Oqsil va polipeptto unumli gormonal

somatostatin ajraladi. Somatostatin, laktogen gormoni, somatotropin,
insulin, glyukagon, serotoninlar ajralishini ingibitsiya qiladi,
akromegaliyani, endokrin o‘smalami, o‘tkir pankreatitlami davolashda
qo'llaniladi.
Tirotropin qalqonsimon bez hujayralarida adenilatsiklaza
fermentini, siklik AMF ni oshirib, tiroksin hosil bo'lishi uchun kerak
bo'lgan fermentni faollashtiradi. Gipotireozni aniqlash uchun hamda
tireodin bilan birga qalqonsimon bez yetishmovchiligida qo'llanadi.
Menopauzali gonadotropin ayollar tuxumdonida follikulalaming
rivojlanishiga, estrogenlarning hosil bo'lishiga, erkakiarda
spermatogenezga ijobiy ta’sir ko'rsatadi. Modda menopauza davrini
boshidan kechirayotgan ayollar siydigidan olinadi va ayollarda
follikulalar yetishmovchiligida, estrogenlar kamayib ketganda,
erkakiarda spermatogenez yetishmovchiligida qoilanadi. Xorionik
gonadotropin tuxumdonda ovulyatsiya va sariq tana, urug'donda
testosteron hosil boiish jarayonini kuchaytiradi. Menopauzali va
xorionik gonadotropin birgalikda erkak va ayollar bepushtligini
davolashda qoilanadi. Gonadotropinlaming aksi danazol moddasi
gonadotropinlar sekretsiyasini oshishi bilan bog'liq bo'lgan
kasalliklami (endometrioz, ginekomastiya) davolash uchun
qo'llaniladi.
Laktotrop gormon — prolaktin bola tug'ilgandan keyin onada
sut bezlarini faoliyatini oshirish uchun qoilanadi.
Gipofizning o'rta qismidan olinadigan intermedin moddasi ko'z
quvvatini oshiradi, ko'zning qorong'ilikka moslashishiga yordam
beradi. Asosan ko'z kasalliklarida: ko'zni to'r pardasida degenerativ
o'zgarishlar paydo boiganda, gemeralopiyada, pigmentli retinitda
qoilanadi.
Gipofizning orqa qismi gormon moddalari: oksitotsin,
vazopressin, pituitrin, adiurekrindir. Vazopressin diurezga qarshi
ta’sir etadi: buyrak kanalchalarida suv, natriyning qayta so'rilishiga
ta’sir ko'rsatadi. Organizmda vazopressin yetishmovchiligidan kelib
chiqqan kasallikda — qandsiz diabetda qoilanadi. Qandsiz diabetda
bemor juda tashna bo'ladi, suvni ko'p ichadi, ko'p siyadi. Vazopressin
qo'llanganda og'iz qurishi, tasfanalik, diurez kamayadi, kanalchalarda
qayta so'rilishi me’yorga keladi. Vazopressin mayda qon tomirlar,
ichak, siydik pufagi tonusini, peristaltikasini, qon bosimini oshiradi.
Oksitotsin homilador bachadonga tanlab ta’sir qiladi, bachadon
hujayralari membranalarining kaliy ionlariga nisbatan
o'tkazuvchanligini oshiradi, ularni potensiali kamayib,
qo‘zg‘aluvchanligi oshadi. Oksitotsin gipofiz laktogen gormonining
hosil bo'lishini, sut bezlari sekretsiyasini oshiradi. Modda tug'ish
jarayoni susayib ketganda hamda bachadon qisqarishini kuchaytirish
uchun (gipotonik qon ketishda) qoilanadi.
Pituitrin gipofizning orqa qismidan olingan, vazopressin va
oksitotsindan iborat. Tarkibida oksitotsin miqdori ko'p boigan pituitrin
M yoki gifototsin modda sifatida ishlab chiqariladi, asosan akusherlik
amaliyotida tugish jarayoni susayib ketganda, homiladorlik muddati
o‘tib ketganda, bachadonda gipotonik qon ketishida qoilaniladi.
Tarkibida vazopressin ko'proq boigan boshqa modda pituitrin P deb
ataladi, qandsiz diabetda davo sifatida qoilanadi. Qandsiz diabetda
kattalar va bolalarga pituitrin teri ostiga yuboriladi, surunkali kasallik
boigani uchun pituitrinni har kuni in’eksiya orqali qoilash bemorga
og‘irlik qiladi, shuning uchun ham quruq pituitrin - adiurekrin moddasi
ishlab chiqarilgan, u asosan vazopressindan iborat, poroshok, malham
shaklida burun shilligiga qo'yiladi. Qandsiz diabetning yengil, o'rta,
og'ir turlarida hamda bolalar kechasi siydik tutolmagan hollarda
(enurezda) qoilanadi, modda og'iz qurishini, chanqovni kamaytiradi.
Adiurekrinni nafas yo'llari (burun shilliq pardalari) kasalliklarida
qoilash man etiladi.