O‘quv materialari (MA’ruzalar) 1-modul. Qadimgi turkiy til. Grafika

6. Belgilash olmoshlari. Qadimgi turkiy tilde täkmä, sayu kabi belgilash olmoshlari bo‘lgan.
Savol va topshiriqlar:
1. Qadimgi turkiy tilda sifatning morfologik xususiyatlari haqida ma’lumot bering.
2. Sifatlarning ma’no turlari va darajalari borasida mulohaza yuriting.
3.Sonning tuzilishiga ko‘ra turlari va ularning hosil bo‘lish usullarini ayting.
4. Hisob so‘zlarining shakllanish jarayoni, otlarning hisob so‘zlarga aylanishi haqida ma’lumot bering.
5.Olmosh turkumining o‘ziga xos xususiyatlarini bayon eting.
6.Olmoshlarning tuzilishiga ko‘ra turlari haqida mulohaza yuriting.
Test sinovi
1.örüŋ soʻzi qanday ma’noni bildiradi?
A)oq S) yashil
B) koʻpik D)kulrang
2.qağanlïğ, äkinlig, bodunluğ soʻzlaridagi -lïğ, -lig, -luğ qo‘shimchasi qaysi soʻz turkumiga oid?
A) ot S) lugʻaviy shakl yasovchi
B) shakl yasobchi D) sifat
3. yigräk soʻzi qaysi darajaga mansub?
A)oddiy daraja S) orttirma daraja
B) ozaytirma daraja D) qiyosiy daraja
4. säkiz ältmiš qaysi sonni ifodalaydi?
A) 68 S) 78
B) 58 D) 88
5. Qadimgi turkiy tildagi tartib sonlarning asosiy modelini belgilang?
A) bir kam qırq S) uch yigirmi
B) qirq ikki D) toqqiz on
6. ikinti sonning qaysi turini bildirgan?
A) dona son S) taqsim son
B) chama son D) tartib son
7.käntü (kändü) olmoshning qaysi turiga kiradi?
A) oʻzlik olmnoshi S) kishilik olmoshi
B) shahar degani D) birgalik olmoshi
8. ol, bu, anta, bol, anï kabi ko‘rsatish olmoshlari nechanchi asrlarda qoʻllangan?
A) VI-X S) VII-X
B VIII-IX D) X – XI
ADABIYOTLAR:
1. Абдураҳмонов Ғ., Рустамов А. Қадимги туркий тил. –Т.: Ўқитувчи, 1982.
2. Abdurahmonov G‘., Shukurov Sh., Mahmudov Q. O‘zbek tilining tarixiy grammatikasi. – T.: O‘zbekiston faylasuflar milliy jamiyati, 2008.
3. Малов С. Памятники древнетюркской письменности. Тексты и исследования. -М.-Л., 1951.
4. Rahmonov N., Sodiqov Q. O‘zbek tili tarixi. - T.:O‘zbekistonfaylasuflarimilliyjamiyati, 2009.
5. Sanaqulov U. Oʻzbek yozma adabiy tili fonetik, morfologik me’yorlarning ilk shakllanishi va taraqqiyoti bosqichlari. – T.: Navroʻz, 2015.
6. Содиқов Қ. Туркий ёзма ёдгорликлар тили: адабий тилнинг юзага келиши ва тикланиши. -Тошкент, 2006.
7. Фозилов Э. Ўзбек тилининг тарихий морфологияси. –Т.: ФАН, 1965.