -mi, -chi, -gina, -dir, u, -yu, -a
📌Yuklamalarning ma'no turlari:
🔰1. So'roq-tajjub yuklama:-mi, -chi, -a(-ya)
M:Shu maktabda o'qiysizmi?
🔰2. Kuchaytiruv-ta'kid yuklama: hatto, -ku, -u(-yu), -da , ham, axir, nahotki
M: O'shanda dadam ham frintda edi
🔰3. Ayiruv-chegaralov yuklama: faqat, -gina, atigi , xolos
M:Toki odamlar meni ko'rmasin, faqat mehnatimni ko'rishsin.
🔰4. O'xshatish-qiyoslash yuklama: go'yo, xuddi, naq, misolo
M:Go'yo sharpa o'tganday bo'ldi
🔰5. Gumon yuklama: -dir(bu yuklama -man, -san qo'shimchalari 3-shaxs qo'shimchasi bilan shakldosh)
🔰6. Inkor yuklama: hech, sira, na....na
❗️Na...na - kesim tasdiq shaklda bo'lsa bog'lovchi, kesim inkor shaklda bo'lsa yuklam M: Na qo'shiq, na kulgi , na churq etgan ovoz eshitilmadi - yuklama, chunki kesim inkor shaklda kelgan
🔻Omonimlik xususiyatiga ega yuklamalar: -a, -oq, -da, -chi, -dir.
‼️QO'SHMA GAP‼️

Qo'shma gap 3 ga bo'linadi:

1⃣ Bog'langan qo'shma gap
2⃣ Ergashgan qo'shma gap
3⃣ Bog'lovchisiz qo'shma gap

🔰Bog'langan qo'shma gap🔰

( □-□) qolipi
Teng bog'lovchilar, bo'lsa, esa so'zlari, -u,(-yu)yuklamalari yordamida bog'lanadi
🔸1.Biriktiruv bog'lovchisi yordamida bog'langan qo'shma gap: -u(yu) -da, va, hamda
🔸2.Zidlov bog'lovchisi yordamida bog'langan qo'shma gap: ammo, lekin, biroq, balki
M:Dilimizda orzu balandroq edi, lekin ko'klam biroz noqulay keldi
🔸3.Ayiriv bog'lovchisi yordamida bog'langan qo'shma gap:dam...dam, yo...yo.va hakozo
M:Yo siz keling, yo men boray;
🔸4.bo'lsa, esa so'zlari yordamida bog'langan qo'shma gap:Men unga tinimsiz gapiryapman, u bo'lsa boshqa narsa bilan band edi
🔰Ergashgan qo'shma gap 🔰
🔹1.Maqsad:toki □-○
M:Biz xonalar keng bo'lsin deymiz, toki xastalar havoga muhtoj bo'lmasin
🔹2.Sabab: chunki, negaki □-○
M:Biz yo'lga sodiqmiz, chunki bishqa yo'l yo'q
🔹3.Qiyoslov-chog'ishtiruv: go'yo, go'yoki □-○
M:Ko'zlari yarim yumuq, go'yo uxlab qolgandek
🔹4.Shart: agar, agarda ○-□
M:Agar gapim notog'ri bo'lsa, isbotlab bersin
🔹5.Ko'makchili qurilma: shuning uchun ○-□
M: Dars boshlandi, shuning uchun shu yerda
🔹6."Deb" so'zi ○-□
M:Ular baxtli bo'lsin deb, shu ishga qo'l urdi
🔹7.Havola bo'lakli:
a)-ki yuklama:□-○
M:Shuni bilingki, bu kunlar ham o'tadi
b)nisbiy so'z:○-□
M:Kim yaxshi o'qisa, u o'qishga kiradi
🔰Bog'lovchisiz qo'shma gap
Bog'lovchisiz qo'shma gap deb hech qanday vositalarsiz , faqat ohang yordamida bog'langan bir nechta gapga aytiladi
✨ ISMLAR✨
Ismlarga - ot, sifat, son, olmosh, taqlid so'z, fe'lning sifatdosh va harakat nomi shakli kiradi

📌Ismlarning munosabat shakllariga - egalik, kelishik, ismni kesimga xoslovchi shakllar kiradi

🔸Egalik shakllari

I shaxs: -m (-im)
II shaxs: -ng (-ing)
III shaxs: -i (-si)
Egalik quyidagi vazifani bajaradi:
1⃣ Asos qismda ifodalangan shaxs, narsaning uch shaxsdan biriga qarashliligini bildiradi
M:Mening kitobim
2⃣ Viloyat, shahar, korxona nomlarida qo'llaniladigan III shaxs egalik shaxsga qarashlilik emas, balki xoslikni bildiradi
M: Orolning dengizi emas, Orol dengizi(chunki dengiz Orolniki emas) yoki o'qishning kitobi emas, o'qish kitobi
3⃣ -i, -si qo'shimchasi bir qator so'zlarda qaratqich kelishigi bilan bog'lanmaydi, ular yaxlitlanib qolgan bo'ladi
M:kechasi uxlaydi, kunduzi ishlaydi - bu so'zdagi egalik o'z vazifasini yo'qotib ravish vazifasida kelgan

🔸Kelishik shakllari

1.Bosh kelishik- kim, nima
2.Qaratqich - kimning, nimaning
3.Tushum - kimni, nimani
4.Jo'nalish - kimga, nimaga
5.O'rin-payt - kimda,nimada
6.Chiqish - kimdan, nimadan

🔸Ismni kesimga xoslovchi shakllar( bog'lama)

Bog'lamaga kiradi:
1) -man, -san, -dir
2)bo'lmoq, sanalmoq
3)ekan, emish, emas
4)harakat nomi tarkibidagi: kerak, lozim, shart so'zlari
‼️Fe'llarning munosabat
shakllari‼️
◇Fe'llarning munosabat shakliga :
1⃣ Zamon
2⃣ Mayl
3⃣ shaxs-son
👆 bu shakllarga ega har qanday fe'l gapda kesim bo'ladi
📌 Zamon shakllari
1. O'tkan zamon: -di, -ib, -gan
2. Hozirgi zamon: -yap, -moqda, -(a)yotib
3. Keladi zamon: -a, -y, -(a)r
📌 Mayl shakllari
1⃣ Xabar mayli
2⃣ Buyruq-istak mayli
3⃣ Shart mayli
4⃣ Maqsad maylil
🔸 Xabar mayli : harakat va holatni bajarilish yoki bajarilmasligi haqidagi xabar, darakni ifodalovchi fe'l shakli
Bu maylni hosil qiluvchi maxsus qo'shimcha yo'q , fe'l asosiga zamon va shaxs-sonni qo'shish bilan hosil bo'ladi
🔸 Buyruq-istakmayli: harakat va holatni bajarish yoki bajarilmasligi haqidagi buyruq, iltimos ma'nolarini bildiradi
-(a)y, -(a)yin, -gin, -(i), sin, ng
🔸 Shart mayli: harakat va holatni bajarilish yoki bajarilmasligi uchun shart bo'lgan, istak- xohishni bildirgan fe'l
-sa yordamida yasaladi
🔸Maqsad mayli: harakatning biror maqsadda bajarilishini bildiradi -moqchi qo'shish orqali hosil bo'ladi
📌 Shaxs-son shakllari
I shaxs : - m, -k
II shaxs: -ng, -ngiz
III shaxs: - , -lar

‼️ Turlovchi va Tuslovchi

Turlovchi - ismlarning munosabat shakli : egalik, kelishik, kesimlik kiradi
Tuslovchi- fe'lning munosabat shakli: shaxs-son, zamon, mayl kiradi
‼️To'liqsiz fe'llar : edi, ekan, emish, emas
Bu👆 qo'shimchalar mustaqil holda leksik ma'no ifodalamaydi
Yetakchi fe'lning zamon shakllaridan so'ng qo'shiladi va shaxs-son to'liqsiz fe'lga qo'shiladi M: kelgan ekansan

‼️ Vergulning ishlatilishi‼️

🔸1. Uyushiq bo‘laklar orasida:
●A). Bog‘lovchisiz bog'langan uyushiq bo‘laklar orasida:
M: Andijon, Namangan, Qo‘qon, Marg‘ilon – O‘zbеkning chamani, bog‘-u bo‘stoni.
●B)Takror kelgan bog‘lovchi bilan bog'langan uyushiq bo‘laklar orasida:
M: U goh menga qaraydi, goh unga qaraydi.
●C) Zidlov bog‘lovchi yordamida bog'langan uyushiq bo‘laklar orasiga:
M:U bu voqeani eslaydi, ammo buni hech kimga aytmadi
🔸2.Undalmani gapdan ajratish uchun:
●Ertaga, azizim, toqqa jo‘naymiz.
🔸3. Kirish so‘zni va tuzilishiga ko‘ra murakkab bo‘lmagan kirish gapni ajratish uchun:
A) Xullas, ertaga shu yerda yotiladigan bo‘ldi.
B)Mеn sizga aytsam, odamning yomoni bo‘lmaydi.
🔸4.Ha va yo‘q so‘zlarini gap bo‘lagidan ajratish uchun:
M:Ha, bu gapingiz to‘g‘ri. Yo‘q, ertaga kеla olmayman.
🔸5.Gapning ajratilgan bo‘lagini ajratib ko‘rsatish uchun:
M:Uztozim, Ra'no opa bu haqida bilardi
🔸6.Bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gaplarda:
M:O'qituvchi keldi, bolalar hurmat bilan salom berdi
🔸7.Ergash va bosh gapni ajratish uchun:
M:Kim yaxshi o'qisa, u o'qishga kiradi
🔸8.Muallif gapini ko‘chirma gapdan ajratish uchun:
●– Bugungi qilgan ezgu ishlarimiz, – dеdi ota, – kеlajak uchun mustahkam poydеvor vazifasini bajaradi.

8-sinf jahon tarixi darsligi bo'yicha ba'zi urushlar ro'yhati

1⃣1618-1648-yillar = "O'ttiz yillik urush". Germaniya hududida katoliklar va protestantlar o'rtasida diniy urush bo'lib o'tgan;

2⃣1640-yillar = Angliyada qirol va parlament o'rtasida fuqarolar urushi bo'lib o'tgan;
3⃣1700-1721-yillar = Rossiya va Shvetsiya o'rtasida "Shimoliy urush" bo'lib o'tgan va bunda Rossiya g'alaba qozongan;
4⃣ ...-1714-yillar = Ispan taxti uchun urush bo'lib o'tgan;
5⃣1756-1763-yillar= Yevropa davlatlarining deyarli barchasi qatnashgan "Yetti yillik urush" bo'lib o'tgan;
6⃣XVIII asr 60-yillari = Misrda mamluk zodagonlarining o'zaro urushlari bo'lib o'tgan;
7⃣1768-1774-yillar = Usmonli davlati va Rossiya o'rtasida urush bo'lgan va "Kuchukqaynarji" shartnomasi imzolanishi bilan yakunlangan;
8⃣1775-1783-yillar= Buyuk Britaniya va uning Shimoliy Amerikadagi mustamlakalari o'rtasida urush bo'lib o'tgan;
9⃣1812-yil = Fransiya - Rossiya o'rtasida urush bo'lgan.
🔟1826-1828-yillar = Rossiya va Eron o'rtasida bo'lgan urushda Eron mag'lubiyatga uchragan va Kavkazga bo'lgan da'vosidan voz kechgan;
11 1838-1842-yillar = "Birinchi ingliz-afg'on urushi" bo'lgan va bunda Buyuk Britaniya mag'lubiyatga uchragan;
12 1840-1842-yillar = Buyuk Britaniya va Xitoy o'rtasida "Birinchi afyun urushi" bo'lib o'tgan;
13 1853-1856-yillar = "Qrim urushi". Bu urushda Rossiyaga qarshi Fransiya, Buyuk Britaniya, Usmonli davlati birlashgan qo'shinlari urush olib borib, g'olib bo'lgan;
14 1856-1860-yillar = Xitoyga qarshi Buyuk Britaniya va Fransiya "Ikkinchi afyun urushi"ni olib borishgan;
15 1861-1865-yillar = AQShda fuqarolar urushi bo'lib o'tgan va shimoliy shtatlar g'alaba qozongan;
Asl kashfiyotchilar g'arbliklarmi yoki boshqa....

