O‘quv qo‘llanma

 
Abdulazizxon madrasasi 
O‘rta Osiyo me’morchiligining noyob namunasi sanalgan 
Abdulazizxon madrasasi tashqi intereri o‘ta nozik did bilan 
ishlanganligi bilan alohida ajralib turadi. Unda bir-biriga yaqin 
bo‘lgan ranglar uyg‘unligi muqarnas qismida ajoyib manzara kasb etib 
turadi. Madrasada ishlatilgan hamma bezaklar – yangi va qadimgi 
usullarning uyg‘unligi qo‘llanilishining ensiklopediyasi deb hisoblash 
mumkin
1
. Sababi ajoyib va fusunkor ushbu madrasaning kitobalari 
uch xil usulda bezatilgan. Bular mayolikali mozaika, naqshinkor 
mayolika hamda geometrik mozika
2
. 
Buxoro shahrida xo‘jalik binolari qurilishiga alohida e’tibor 
berilgan bo‘lib, ularning aksariyati shahar markazlarida, bozor va 
savdo rastalari yaqinida qurilgan. Birgina Registon maydonining 
o‘zida bozor binosi atrofida Subhonqulixon tomonidan barpo etilgan 
Dor ash-shifo (apteka) majmuasi mavjud bo‘lgan. Afsuski ushbu 
inshoot bizning kungacha etib kelmagan.
O‘rta Osiyoda hammomlar joylashgan joyiga qarab turlarga 
bo‘lingan. Umumshahar yoki guzar hammomlari bir-biridan farq 
1
Пугаченкова Г.А, Ремпель Л.И “Очерки искусства Средней Азии” -Москва: Искусства, 
1982. -С 36
2
Ўзбекистон тарихий обидаларидаги битиклар. Бухоро/ Муаллифлар жамоаси. -
Тошкент: Uzbekistan Today, 2016. -Б. 538

---

177 
qilgan
1
. O‘rta asr hammomlarining ayrimlari hozirgacha saqlanib 
kelinmoqda. Arxeologik tadqiqotlar natijasida ham hammom 
qoldiqlari topilgan. Hammomlar jamoat binolari oldida, ko‘p hollarda 
masjidlar yonida barpo etilgan.
Buxoro me’morchiligida saroy va boy zodagonlarning 
mehmonxonalari qurilishiga alohida e’tibor qaratilgan bo‘lib, bunday 
inshshotlarning hajmi, bezalishi kabi belgilari xonadon sohibining 
jamiyatdagi mavqeini belgilagan.
2
Dahlizning yuqori qismida alohida 
mehmonlar uchun shahnishin (shoh o‘tiradigan joylar) qurilgan.
Buxoro me’morchiligidagi ushbu an’analar keyingi davrlar 
uchun ham xarakterli bo‘lib hisoblangan. Ashtarxoniylar sulolasi 
hukmronligining so‘nggi podsholari davrida Buxoro Registonida 
Bolo-Hovuz masjidi barpo etilgan.