Онтология-борлиқ фалсафаси

Борлиқ – фалсафа категорияси

4-mavzu. Borliq – falsafa kategoriyasi. Fаlsаfаda substаntsiya va materiya muаmmоsi
 
Reja:
1. Falsafa tаriхidа bоrliq muаmmоsi.
2. Borliq va uning mavjudlik shakllari.
3. Оlаmning pаydо bo’lishi vа evоlyutsiyasi.
4. Fаlsаfа tаriхidа substаntsiyagа mоnistik, duаlistik, plyurаlistik yondаshuvlаr.
Онтология – фалсафанинг борлиқ муаммосини ўрганувчи асосий
бўлимларидан бири, борлиқ муаммоси эса, фалсафанинг бош
муаммоларидан бири. Фалсафанинг пайдо бўлиши айнан борлиқ
муаммосини ўрганишдан бошланган. Қадимги Ҳинд, Хитой,
антик фалсафа биринчи навбатда онтология билан қизиққан,
борлиқ моҳиятини англашга ҳаракат қилган.
Борлиқ – бу реал мавжуд, ўз ичига барча жисмларни оладиган,
барқарор, мустақил, объектив, доимий, чексиз субстанциядир.
Борлиқ фалсафий категориясининг мазмунини очиб берадиган қоидалар:
Атроф олам, предметилар, ҳодисалар реал мавжуд бўлади, у (олам) бор;
Атроф олам ривожланади, ички сабабга эга бўлади, ҳаракат манбаи ўзида;
Материя ва руҳ – ягона, лекин шу билан бирга қарама-қарши моҳиятлар, реал мавжуд.
Субстанция – ўз мавжудлиги учун ўзидан бошқа ҳеч нарсага
эҳтиёж сезмайдиган мустақил борлиқ.
Онтология
Борлиқ ва йўқлик
муаммолари ўрганилади
Атама фалсафада фақат
XVII асрдан бери ишлатилади
Ҳар қандай фалсафий
дунёқарашнинг
негизи ҳисобланади

Оламнинг манзараси (Борлиқ)
Оламнинг
(Борлиқнинг) умумий
манзариси
Дунёнинг мифологик
манзараси
Дунёнинг табиий-илмий
манзараси
Дунёинг диний
манзараси
Дунёнинг фалсафий
манзараси
Онтология
Ўзаро
алоқада
ижтимоий
фалсафа
Жамият
тараққиёти
масалалари
Ахлоқ
Инсоннинг
ахлоқий
тарбияси ма-
салалари
Аксиология
Қадриятлар
фалсафаси
Гносеология
Билиш муам-
моларини
ўрганади
Фалсафий
антропология
инсон ва унинг
ҳаёти ма-
салалари
Мифологиянинг
бош мақсади
Фалсафанинг
бош мақсади
«борлиқни ким яратгани»
ҳақида гапириб бериш
«борлиқнинг нималиги,
у қаердан пайдо бўлгани
ва қаерга йўқолиши»ни
оқилона тушунтириш