Oodatiy fikrlash mahorati yoxud kreativlik qanday shakllantiriladi?

Kirish suhbatidan yangi bo‘lim yoki yangi mavzuni o‘rganish 
oldidan foydalaniladi. Uning maqsadi darsda o‘rganiladigan masala 
bo‘yicha tasavvurlami aniqlash yoki tiklashdir. Chunonchi, 3-sinfda 
“Manzarali o‘simliklar” mavzusini o‘rganishga kirisha turib, kirish 
suhbati vaqtida bolalarga ushbu savollami berish kerak: Manzarali 
o ‘simliklarga misol kehiring? Ular qanday o ‘sadi? Siz qanday man­
zarali o‘simliklami bilasiz? Siz qanday texnika o‘simliklarini bilasiz? 
faqat shundan keyingina o‘qituvchi yangi materialni tushuntirishga 
kirishadi.

Takrorlovchi suhbat o‘rganilgan materialni mustahkamlash va 
fahmlab olishga yordam beradi. U yangi materialni o‘rganilgandan 
keyin shu darsning o‘zida yoki mavzu yoki bo‘lim o‘rganilgandan

344

keyin o‘tkaziladi va 5 daqiqadan 20-25 daqiqagacha vaqt olishi mum­

kin. Takrorlovchi suhbat vaqtida ham mavzuni o‘rganishdagi o ‘sha 
ko‘rgazmali qurol va tarqatma tabiatshunoslik materialidan foyda­
laniladi.


Bayon qiluvchi suhbat o‘quvchilaming o‘zlari tomonidan bor- 
liqning jism va hodisalarini kuzatishini nazarda tutadi. 0 ‘qituvchi 
tomonidan yo‘naltirilgan o‘quvchilar o ‘zlari uchun yangi obyekt va 
hodisalar bilan tanishadilar. Tirik tabiat burchagida o‘tkazilgan tabiat 
obyektlari va tajribalarni kuzatishlar natijasida o‘quvchilarda shaxs- 
ning har tomonlama rivojlanishi uchun katta ahamiyatga ega bo‘lgan 
atrof olamga tadqiqiy yondashish shakllanadi.
Bayon qiluvchi suhbat tadqiqiy xarakterga egadir, chunki u 
o ‘quvchilaming tabiiy obyektlarini kuzatishlariga asoslanadi. Misol 
qilib, 3-sinfdagi “Maktab oldi maydonchasida bahorgi ishlar” mav­
zusi bo‘yicha tabiatshunoslik darsni ko‘rib chiqamiz. Dars maktab 
oldi maydonchasidagi amaliy ishlar asosida o‘tkaziladi va tadqiqot 
unsurlariga ega bo‘ladi. Agar shahar tipidagi maktablarda maktab oldi 
maydonchasi bo‘lmasa, unda tadqiqiy unsurlarga ega bo‘lgan tajribani 
(masalan, “yagonalashning ildizmevalilar hosiliga ta’siri”) tirik tabiat 
burchagi yoki tabiatshunoslik xonasida o‘tkazish mumkin. Qilingan 
tajriba yoki amaliy ish natijasida ushbu savollar bo‘yicha tadqiqot- 
laming borishini yoritish mumkin: