O’qituvchi: Atadjanova Nozima Sultan-muratovna Guruh: cao013 Toshkent 2023

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI


Kompyuterni tashkillashtirish fanidan
Mustaqil ish
Bajardi: Aliyev Baxtiyorjon
O’qituvchi: Atadjanova Nozima Sultan-muratovna
Guruh: CAO013

Toshkent 2023
6-variant
Mavzu: Protsessorlarda qo‘llaniladigan zamonaviy texnologiyalar.
(MPX, SGX, Intel SHA, ACPI, SMM)
Reja:

1. 
   Protsessorlar va ular haqida tushuncha.
   

2. Protsessorlarda qo'llaniladigan texnologiyalar va ko'rsatmalar.

3. 
   MPX, SGX, Intel SHA, ACPI, SMM.
   
4. 
   Xulosa
   
5. 
   Foydalanilgan adabiyotlar.
   

Protsessor (yoki mikroprotsessor), kompyuterda bajariladigan amalga oshirishning asosiy hisob-kitob qismi bo'lgan bir elektronik qurilmadir. Ushbu qurilma kompyuterda dasturlarni bajarish, ma'lumotlarni hisoblash va amalga oshirish uchun juda muhimdir.
Protsessorlar katta sonli jarayonlarni juda tez bir payt ichida bajarishi mumkin bo'lgan mikroskopik yordamchalar to'plamidan iborat. Ular biron bir buyruqni qabul qiladi, uni tahlil qiladi va unga mos javobni qaytaradi. Protsessorning asosiy funktsiyalari quyidagilardir:
1. Buyruqlar (instructions) bajarish: Protsessor buyruqlarni qabul qiladi va ularni bajaradi. Buyruqlar, alohida komandalarni (arifmetik amallar, tarqatish, solishtirish, ma'lumotlarni o'qish va yozish, etc.) o'z ichiga oladi.
2. Hisob-kitob (arithmetic and logic operations): Protsessorlar, arifmetik va lojik amallarni bajarish uchun ma'lumotlar ustida ishlashlarni o'z ichiga oladi. Misol uchun, sonlarni qo'shish, ayirish, ko'paytirish, bo'lish, solishtirish kabi amallar bu hisob-kitob funktsiyalarga misoldir.
3. Ma'lumotlar saqlash va yuklash: Protsessorlar ichida xotira bo'lgan registrlar yordamida ma'lumotlarni saqlash va uni kerakli vaqtida o'qish va yozish imkonini beradi.
4. Buyruqlar ustida tahlil va bajarish: Protsessorlar, bajarilishi kerak bo'lgan buyruqlarni tahlil qiladi va ularga mos amalni bajaradi. Buning uchun protsessorlarda tahlil qilish birliklari (instruction decoder) mavjud bo'ladi.
5. Takt (clock) dasturi: Protsessorlarning ish jarayoni takt (clock) dasturi bilan boshqariladi. Takt signalining tezligi protsessorning ish tezligini ifodalaydi. Har bir takt signalida protsessor bir buyruqni bajaradi.
Protsessorlar, iste'mol qilingan kompyuter turi va xususiyatlari bo'yicha turli xil modellarda mavjud bo'ladi. Ular kompyuterlarning asosiy qismlaridan biridir va boshqa qurilmalar bilan birgalikda ishlash orqali barcha kompyuter amalga oshirish jarayonlarini bajarishga imkon beradi.
Moddalar narxlar, o'lchamlar, arxitektura va boshqa xususiyatlarga ko'ra o'zgaradi. Katta moddalar, muhitni o'zida ko'p taqdirda kamchiliklarni bajaradigan ko'p prosessorlardan iborat bo'lishi mumkin, ya'ni ular bir paytda bir nechta buyruqlarni bajarish imkoniyatiga egadir. Protsessorlar tezlik (speed), o'zining muhit (environment) harorati, yodgarchilik hajmi, energiya iste'moli va boshqa xususiyatlari asosida taqqoslanadi. Protsessorlar ish jarayonida gipotetik elektronda asoslangan va o'sishga yo'naltirilgan nanostrukturalar bilan ishlaydi.
Protsessorlar, kompyuter tashkillashtirishda o'rin egallaydigan muhim qurilmalardan biridir va kompyuterlar boshqarishining kuchli asosiy markaziy hisoblanganligi sababli, ularning rivojlanishi kompyuter tashkillashtirishining jadal rivojlanishiga olib kelgan.
Zamonaviy smartfon protsessorlari bozorida so'zsiz yetakchilardan biri Qualcomm hisoblanadi. U 1985 yilda Kaliforniyaning San-Diego shahrida MIT professori Irvin Jeykobs va Endryu Viterbi tomonidan tashkil etilgan. Kompaniya simsiz aloqa sohasida tadqiqotlar, shuningdek, bitta chipli sxemalarni (SoC) ishlab chiqish bilan shug'ullangan. Qualcomm Ericsson, Kyocera va Atheros kabi korporatsiyalar bilan hamkorlik qilgan.
Qualcomm faoliyati qatoriga mobil protsessorlar va smartfonlar uchun aloqa yechimlarini ishlab chiqarish kiradi. Protsessorlar liniyasi ARM arxitekturasiga asoslangan va keng assortimentga ega bo'lib, bir nechta tasniflarga bo'lingan: oldingi Qualcomm S1, S2, S3 va S4 protsessorlari va zamonaviy Qualcomm 200, 400, 600 va 800.
2015-yil boshidagi eng kuchli protsessor Snapdragon 810 bo‘lib, u ilk bor LG G FLEX2 smartfonida paydo bo‘lgan. U 8 yadroli Qualcomm Snapdragon 810 (MSM8994) protsessoriga ega, soat chastotasi 2 gigagertsgacha.
Snapdragon 805 ning oldingi versiyasi smartfonlarda qo'llaniladi Samsung Galaxy S5, Google Nexus 6, LG G3. Antutu Benchmark ilovasi bilan test o'tkazishda "ballar" soni 37780 ni tashkil qiladi.
Nvidia 1993 yilda Kaliforniyaning Santa-Klara shahrida "tug'ilgan" va bugungi kunda uning bosh qarorgohi joylashgan. Kompaniya asoschisi tadbirkor va elektron texnologiyalar sohasida mutaxassis Huang Zhen Xun hisoblanadi.
Nvidia kompaniyasining nomi deyarli har bir foydalanuvchiga ma'lum shaxsiy kompyuter chunki u shaxsiy kompyuterlar va noutbuklar uchun mashhur video kartalar liniyasini ishlab chiqaruvchisi Nvidia GeForce... Kompaniya shuningdek, umumiy Tegra liniyasiga (Tegra 2,3, 4, K1 va boshqalar) birlashtirilgan ARM asosidagi mobil qurilmalar (planshetlar, smartfonlar va boshqalar) uchun protsessorlarni ishlab chiqadi.
Tegra protsessorlarining so'nggi avlodi Nvidia Tegra K1 hisoblanadi. Uning xarakteristikalari 2,3 gigagertsli chastotali va to'rt yadroli. Ushbu protsessor Google Nexus, Lenovo va Acer qurilmalarida qo'llaniladi. Antutu nuqtalari - 43851.