68
Rasm. Translyatorlarning ishlash prinsiplari.
Birinchi sxemada (a)
programma to’liq tarjima qilinadi va keyin bajariladi.
Ikkinchi(b) xemada esa,programma qadamma-qadam tarjima qilinadi va bajariladi.
Birinchi sxema asosida tashkil qilingan va ishlaydigan translyatorlar
kompinsyatsyalanuvchi (ya’ni komplyatorlar) translyatorlar va ikkinchi sxemad-
agi translyatorlar interpretatsiyalanuvchi (yani interpretatorlar)
translyatorlar
deymiz.
Interpretatorlar (masalan beysik, lion, refal) va komplyatorlar (PL/1, Pascal, Cu)
o’ziga xos qulaylik va kamchiliklarga ham ega . Interpretatorlar sodda tashkil
qilinadi va programmani tarjima qilish va bajarish
jaroyonida xotirada
bo’lishi zarur. Komplyatorlar murakkab bo’lsa ham programmani tarjima qi-
lingandan keyin (.exe, .obj fayllar) operativ xotirada bo’lishi shart emas.
Translyatorlarning yana bir turi assembler yoki zagruzchik (yuklovchi)
deyiladi. Ularning kirish tipi mashina yoki mashinaga mo’ljallangan
tiplar
geruhiga kiradi. Bu tillar yordamida programma tuzishda katta tezkorlikka
(programmani mashinada bajarish nuqtai nazardan)
erishiladi , ammo pro-
grammani loyihalash (ishlab chiqish)
murakkablashadi, chunki biz program-
mani har bir kichik detalini asoslashimiz kerak.
Sinov savollari:
1. Programmalsh tizimi tarkibi nimalardan iborat?
2. Integrallashgan muhit nima?
3. Transplyatorlar turlari va qulayliklari.
4. Kampilyatsiya interpretatsiyadan qanday farq qiladi?
5. Turbo rejim va turbo-tizim nima.
6. Assemblerlar xususiyatlarini tushuntiring.
7. Turbo-tizimlarga misollar keltiring.
Do'stlaringiz bilan baham: 
