Oquvchanligi oshiriladi va h k

6.4. Ketma-ket haydashda aralashma hosil bo‘lishini
kamaytirish tadbirlari
Aralashmaning hosil bo‘lishini quyidagi tadbirlar orqali
kamaytirish mumkin:
1. Mahsulotlarning oqish tezligini turbulent rejimida bo‘lishini
ta’minlash orqali Reynolds soni oshgan sari hosil bo‘ladigan
aralashmaning hajmi kamayib boradi. Shunga ko‘ra ketma-ket hay-
dashni turbulent rejimida, ya’ni Re>10000 da olib borish kerak.
2. Ketma-ket haydalayotgan mahsulotlar zichliklari va qo-
vushqoqliklarining bir-biriga yaqin bo‘lishini ta’minlash orqali.
3. Aralashma oqimini quvurning relyefi o‘zgaruvchan
bo‘limlaridan o‘tayotganda to‘xtatmaslik kerak. Bunda mahsulot-
lar qovushqoqligining bir xil emasligi qo‘shimcha aralashma hosil
bo‘lishini yuzaga keltiradi.
4. Rezervuar saroyi va nasoslar o‘rtasidagi bog‘lanishni to‘g‘ri-
sodda (berk tarmoqlarsiz) bo‘lishligini ta’minlash. Bunda haydovchi
stansiya texnologik kommunikatsiyalarida hosil bo‘ladigan aralashma
miqdori kamayadi.
5. Aralashmani ajratuvchilar (to‘siqlar) yordamida kamay-
tirish va hokazo.
6.5. Ajratuvchilar va ularning ishlatilishi
Ketma-ket haydash tizimida ajratuvchi to‘siqlar sifatida su-
yuq va qattiq (mexanik) jismlardan foydalaniladi. Òo‘siqlarning
mahsulotlar o‘rtasida joylashish chizmasining umumiy ko‘rinishi
15- rasmda keltirilgan.
Òo‘siqlar nasos stansiyasida quvur ichiga tushiruvchi maxsus
moslama yordamida ketma-ket haydalayotgan mahsulotlarning
o‘rtasiga kiritiladi va keyingi (belgilangan) nasos stansiyalarida
quvurdan chiqarib olinadi.
Suyuq ajratuvchilar sifatida haydalayotgan mahsulotlar bi-
lan aralashmaydigan va emulsiya hosil qilmaydigan suyuqlik yoki
neft mahsulotlari ishlatiladi.

---

52
Keyingi paytlarda ajratuvchini hosil qilishda turli xildagi quyuq-
lashtiruvchi polimer va boshqa suyuq moddalardan foydalanil-
moqda.
Quyuqlashtiruvchi modda ikki mahsulot o‘rtasiga kiritiladi.
Kiritilgan modda mahsulotlar bilan o‘zaro ta’sirda bo‘lgan mah-
sulotlarning ma’lum qismida qovushqoqlik oshib quyuqlashadi.
Quyuqlashgan aralashma (ajratuvchi) ikki mahsulot o‘rtasida
quyuq elastik porshen singari harakatlanib, aralashma hosil
bo‘lishini kamaytiradi.
Shuningdek, suyuq ajratuvchilar vazifasida xossalari ketma-
ket haydalayotgan mahsulotlarning xossalariga yaqin bo‘lgan
mahsulotlardan ham foydalanilmoqda. Masalan, benzin va dizel
yoqilg‘isini ketma-ket haydashda suyuq ajratuvchi sifatida kero-
sin ishlatiladi.
Mexanik ajratuvchilar aralashma hosil bo‘lishini kamaytirish-
ning samarador vositalaridan hisoblanadi. Ular disk, porshen,
shar (sferik) ko‘rinishda bo‘lib, diametrlari quvurning ichki dia-
metridan 2–3 mm katta bo‘ladi. Disk va porshen ko‘rinishidagi
ajratuvchilarning tashqi qirrasida manjetlari bo‘lib, ular ajratuv-
15- rasm. Mahsulotlarni ajratuvchilar yordamida haydash chizmasi:
1
– birinchi haydalayotgan mahsulot; 2– ikkinchi mahsulot;
3
– to‘siq (suyuq yoki qattiq).
16- rasm.