Tarix shunday ilmki, faqatgina fan emas, inson, millat va dinning o'tmishi va kelajagi. Uni buzib talqin qiluvchilar bor, buzilgan holatini o'rganuvchilar bor :(

1. Nisbiylik nazariyasi asoschisi – Al-Kindiy (IX asr)

Yevropada Eynshteyn (XX asr)ga nisbat beriladi

2. Geometriya asoschisi – Al-Kindiy (IX asr)

Yevropada Veber va Fexner (XIX asr) deb bilinadi

3. Ko’zoynak asoschisi - Qutbiddin Ibn Haysam (X-XI asr)

4. Ilk ko’z shifokori – Qutbiddin Ibn Haysam

5. Ilk bor atom haqida tadqiqot olib borgan olim – Jobir ibn Hayyon – X asr

6. Kompyuter mantig’iga oid ilk nazariyalar, kibernetika asoschisi – Abulizz Ismoil ibn Jazariy (XII asr)

Yevropada Charlz Bebbij (XIX asr) nomi tan olinadi

7. Anesteziya – Sobit ibn Qurra (IX asr)

Yevropada Morton kashfiyoti (XIX asr) deb tan olinadi

8. Differensial hisoblash – Sobit ibn Qurra (IX asr)

Yevropa Nyuton nomi bilan bog’lanadi (XVII-XVIII asr)

9. Mayatnik – Ibn Yunus (X asr)

Yevropada esa Nyuton deb bilinadi

10. Sil kasalligiga qarshi mikrob – Kambur Vosim (XVIII asr)

Yeropada Robert Kox (XIX asr)

11. Suvchechak va bezgaz – Abu Bakr Roziy (IX-X asr)

Ali ibn Abbos – saraton kasalligiga qarshi jarrohlik o’tkazgan (X asr)

12. Qalqonsimon bezni jarrohlik orqali olib tashlash Xalaf Zahroviy (X asr)

13. Dorishunoslik fani asoschisi - Abdulloh ibn Baytor – 1400 ta dorivor o’simlikni o’rgangan (XIII asr)

Bunday natijaga yevropaliklar XVI asrgda yetishishgan

14. Birinchi bo’lib ko’z to’qimasi xususiyatini kashf qilgan – Ibn Rushd (XII)

15. Moxov kasalligini sababini topib, davolagan – Ibrohim Jassor (IX asr). Yevropada XIX asr

16. Ibn Sino 29 ta yangi fan ixtirochi bo’lgan

17. Alouddin Ali Qushchi Oyning ilk xaritasini chizgan
18. Battoniy taqvimi hozirgi hisoblardan 24 soniya farq qiladi

19. Dunyoda ilk qog’oz ishlab chiqarish korxonasi – 794-yil, Bag’dod.

20. Birinchi haqiqiy shifoxona – 707-yil Damashqda qurilgan
21. Birinchi haqiqiy dorixona - Bag'dodda, 1000-yilda. Yevropada XV asrda.
22. Yevropadagi birinchi rasadxona – Sevilyada musulmonlar tomonidan qurilgan (XII asr)
23. Yevropadagi birinchi qirol bog'i - XI asrda. Andalusiyada, musulmonlar tomonidan yaratilgan.
24. Dunyodagi zilzilaga oid ilk asar – Damashqiy (XII asr)
Keyingisi XV va XIX asrda
26. Mikrob kashfiyoti – Oqshamsiddin (XV asr)
Yevropada - Lui Paster (XIX asr)
27. Usturlob – Ibrohim al-Faraziy (VIII asr)
28. Ilk haqiqiy kompas - kabajakiy (XIII asr)
29. Birichi globus - Beruniy
30. O'nlik sanoq tizimi - Al-Xorazmiy

✅ Javoblari bilan to‘liq.

1. 2016-yilgacha Oʻzbekiston bosh vazir lavozimida ishlagan shaxsni belgilang.

