16
Rasm. Translyatorlarning ishlash prinsiplari.
Birinchi sxemada (a)
programma to’liq tarjima qilinadi va keyin bajariladi.
Ikkinchi(b) sxemada esa,programma qadamma-qadam tarjima qilinadi vabajariladi.
Birinchi sxema asosida tashkil qilingan va ishlaydigan translyatorlar kompin-
syatsyalanuvchi (ya’ni komplyatorlar) translyatorlar va ikkinchi sxemadagi
trans-
lyatorlar interpretatsiyalanuvchi (yani interpretatorlar) translyatorlar deymiz.
Interpretatorlar (masalan beysik, lion, refal) va komplyatorlar (PL/1, Pas-
cal, Cu) o’ziga xos qulaylik va kamchiliklarga ham ega . Interpretatorlar sodda
tashkil qilinadi va programmani tarjima qilish
va bajarish jaroyonida xoti-
rada bo’lishi zarur. Komplyatorlar murakkab bo’lsa ham programmani tarji-
ma qilingandan keyin (.exe, .obj fayllar) operativ xotirada bo’lishi
shart
emas.
Translyatorlarning yana bir turi assembler yoki zagruzchik (yuklovchi)
deyiladi. Ularning kirish tipi mashina yoki mashinaga mo’ljallangan tiplar
geruhiga kiradi. Bu tillar yordamida programma
tuzishda katta tezkorlikka
(programmani mashinada bajarish nuqtai nazardan) erishiladi ,
ammo pro-
grammani loyihalash (ishlab chiqish) murakkablashadi,
chunki biz program-
mani har bir kichik detalini asoslashimiz kerak.
Sinov savollari:
1. Programmalsh tizimi tarkibi nimalardan iborat?
2. Integrallashgan muhit nima?
3. Transplyatorlar turlari va qulayliklari.
4. Kampilyatsiya interpretatsiyadan qanday farq qiladi?
5. Turbo rejim va turbo-tizim nima.
6. Assemblerlar xususiyatlarini tushuntiring.
7. Turbo-tizimlarga misollar keltiring.
Do'stlaringiz bilan baham: 
