Optika. Nurlanishning kvant tabiati

157 – rasm. Yupqa tiniq plastinkadagi yorug’lik interfertsiyasi

Ikkinchi DN nur N nuqtaga tushib, a burchak ostida qaytib, u ham NP yo’nalishda tarqaladi. Ikkala nur kogerent bo’lib, optik yo’llar farqiga ega bo’ladidir, shu sababli ular interferentsiya manzarasini hosil qiladilar.

Bu ikkala nur orasidagi geometrik yo’l farqi

ga teng. O’z navbatida MS= ga teng, DN esa quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:

,

chunki, dir.

ekanligini hisobga olsak,

tenglikka ega bo’lamiz.

Interferentsiya manzarasi faqat geometrik yo’llar farqiga bog’liq bo’lmay, to’lqinlarning fazalar farqi va muhitning xususiyatiga ham bog’liqdir. Birinchi nur S nuqtada kichik zichlikli muhitdan (havo yoki vakuumdan), N nuqtada esa zichligi katta bo’lgan muhitdan qaytadi, nur fazasi sakrab o’zgarib, yo’llar farqi ga oshadi. U holda optik yo’llar farqi

ga teng bo’ladi. Optik yo’llar farqi ml ga teng bo’lsa, qaytgan yorug’lik nurlari kuchayadi va kuchayish sharti quyidagicha bo’ladi:

yoki
Optik yo’llar farqi ga teng bo’lsa, qaytgan yorug’lik nurlari susayadi va susayish sharti quyidagicha bo’ladi.



yoki




158 – rasm. Bir xil qalinlik ko’rinishdagi interferentsiya manzarasini kuzatish

158 - rasmda oralarida ponaga o’xshash yupqa havo qatlami bor bo’lgan shisha plastinka keltirilgan. Plastinkalar yuqoridan yoritilganda yorug’lik nurlari ponaning ikki sirtidan qaytadi, natijada parallel yorug’ va qorong’i tasmalardan iborat interferentsiya manzarasi kuzatiladi. Bu yerda kuzatiladigan yorug’ tasmalar bir xil qalinlik chiziqlari deb ataladi.