O‘quvchilar kompetensiyalarini baholash usullari va vositalari moduli bo‘yicha

 Natijaga erishilganlik darajasini baholash; 
Tasdiqlovchi 
–
 O‘rgatish usuli samaradorligini baholash; 
Normativ 
–
 Me’yoriy bilim darajasi bilan taqqoslash ; 
Mezonli 
– 
Ta’lim standartlari bo‘yicha baholash. 
Ko‘rsatkich 
–
bu uning mazmunini ochib beradigan xususiy mezon. 
O‘quvchilarni aniq fanlar bo‘yicha summativ baholash jarayonlarida asosan 
mezonga 
asoslangan 
baholashga 
tayanilishi lozim. Mezonga asoslangan 
baholash – baholanuvchining ta’lim 
jarayonida qo‘lga kiritgan natijalarini, 
bilim, 
ko‘nikma 
va 
malakalarini 
oldindan belgilangan o‘quv maqsadlari 
asosida ishlab chiqilgan, hamma uchun 
umumiy va bir xil mezonlarga ko‘ra 
taqqoslash va o‘lchashdan iborat bo‘lgan 

---

baholash shaklidir. Bunday baholash mezonlarni aniq belgilab beruvchi ta’lim 
maqsadlari bo‘yicha natijalarga baho berish imkoniyatini yaratadi. Bu orqali 
natijalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri va xolis baholanadi, shuningdek, o‘quvchining kuchli va 
kuchsiz tomonlarini yaxshiroq farqlash imkonini beradi. 
Mezonga asoslangan baholash ikki bosqichdan iborat 
bo‘lib, birinchi bosqichda baholanuvchining erishgan 
natijalari aniqlanadi, ikkinchi bosqichda esa, natijalar 
mezonlarga taqqoslanadi va o‘lchanadi.
Mezonga asoslangan baholashning bir qator afzalliklari 
mavjud: 
– 
o‘quv maqsadlariga muvofiq baholash; 
– 
o‘quvchining o‘zlashtirish darajasini obyektiv baholash; 
– 
baholash o‘zining aniq ko‘rsatkichlariga ega bo‘lishi; 
– 
o‘quvchi olgan bahosidan yo‘l qo‘ygan xatolarini yaqqol ko‘rishi; 
– 
o‘quvchini ta’lim olishga yo‘naltirishi; 
–
o‘quvchining kuchli va kuchsiz jihatlarini xolisona aniqlab berishi, ulaning 
o‘z bilimi va malakalariga bo‘lgan ishonchini oshirishi; 
–
hamma uchun bir xil bilim va malaka talablarining o‘rnatilishi; 
–
o‘quvchilarning o‘z faoliyati natijalariga bo‘lgan mas’uliyatini oshirishi. 
Mezonga asoslangan baholashning ham ba’zi kamchiliklari mavjud: 
– mezonlarni ishlab chiqish ko‘p vaqt talab qilishi; 
– 
mezonlarning obyektivligi, haqqoniyligini aniqlashga nisbatan har bir 
sinfda o‘quvchilar sonining ko‘pligi; 
Informatika 
va 
AT 
fanidan 
o‘quvchilarning 
bilim 
va 
amaliy 
ko‘nikmalarini baholash uchun tuziladigan 
topshiriqlar 
aniq 
fanlar 
bo‘yicha 
o‘quvchilarga qo‘yiladigan talablarni baholay 
olishi lozim bo‘ladi. Buning uchun standant 
test 
topshiriqlaridan 
tashqari 
nostandart 
topshiriqlardan ham foydalanish kerak.
Davlat ta’lim standarti (DTS) maqsadi umumta’lim maktablari 
o‘quvchilarida XXI asr ko‘nikmalarini shakllantirish orqali mustaqil hayotga 
tayyorlash, ijodkorlikni shakllantirish va jamoa bo‘lib ishlashni o‘rgatish, 
nostandart sharoitlarda to‘g‘ri, iqtisodiy, ekologik trendlarga mos adekvat 
yechimni topish, xalqaro baholash dasturlarida ishtirok etib yuqori natijalarni 
ko‘rsata oladigan yoshlarni tarbiyalashga mo‘ljallangan. O‘quvchilarni mantiqiy 
fikrlashini va amaliy ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan xalqaro baholash 

---

dasturi (PISA, TIMSS) talablariga mos keladigan topshiriqlar bilan ishlashga 
mo‘ljallangan amaliy va mustaqil mashg‘ulotlar bajarishga hamda ijodiy fikrlashga 
undovchi amaliy topshiriqlar bilan ishlashniko‘zda tutadi.