Onglilik va faollilik tamoyili. Ko’rgazmalilik tamoyili. Bajara bilish va individuallashtirish tamoyili

Jismoniy rivojlanish - bu, inson organizmining asta-sekinlik bilan tabiiy shakllanishi, tashqi ko’rinishi va xizmatining o’zgarish jarayonidir.
Rivojlanish davrini uch fazaga ajratish mumkin: uning yukori darajasi, nisbatan stabillashgan (barkarorlik) va inson jismoniy imqon iyatlarining asta-sekinlik bilan pasayishi. U tabiatning obyektiv qon unlariga - organizm va uning yashash sharoitlari birligi qonuniga, xizmat va tuzilish (struktura) o’zgarishlarning bir-birini takozo etish qon uniga, organizmda asta-sekin mikdor va sifat o’zgarishlari qon uniga va boshka qon unlarga bo’ysunadi. Boshkacha aytganda, jismoniy rivojlanish obyektiv va biologik qon uniyatlar majmuasidan iborat. Bulardan eng muhimi, muxit va organizm rivojlanishining bir butunligi qon unidir.
Yukoridagilarni o’quvchilarga qo’llaganimizda, o’qish sharoiti, mexnat va mustakil ishlash, dam olishni xisobga olishga tug’ri keladi. Bularning barchasi bolalarning jismoniy rivojlanishiga ta’sir ko’rsatadi.
Nasldan-naslga o’tadigan tabiiy xayotiy kuchlar, jismoniy kobiliyatlar xam jismoniy rivojlanishning muxim zamini ekanligi, shuning uchun xam yukori natijalarga erishish xar kaysi o’quvchi uchun nasib bo’lmasligini, ammo xar kanday o’quvchi o’z organizmining jismoniy rivojlanishiga vijdonan, sistemali, maqsadga muvofik ravishda jismoniy mashqlar bilan shug’ullanish orkali ijobiy ta’sir eta olishligini e’tirof etishimiz lozim.
Jismoniy rivojlanishning shiddatli (keskin) davri, maktabgacha yoshdagi va kichik maktab yoshidagi davrga to’g’ri keladi va butun maktab yoshidagilik davrida davom etadi.
Amaliyotda jismoniy rivojlanganlik ko’rsatkichlari degan iboraga duch kelamiz. Bu odam tanasi va uning a’zolarini o’lchash orqali mutaxasisning o’zini, unda shug’ullanuvchilarni yoki individning jismoniy rivojlanishi xaqidagi antropometrik ma’lumotlardir.
Jismoniy rivojlanishning yo’nalishi, xarakteri, darajasi, shuningdek, inson o’zida kamol toptiradigan fazilatlar va qobiliyat turmush sharoitlari va madaniyatiga ko’p jixatdan bog’likdir. Jismoniy rivojlanish qonunlarini egallash, ulardan jismoniy madaniyat maqsadlarida foydalanish-jismoniy madaniyat nazariyasi va praktikasining muxim vazifasidir.
Shunday qilib, kishilarni ijtimoiy sharoitlari jismoniy rivojlanishida xal qiluvchi axamiyatga egadir. Bular orasida mexnat bilan madaniyat, chunonchi jismoniy madaniyat muxim rol o’ynaydi.
Jismoniy madaniyat. Madaniyat deganda, ma’lum maqsadni mo’ljallab insonga ta’sir etmoqlik va uning qobiliyatlarini maqsadga muvofiq rivojlantirishga yo’naltirilgan, ijtimoiy - siyosiy va axloqiy - estetik ideallarda, madaniyatlangandagidek yuksak orzularga erishish jarayoni tushuniladi.
Madaniyat bu - kishilarning (insonning) madaniy faoliyati soxasi, ana o’sha madaniyatni o’zlashtirish, uning yutuklarini takomilashtirish va avloddan-avlodga uzatish usulidir. Jismoniy madaniyat inson jismoniy kamolotiing pedagogik tizimi deb xam qaraladi. Jismoniy madaniyat jarayonida maxsus oldindan ishlab chiqib qo’llaniladigan jismoniy mashqlar tizimidan, tabiatni sog’lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillar qo’shib foydalaniladi. Xarakat malakalari va ko’nikmalarini shakllantirish, xarakat sifatlarini rivojlantirish xamda xar tomonlama morfofunksional rivojlangan organizmni takomillashtirish uchun maxsus.Bilimlardan foydalanish jamiyat talablariga muvofiqlashtiradi. Boshqa so’z bilan aytganda, jismoniy madaniyat pedagogik jarayon tarzida kishilarning jismoniy rivojlanishi va jismoniy bilim egallashini o’z zimmasiga oladi.