✅ Shavkat Mirziyoyev
2. Buxoro Shayboniylar sulolasining vakilini belgilang.
✅ Ubaydullaxon
3. Oʻrta Osiyoda VIII asrgacha mavjud bo'lgan dinni belgilang?
✅ Zardushtiylik
4.Frada qoʻzgʻaloni qayerda (shahar) boʻlib oʻtgan?
✅Marg'iyonada
5. Quyidagi manzilgohlardan qaysi biri Surxondaryo viloyatida joylashgan
✅ Qiziltepa
6.Qadimda mavjud bo'lgan qaysi davlatda Diodot, Demetriy hukmronlik qilgan?
✅ Yunon-Baqtriyada
7.Z.M.Boburning onasi kim?
✅ Qutlug'nigorxonim
8. Zardushtiylik diniga ko‘ra quyosh va yorug‘lik xudosi?
✅ Mitra
9. Oʻzbekiston qachon YUNESCO ga a'zo boʻlgan?
✅ 1993 yil
10. Zebo G'aniyeva nima uchun "Qizil bayroq" unvonini olgan?
✅ Moskvani mudofaa qilishdagi mardligi va jasorati uchun
11. Tangalarni o'rganadigan fan..?
✅Numizmatika
12. Alisher Navoiyning o'z davrida do'sti va ustozi kim edi?
✅ Abdurahmon Jomiy
13. 1847-yilda qaysi qal'a bunyod etilgan?
✅ Raim
14. Najmiddin Kubroning 850 yilligi qachon nishonlandi?
✅ 1995 yil
Tariyx majburiy 2022

21. Buxara ámirliginde diywanbegi qanday wazıypanı atqarǵan?

- ámirlikte qusbegiden keyingi orında qarjı wáziri (diywanbegi) turǵan. ol tómengi qusbegi dep te atalǵan. Qarjı wáziri zakat máselesi menen shuǵıllanǵan.
22. Buxara xanlıǵında múlki xos qanday jerler edi?
- Tikkeley xanǵa tiyisli jerler.
23. Oba qozǵalańı qashan júz berdi?
- 1892-jılı.
24. Amir Temur 1371-1390-jıllar aralıǵında qaysı aymaqqa atlanıs jasaydı?
- Monǵolstan.
25. XX ásir baslarında tamamlanǵan mámleketti anıqlań.
- Buxara ámirligi.
26. Ózbekstan hawa jolları milliy aviakompaniyası qashan dúzilgen?
- 1992-jılı.
27. XVI ásirde Aydaǵı kraterlerden birine kimniń atı berilgen?
- Ferǵaniy.
28. XVIII ásirde dúzilgen mámleket qaysı?
- Qoqan xanlıǵı 1709-jıli.
29. Samaniylerde gúmis teńge ne dep ataladı?
- Dirham (fals – mıs teńge).
30. Islam Karimov qashan 1-márte BMSH da shıǵıp sóyleydi?
- 1993-jılı 48-sessiyaada.
31. Shaybaniyxan qashan Gerattı iyeledi?
- 1507-jılı.
32. Mahmud Tarabiydıń jaqın saplası, dostın kórsetiń.
- Shamsiddin Mahbubiy.
33. Orta Aziyada qayerden eń áyyemgi jazıw tabılǵan?
- Xorezm.
34. Birinshi joqarı maǵlıwmatlı ózbek advokatı kim?
- Ubaydullaxoja Asadullaxojayev.
35. “Al Mufassal” shıǵarmasınıń avtorı kim edi?
- Zamaxshariy.
36. Sharaf Rashidov qashan qaytıs boladı?
- 1917-1983-jj.
37. Buxara ámiri Said Alımxannıń jazǵı sarayın kórsetiń.
- Sitorai Moxi Xosa.
38. Túrkstan general-gubernatorlıǵı qashan dúzildi?
- 1867-jılı.
1. Amir Temur 1390-yili qayerni bosib olgan?
J: Mugʻuliston
2. Zebo Ģaniyeva nima uchun "Qizil bayroq" unvonini olgan?
J:28 nafar fashistni otib oʻldirgani uchun.
3. Tangalarni òrganadigan fan..?
J: Numizmatika
4. Alisher Navoiyni oz zamonida Do'sti va ustozi kim edi?
J: Abdurahmon Jomiy
5. 1847-yilda.... qurilgan?
J:Raim qalʼasi
6. Najmiddin Kubroning 850 yilligi qachon nishonlandi?
J: 1995-yil
7. Zardushtiylik dinining quyosh va yorugʻlik xudosi.
J: Mitra
8.Loy jangi boʻlib oʻtgan hududni aniqlang.
J: Toshkent va Chinoz oraligʻidagi Chirchiq daryosi boʻyida.

