O‘quv qo‘llanma
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
buxoro tarixi
Bolohovuz masjidi Ubaydullaxonning hukmronlik yillari o‘sha davr saroy munshiysi vazifasida faoliyat yuritgan Mir Muhammad Amin Buxoriyning “Ubaydullanoma” kitobida 1702-1716-yillar orasida ro‘y bergan voqealar bayon etilgan 3 . Ammo kitob uning vafotidan keyin yozilgani ma’lum. Bundan tashqari Ubaydullaxon mamlakatda 1 Х. Алимов. Бухоронинг қадимий ҳаммомлари. Мозийдан садо, 2011.№1-2.-Б. 2 Б. Буранов. Бухоро шаҳнишинлари. Мозийдан садо, 2003. № 3-4.-Б. 56 3 Бўрибой Аҳмедов. Ўзбекистон халқлари тарихи манбалари. -Тошкент: Ўқитувчи, 2001. -Б. 232 178 obodonchilik ishlariga e’tibor qaratgan. U madrasa va Buxoroning g‘arbida Xonobod chorbog‘i(1709)ni barpo qilgan 1 . XVIII asr shaharsozligida Buxoro Registoni g‘arbiy tomonida, Ark qal’asining to‘g‘risidi 1712-yilda Bolo-Hovuz masjidi barpo etildi 2 . Joniylar davri me’morchiligining ko‘plab inshootlari bizning kunimizgacha etib kelmagan va tadqiqotchilar nigohini o‘ziga tortib kelmoqda. Bundan tashqari Buxoro shaharsozligida o‘rta asr uylari andazasi saqlangan bo‘lib, tor ko‘chalar suv va daraxtlari kam holatda uchrab turgan 3 . Buxoro shahridagi boy zodagon va savdogarlarning uylari 3 qismdan iboart bo‘lib, xo‘jalik, erkaklar va ayollar hovlilariga bo‘lingan. Buning yorqin namunasi bizning kunimizgacha saqlanib qolgan Ubaydulla Xo‘jaev uyi sanaladi. Ushbu hovlidagi mehmonxonalar, xonalarning soni, katta-yu kichikligi xonadon sohibining jamiyatdagi mavqeini belgilagan 4 . Ushbu davrlarda hukmdorlar saroylari ikki xil vazifani bajarganligi manbalarda yozilgan. Birinchisi – asosan ma’muriy- siyosiy vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan bo‘lib, qal’a yoki hisor ichiga qurilgan. Ikkinchisi - shahar tashqarisidagi qarorgoxlar bo‘lib, bog‘-rog‘lar bag‘rida edi. Bu erda ham qabul marosimlari bazm bilan o‘tgan. Buxoro Arkida yashagan Nosirxon To‘ra “Tahqiqot” asarida qarorgohda joniylar sulolasi davrida barpo etilgan inshootlarni ham sanab o‘tadi 5 . Ashtarxoniylar davriga kelib shaharsozlikda asosan ansambl shakldagi tarixiy-me’moriy inshootlar qad ko‘tarishni boshladi va bu hozirgi kunda Buxoro shahrining eski shahar qismida saqlanib qolgan tarixiy inshootlarda o‘z aksini topadi. Ular o‘z davri me’morchiligining ulkan va betakror namunalari sanalib, katta hajmdagi qurilish ishlari ushbu davrda ham jadal davom etganligini ko‘rsatadi. Eng qiziqarli jihati shaharni obodonlashtirish va yangi inshootlarning qurilishiga saroy amaldorlari ham o‘z hissalarini qo‘shib, o‘z nomlarini tarix sahifalariga bitib qo‘yishdi. Me’morchilikda ushbu davrda me’morlar inshootlarning qurilishiga 1 Убайдуллахон . Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси -Тошкент: Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси /www.ziyouz.com кутубхонаси . 2 Пугаченкова Г.А, Ремпель Л.И “История искусств Узбекистана” -Москва: Искусства, 1965. -С 375 3 Ўша манба. -С. 383 4 Буранов Б. Бухоро шаҳнишинлари /Мозийдан садо, 2003. № 3-4. -Б. 56 5 Андреев М.С, Чехович О.Д, Арк Бухары. -Душанбе: Дониш, 1972. -С. 14 179 alohida e’tibor berishgan hamda binolarning bezak ishlarida naqshinkor mayolika aralash usuldan foydalanganlar, ko‘pincha terrakota asosida geometrik mozaikani ham ishlatishgan 1 . Ammo siyosiy va iqtisodiy tanazzul oqibatida ularda ishlatilgan bezaklarning sifati tobora pasayib boravergan. Hozirga qadar saqlanib qolgan joniylar davri masjid va madrasalardagi devoriy bezaklar bunga misol. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling