O’quv materiallari a ma’ruzalar mavzulari bo`yicha reja, tayanch so`z va iboralar, asosiy matn

Nazorat savollari:

• Boshqarish jarayoni nima?

  
  

• Boshqaruv vazifalari-yoki funksiyalarini ayting.

  
  

• Maqsadlar nima?

  
  

• Motivatsiya tushunchasiga izoh bering.

  
  

• Kommunikatsiya tarmog‘i nima?

  
  

• Kommunikatsiya tarmoqlaridan qaysi biri hukmronlikning eng katta markazlashuvi bilan ta’riflanadi?

  
  

• Korxona faoliyatining biznes-rejasi o‘z ichiga qanday bo‘limlarni olishi kerak?

  
  

• Boshqaruvda “axborot” va “kommunikatsiya”ning farqi nimadan iborat?

  
  

• Qaror nima? Boshqaruv qarorlari qanday talablarga javob berishi kerak?

  
  

• Boshqaruv qarorlari qanday unsurlarni o`z ichiga oladi?

  
  

• Boshqaruv qarorlari tasnifini keltiring va ularning har biriga qisqacha izoh bering.

  
  

• Yakkaboshchilik asosida qaror qabul qilish mumkinmi?

  
  

• Qaror qabul qilishda «Ringi» usulining mohiyati nimada?

  
  

• Tashkiliy qaror deganda nima tushuniladi?

  
  

• Dasturlashtirilgan va dasturlashtirilmagan qarorlar bir-biridan qanday farqlanadi?

  
  

• Intuitiv hamda fikr-mulohazaga asoslangan qarorlarni qanday farqlash mumkin?

  
  

• Boshqaruv qarorlarini qabul qilishga qanday omillar ta`sir ko`rsatadi?

  
  

• Model nima va ularning qanday asosiy ko`rinishlari mavjud?

  
  

5-MAVZU. TASHKILOTLAR VA ULARNI BOSHQARISH.
Reja:
5.1. Tashkilot va uning muhiti.
5.2. Menejmentning tashkiliy tuzilishi.
5.3. Strategik boshqaruv.
5.4. Boshqaruv samaradorligi.


5.1.Tashkilot va uning muhiti.
Biz menejmentni o`rganishni uning paydo bo`lishiga sabab bo`lgan tashkilot tushunchasini o`rganishdan boshlaymiz. Tashkilot degani nima va nima uchun tashkilotni boshqarish kerak?
Tashkilot – bu umumiy maqsadga ega bo`lgan odamlar guruhi. Tashkilot deb hisoblanishi uchun guruh quyidagi talablarga javob berishi kerak:

• Guruhda hech bo`lmaganda o`zini guruh a`zosi deb hisoblaydigan kamida ikki kishining mavjudligi.

  
  

• Guruhning hamma a`zolari uchun umumiy hisoblangan hech bo`lmaganda bir maqsadning (ko`zda tutilgan natija) mavjudligi.

  
  

• Hamma uchun ahamiyatga ega bo`lgan maqsadga erishish uchun birgalikda ishlaydigan guruh a`zolarining borligi.

  
  

Bu fikrlarni birlashtirib, biz quyidagi muhim ta`rifga ega bo`lamiz:

Tashkilot – bu umumiy maqsad yoki maqsadlarga erishish uchun faoliyatini ongli ravishda muvofiqlashtiradigan odamlar guruhi.
Yuqoridagi ta`rif rasmiy tashkilotlar uchun to`g’ridir. Rasmiy tashkilotlardan tashqari norasmiy tashkilotlar ham mavjuddir. Ular o`z-o`zidan paydo bo`ladi. Norasmiy tashkilotlarhamma rasmiy tashkilotlar ichida bo`ladi va ularning rahbari bo`lmasa ham, katta ahamiyatga ega. Norasmiy tashkilotlar haqida keyingi mavzularda batafsilroq to`xtalib o`tamiz. Tashkilot deganda esa, faqat rasmiy tashkilot nazarda tutiladi.
Har qanday tashkilot guruhning barcha a`zolarini qiziqtiradigan hech bo`lmaganda bitta umumiy maqsadga ega bo`ladi. Murakkab tashkilotlar o`zaro uzviy bog’liq va bir-birini qo`llab-quvvatlovchi bir qancha maqsadga ega. Hamma murakkab tashkilotlar umumiy xususiyatlarga egadir. Bu xususiyatlar muvaffaqiyatga erishish uchun tashkilotni boshqarish zarurligini tushunishga yordam beradi
9- jadval