9. Oʻrta Osiyoda VIII asrgacha mavjud boʻlgan dinni belgilang.

J: Buddaviylik.
10.Qadimda mavjud boʻlgan qaysi davlatda Diogen, Dimetriy kabi hukmdorlar mavjud boʻlgan?
J: Yunon-Baqtriya
11. Frada qoʻzgʻaloni qayerda koʻtarilgan?
J: Margʻiyona
12.Oʻzbekiston Yuneskoga qachon aʼzo boʻlgan?
J:1993-yil 29-oktabr
13. Zahiriddin Muhammad boburning onasi kim?
J: Qutlugʻ Nigor xonim
14.Oʻzbekiston havo yoʻllari aviakompaniyasi qachon ishga tushgan?
J: 1992-yil
15.Quyidagi qaysi manzilgoh Surxondaryo viloyatida vujudga kelgan?
J: Teshiktosh, Sopollitepa, Qiziltepa, Jarqoʻton.
16.Amir Temur qachon tugʻulgan?
J: 1336-yil 9-aprel
17. Oʻzbekiston Respublikasida 2016-yilgacha bosh vazir lavozimida ishlagan shaxsni aniqlang.
J: Shavkat Mirziyoyev
18.Faqihlar madrasasi qaysi shaharda joylashgan?
J: Buxoro
19. Rioda- Janeyro shahrida qachon olimpiada oʻtkazilgan?
J: 2016-yil
20. 2013-yilda ishlab chiqarilgan mashinani aniqlang.
J: Jentra
21. Sharof Rashidov qachon tugʻulgan?
J: 1917-yil 7-noyabr
22. Amir Olimxonning yozgi saroyini aniqlang.
J: Sitorai- Mohixosa
23. Turkiston general-gubernatorligi tashkil etilgan yilni aniqlang?
J: 1867-yil
24. Somoniylar davrida qaysi shaharlarda kumush tangalar zarb etilgan?
J: Samarqand, Buxoro, Marv, Shosh
25.Avesto matnlariga sharh nima deb ataladi?
J: Zand
26. Zulfiya davlat mukofoti nechanchi yilda taʼsis etilgan?
J: 1999-yil
27. Qaysi Qoʻqon xoni "amiriy" tahallusi bilan ijod qilgan?
J: Amir Umarxon
28. Safforiy hukmdorlarni aniqlang.
J: Amr ibn Lays, Yoqub ibn Lays
29. Yarimchilar kimlar?
J: Xiva xonligida hosilni teng yarimi evaziga yerlarda ishlovchilar
30. Birinchi oʻzbek advakati kim boʻlgan?
J: Ubaydullaxoʻja Asadullaxoʻjayev

1. Zardushtiylikda o'lim xudosi ?

✅ Ahriman
2. 1852-yil kim qipchoqlar qirg'inini uyushtirgan?
✅ Xudoyorxon
3. 1842-yil kim Qo'qonni egallagan?
✅ Amir Nasrullo
4. Quyidagilar orasidan bosh vazir bo'lmaganini toping deb tushdi:
✅ Rafiq Nishonov edi
5. Sug'd hokimlari nima deyilgan ?
✅ sug‘d ixshidlari
6. Farg'ona hokimlari nima deyilgan ?
✅ Ixshid
7. Eloq hukmdori? Choch hukmdori?
✅ dehqon ( eloq )
✅ tudun ( choch )
8. 1898-yilgi qo'zg'olon?
✅ Dukchi eshon
9. "Hibatul Haqoyiq" asari muallifi?
✅ Ahmad Yugnakiy
10. Tib qonunlari asari muallifi?
✅ Abu Ali Ibn Sino
11. "Al mufassal" asari muallifi?
✅ Mahmud Zamaxshariy
❇️Test ishlashdagi kerakli qoidalar❇️

