O’quv materiallari a ma’ruzalar mavzulari bo`yicha reja, tayanch so`z va iboralar, asosiy matn

3-jadval
Menejmentga nisbatan yondoshuvlar

Nomi	Qisqacha mazmuni
Ma’muriy	Ma’muriy yondoshuvda me’moriy hujjatlardagi menejment tizimining vazifalari, huquqlari, majburiyatlari, elementlari tartibga solinadi
Qayta ishlab chiqaruvchi	Qayta ishlab chiqaruvchi yondoshuv bozor ehtiyojlarini kamroq xarajatlar bilan qanoatlantirish uchun tovar ishlab chiqarishni doimo qaytadan boshlashga mo‘ljallangan
Dinamik	Dinamik yondoshuvda boshqaruv ob’ekti dialektik rivojlanishda, sabab-natija aloqalarida va birgalikdagi tobelikda ko‘rib chiqiladi
Integratsiyali	Integratsiyali yondoshuvda alohida tizimchalar va boshqaruv tizimining elementlari o‘rtasida o‘zaro aloqa o‘rnatiladi
Miqdoriy	Miqdoriy yonloshuvning mohiyati matematik, statistik va muhandislik hisoblashlar yordamida miqdoriy baholashdan foydalanishdan iboratdir
Majmuaviy	Majmuaviy yondoshuvda menejmentning texnik, iqtisodiy ijtimoiy va boshqa jihatlari hisobga olinadi
Marketingli	Marketingli yondoshuv boshqaruvchi tizimchalarni iste’molchiga qaratishni ko‘zda tutadi
Me’yoriy	Me’yoriy yondoshuvda boshqaruvdagi me’yorlar va normativlar belgilanadi
Axloqiy	Axloqiy yondoshuv xodimga shaxsiy imkoniyatlarni his qilishga yordam berishdan iboratdir
Jarayonli	Jarayonli yondoshuvda boshqaruv o‘zaro bog‘liq vazifalarning majmuasi sifatida ko‘rib chiqiladi
Tizimli	Tizimli yondoshuvda har qanday tizimga o‘zaro bog‘liq elementlarning majmuasi sifatida qaraladi
Vaziyatli	Vaziyatli yondoshuv boshqaruvning har xil usullar qo‘llanishi aniq vaziyat bilan belgilanishi nazarda tutiladi
Vazifaviy	Vazifaviy yondoshuvning mohiyati ehtiyojni qanoatlantirish uchun bajarish kerak bo‘lgan vazifalarning majmuasi sifatida ko‘rib chiqilishidan iborat bo‘ladi

Ushbu yondoshuvlarni boshqaruvning asosiy tamoyillariga kiritish mumkin. Boshqaruv jarayonlarining aniq ob’ektlarini boshqarish jarayonida boshqaruv sub’ektlari (idoralari) amal qilishlari kerak bo‘lgan jamiyatning ob’ektiv qonunlari va qonuniyatlaridan kelib chiquvchi asosiy qoidalar sifatida belgilash mumkin.

Birinchi marta “boshqaruv tamoyillari” atamasini F.Teylor kiritgan, u 1911 yilda “Ilmiy menejment tamoyillari” nomi ostida asarini nashr qilgan. Ishlarni bajarish asoslari va mehnat operatsiyalarini o‘rganish asosida ishchilarning shaxsiy mehnatlarini boshqarishning to‘rtta tamoyillarini shakllantirgan:

• ishning har bir elementini bajarilishiga ilmiy yondoshuv;

  
  

• ishchilarni tanlash, o‘qitish va mashq qildirishga ilmiy yondoshuvlar;

  
  

• ishchilar bilan kooperatsiyalashish;

  
  

• natijalar uchun javobgarlikni menejerlar va ishchilar o‘rtasida taqsimlash.

  
  

Menejment sohasidagi boshqa mashxur mutaxassis A.FaYOl 1916 yilda “Umumiy va sanoat boshqaruvi” kitobida tashkilotlardagi boshqaruvchilar ishini shakllantirilgan holda ta’riflashni taklif qilgan va boshqaruvning 14 tamoyillarini shakllantirgan, boshqaruv vazifalarini xal qilish va menejment vazifalarini bajarishda ularga amal qilish taklif etiladi (3-jadval)