O’quv – uslubiy majmua mualliflar: dots. Qobilov S. S. Ass. Nurmamatov M. Q. Ass. Abdirofiyev N. A. Samarqand – 2020

Uyga vazifa 
TPas muhitidagi xatolar haqida to’liq ma’lumot to’plab mustaqil ish tayyor-
lash. 
 
Ma’ruza № 6 
Mavzu: Ta’minotning boshqa komponentalari 
Reja: 
1. Programma va mashinaga bog’liqlik. 
2. Assemblerlar va disassemblerlar. 
3. Assembler bajaradigan vazifalari. 
4. Zagruzchiklar va makroprotsessorlar. 
Darsning maqsadi:
a) Programmalashda mashinaga bog’liqlik va bog’liqmaslik xususiyatlarini 
o’rganish. 
b) Assemblerlar bajaradigan umumiy ishlarni tahlil qilish. 
d) Yuklovchilar vazifalarini bilish. 
e) Makroslar funksiyalarini mukammal o’rganish. 
Tayanch iboralar: assembler, yuklovchi, makros, psevdokamanda, disassem-
bler, direktiva, tarjima bosqichlari, makroprotsessor. 
Dars o’tish vositalari: sinf doskasi, o’quv-uslubiy qo’llanmalar, ma’ruza 
matnlari , kompyuter, ma’ruza bo’yicha slaydrlar. 
Dars o’tish usuli: namoyish-dasturiy vositalarni ishlatish, jonli muloqotli 
ma’ruza 
Darsning xrono xaritasi – 80 minut 
1. Tashkiliy qism: xonaning tozaligi, jihozlanishi, sanitariya holati, talabalarning 
davomati(2 minut). 
2. Talabalar bilimini baholash: o’tilgan mavzuni qisqacha takrorlash talabalar 
bilan savol - javob o’tkazish (10 minut). 
3. Yangi mavzuning bayoni: mavzuni jonli - muloqatli tushintirish (55 minut). 
4. Mavzuni o’zlashtirish darajasini aniqlash: shu mavzu bo’yicha qisqa savol-
javob o’tkazish (8 minut). 
5. Uyga beriladigan topshiriqlar va adabiyotlar muhokamasi: Topshiriqlar,
adabiyotlar va internet – resruslarini tahlil qilish (5 minut). 
Ma’ruza bayoni. 
Sistemaviy programma ta’minotining yana bir xususiyati mashinaga 
bog’liqligidir. Shuning uchun bu tipdagi programmalar mashina strukturasi va un-
ing komponentalari hisobga olgan holda ishlab chiqariladi . 

---

74 
Masalan, assembler mnemenik kodni mashina kodiga tarjima qilishda ko-
mandalar formati, adreslash usullari va mashinaning boshqa apparat xarakteris-
tikalarini hisobga oladi. Kompilyator esa, mashina kodiga boshlang’ich program-
mani tarjima qiladi, registrlar komandalar to’plamidan foydalanadi . Shularni 
hisobga olib sistemaviy programma ta’minoti boshqa komponentalari: assembler, 
yuklovchi, makroprotsessorlarni xususiyatlarini ko’rib chiqamiz.