👁‍🗨To’ldiruvchi👁‍🗨

☑️Gapning biror bo’lagiga(ko’pincha fe’l kesimga) boshqaruv yo’li bilan bog’lanib , uni to’ldirib kelgan ikkinchi darajali bo’lak to’ldiruvchi deyiladi .
Omon menga qaradi , men unga qaradim .Qiy-chuv bilan ularni yengib bo’lmaydi .
🔺To’ldiruvchi quyidagicha ifodalanadi :
Ⓜ️1. Ot bilan : Dilshod maktubni xolasiga berdi . Mansurov odamlar bilan xayrlashdi .
Ⓜ️2. Otlashgan sifat bilan : Yaxshiga qora yuqmas , yomonga el boqmas . Musofirga yo’l ko’rsatish , suv berish—savob .
Ⓜ️3. Otlashgan son bilan : Beshni beshga qo’shsak , natijasi o’n bo’ladi . Birni birov beradi , ko’pni mehnat .
Ⓜ️4. Otlashgan ravish bilan : Ko’pdan quyon qochib qutilmas . Ko’kka boqma , ko’pga boq .
Ⓜ️5. Olmosh bilan : Faqat o’zimizga ayon sirimiz . Meni men istagan o’z suhbatiga arjumand etmas .
Ⓜ️6. Otlashgan olmosh bilan : Mana buninsini ukangga eltib ber . Hammani yomonlaydigan odamdan qo’rq .
Ⓜ️7. Harakat nomi bilan : Uning kulib boqishlarini bir zum ham unutmayman . Uzoqni ko’rishni xohlasang , oldinga qarashni o’rgan .
Ⓜ️8. Otlashgan sifatdosh bilan : Bilmagandan bilgan yaxshi , to’g’ri ishni qilgan yaxshi . Bilmaganni so’rab o’rgangan olim . Ko’rganni eshitgan yengibdi . Illat izlaganga illatdir dunyo . Qo’rqqanga qo’sha ko’rinar .
Ⓜ️9. Otlashgan taqlid so’z bilan : Taqir-tuquringni yig’ishtir . U chaqaloqning inga-ingasini eshitdi .
Ⓜ️10. Otlashgan modal so’z bilan : Yo’qni yo’q deydi , borni bor deydi . Bunday bolaning boridan yo’g’i yaxshi .
Ⓜ️11. Otlashgan undov so’z bilan : Olloh ohini eshitdi . Dodimni kimga aytay ?!
⚠️Diqqat!!! To’ldiruvchilar , boshqa gap bo’laklari kabi , birikmali holda ham qo’llanadi :
Ⓜ️Men uning go’zal siymosida qalbim ko’zgisini , visol orzusini , umidim gulshanini ko’rardim .
O’qituvchining pedagogik mahorati u tarbiyalagan shogirdlarininng bilimdonligi bilan o’lchanadi .
Bola bir guruh jangchilarni botqoqlikdan xatarsiz o’tkazib qo’yganini aytdi .
O’qituvchida zilol chashmasidek tuganmas mehr va bilim bo’lmog’i kerakligini unutmang .
💣*** To’ldiruvchi yordamida aytilmoqchi bo’lgan fikr ravshanlashadi :
Oyni (etak bilan) yopib bo’lmas . Odam (mehnatda) sinaladi .
Bu gaplardagi etak bilan , mehnatda bo’laklari yordamida so’zlovchining niyati to’la ochilgan.
💣*** To’ldiruvchi bog’langan bo’lak to’ldirilmish deyiladi.
🧨To’ldiruvchi to’ldirilmishga tushum , jo’nalish , o’rin-payt , chiqish kelishigi shakllari bilan yoki ko’makchi bilan , ya’ni boshqaruv usuli bilan bog’lanadi.
⚡️RAVISH⚡️
🔖Harakatning bajarilish tarzi, payti, o'rni, daraja-miqdori kabi belgilarini bilduruvchi va qanday? qachon? qayer(-ga, -da, -dan)? qancha? kabi so'roqlariga javob bo'luvchi so'zlar
📖Tub ravishlar—tarkibi asos va yasovchi qismga bo'linmaydigan ravishlar.
📖Yasama ravishlar—tarkibi asos va yasovchi qismga bo'linadigan ravishlar:

a) Affiksatsiya yoki morfologik usul ‐ so'z yasovchi qo'shimchalar yordamida ravish yasash usuli.

