O’qituvchi: Nigora Xayitova Toshkent-2023 yalpi ichki mahsulot hajmining o’zgarishiga import hajmining ta’sirini ekonometrik usullar yordamida tahlil qilish

Potensirlangan tenglama:
3.1. Korrelyatsiya indeksi:

Zich bog’langan
3.2. Approksimatsiyaning o’rtacha xatoligi:

Ko’rsatkichli egri chiziq modeli chiziqli modelga nisbatan ham, darajali modelga nisbatan ham yomonroq.
3.3. Determinatsiya koeffitsienti:

3.4. Fisherning F-kriteriyasi:


ekanligini e’tiborga oladigan bo’lsak, olingan natijalar hosil bo’lgan bog’lanishni tasodifiy xususiyatga egaligi haqidagi H₀ gipotezani qabul qilish kerakligini va tenglama parametrlari hamda bog’lanish zichligini statistik ma’noga ega emasligini ko’rsatadi.

4. 
   Teng tomonli giperbola modeli
   

Teng tomonli giperbola parametrlarini aniqlash uchun ishchi jadval:

						, %
2015	221,3	0,02659574	5,8856	158,5	62,8	28,4
2016	255,4	0,02320186	5,9258	228,8	26,6	10,4
2017	317,5	0,01164144	3,6962	468,4	-150,9	47,5
2018	426,6	0,00528541	2,2548	600,1	-173,5	40,7
2019	532,7	0,00424448	2,2610	621,6	-88,9	16,7
2020	605,5	0,00438596	2,6557	618,7	-13,2	2,2
2021	738,4	0,00337154	2,4895	639,7	98,7	13,4
2022	888,3	0,00254065	2,2569	657,0	231,3	26,0
Jami	3985,7	0,0812671	27,4255	3992,8	-7,1	185,3
O’rtacha qiymat	498,2125	0,0102	3,4282			23,2
	222,481	0,009
	49497,761	0,0000798

Chiziqli regressiya tenglamasi:

Potensirlangan tenglama:
4.1. Korrelyatsiya indeksi:

4.2. Approksimatsiyaning o’rtacha xatoligi:

Bu modelda approksimatsiyaning o’rtacha xatoligi 10 dan yuqori chiqqanligi sababli, bu funksiyadan model sifatida foydalana olmaymiz.

3. 
   Determinatsiya koeffitsienti:
   

3. 
   Fisherning F-kriteriyasi:
   

ekanligini e’tiborga oladigan bo’lsak, olingan natijalar hosil bo’lgan bog’lanishni tasodifiy xususiyatga egaligi haqidagi H₀ gipoteza rad etiladi hamda regressiya statistik ma’noga ega va ishonchliligi tan olinadi.

Xulosa: Yalpi ichki mahsulot hajmiga import hajmining o’zgarishi kuchli ta’sir qiladi. Ularning orasidagi bog’lanishning eng optimal modeli chiziqli funksiya asosida tuziladi. Bu modelda approksimatsiyaning o’rtacha xatoligi eng kam, ya’ni 6,7 ga teng bo’ladi. Model quyidagi ko’rinishga ega:

Modelning tavsifi: Tuzilgan regressiya tenglamasi import hajmining 100 trln.so’mga ortishi Yalpi ichki mahsulot hajmining 185 trln.so’mga oshishiga olib kelishini ko’rsatadi.