O'qituvchilarning diqqati va dars jarayonida undan foydalanish yo'llari

XOTIRA SIFATLARI VA TURLARI
Xotiraning quyidagi sifatlari mavjud:
a) ko`lami esda olib qolingan materiallarning miqdori
b) esga tushirishning aniqligi
v) esda olib qolishning tezligi
g) o`zlashtirilgan materialni uzoq vaqt saqlanishi
d) xotiraning tayyorligi, kerak bo`lgan vaqtda kerakli materialni tez esga olish tushirish qobiliyati nazarda tutiladi. Bu xususiyatlar kimda yaxshi rivojlangan bo`lsa, uning xotirasini yaxshi xotira deyish mumkin. Lekin, kishilarning ko`pchiligida xotiraning ba’zi sifatlari yaxshi bo`lsa, boshqa sifatlari yomon rivojlangan bo`ladi.
XOTIRA TURLARI
Psixik faolligiga ko`ra ixtiyoriy va ixtiyorsiz bo`lishi mumkin. Faoliyat maqsadiga ko`ra – harakat emotsional, suz-mantiqiy, obrazli xotiraga ajratiladi. Materialni esda olib qolish muddatiga ko`ra uzoq muddatli, qisqa muddatli va operativ xotira turlariga bo`linadi.
Xotiraning quyidagi individual turlari ajratiladi – ko`rish, eshitish, motor va aralash.
Ko`rish turi – ko`rish orqali materialni tez esda olib qolish.
Eshitish turi – eshitish orqali materialni yaxshi esda olib qolish.
Motor – turi odamni qayta takrorlash yoki yozib olish orqali esda olib qolishidir.
Aralash turi – ko`rish, eshitish, ko`rish – motor, eshitish – motor turlari haqida gapirish mumkin. Xotira sifati xotirada olib qolish tezligi, esda olib qolish mustahkamligi, esga tushirish tezligi bilan xarakterlanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. P. I. Ivanov, M. E. Zufarova . Umumiy psixologiya. – Toshkent: “O`zbekiston faylasuflari milliy jamiyati”, 2008.
2. K. D. Ushinskiy. Pedagogika kursi programmasining proyekti. – Toshkent: “Uchpedgiz”, 1998.
3. N. Boymurodov. Amaliy psixologiya. – Toshkent: “Yangi asr avlodi”, 2008.
4. K. K. Platonov, G. G. Golubyev. Psixologiya. – Toshkent: “O`qituvchi”, 1982.
5. E. G`oziyev. Psixologiya. – Toshkent: “O`qituvchi”, 1994.
6. M. G. Davletshin, S. M. To`ychiyeva. Umumiy psixologiya. – Toshkent: “O`qituvchi”, 2002