🔎 Ravish yasovchi qo'shimchalar:

🔸️ -a: shartta, tappa

🔸️ -an: ruhan, majburan
🔸️ -in: qishin-yozin
🔸️ -lab: oylab, misqollab
🔸️ -larcha: bolalarcha, mardlarcha
🔸️ -layin: tiriklayin, butunlayin
🔸️ -lay: butunlay
🔸️ -ligicha: xomligicha, butunligicha
🔸️ -ona: mardona, xalqona
🔸️ -cha: yangicha, o'zicha
🔸️ -siz: to'xtovsiz
🔸️ -chasiga: erkakchasiga, yigitchasiga
🔸️ be- : betinim
🔸️ bar- : barvaqt
- - -
8-jahon geograf madaniy hayot
🔸️Xristofor Kolumb 1451-1506
🔸️Amerigo Vispuchchi 1454-1512
🔸️Shekspir 1564-1616
🔸️Leonardo da Vinchi 1452-1519
🔸️Rafael Santi 1483-1520
🔸️Rembrant 1606-1669
🔸️Mikelanjelo 1475-1564
🔸️Nikolay Kopernik 1473-1543
🔸️Jorduno Bruno 1548-1600
🔸️Galileo Galiley 1564-1642
🔸️Nyuton 1642-1727
🔸️Leybnits 1646-1716
🔸️Daniel Defo 1660-1731
🔸️Jonatan Svift 1667-1745
🔸️Bomarshe 1732-1799
🔸️F.Shiller 1759-1805
🔸️Gyote 1749-1832
🔸️Onare de Balzak 1799-1850
🔸️Pushkin 1799-1837
🔸️I.Bax 1685-1750
🔸️Motsart 1756-1791
🔸️Betxoven 1770-1828

🎆 LEKSIKOLOGIYA 2-QISM 🎆

🗒️ Ma'no ko'chish turlari 🗒️

⛔️Ko'chma ma'no turlari 3ta bular: 𝗠𝗲𝘁𝗮𝗳𝗼𝗿𝗮, 𝗺𝗲𝘁𝗼𝗻𝗼𝗺𝗶𝘆𝗮 𝘃𝗮 𝘀𝗶𝗻𝗲𝗸𝗱𝗼𝘅𝗮.

➖ METAFORA - narsa yoki tushunchalar o'rtasidagi o'xshashlik nom (so'zning) ko'chishidir.

💠Masalan: Qozonning qulog'i brikmasidagi quloq so'zining ma'nosi metaforik ma'no, chunki u odamning qulog'iga o'xshashligi asosida yuzaga kelgan.

✅Metafora ma'no ko'chishi quyidagi hollarda amalga oshadi:
🔷 1) Inson kiyimlari qismlarining nomi boshqa narsalarga ko'chadi:
🗒️Masalan: Tog'ning etagi, daryoning yoqasi, eshikning tugmasi.
🔷 2) Qush, parranda, hayvon a'zolarining nomi boshqa narsalarga ko'chadi:
🗒️Masalan: Varrakning dumi, chap qanotdan hujum qilmoq.
🔷 3) Harakat-holat, belgi-xususiyat ham o'xshashlik belgisiga ko'ra Metafora asosida ko'chadi:
🗒️Masalan: Gapni gapga ulamoq, osmon ko'z yoshini to'kdi.
🔷 4) Kishilarga qo'yilgan ismlar metafora asosida qo'yiladi:
🗒️Masalan: Yo'lbars, bo'rivoy, Asalxon.
🔷 5) Navlarga, qushlarga, hasharotlarga qo'yiladigan nomlar ham metafora asosida qo'yiladi:
🗒️Masalan:
• Qovun navlari;
• obinovot (mazasi o'xshash);
• Kampirchopon (tashqi ko'rinish);