“O’quvchilarga geografiya darslarida o’zlashtirish qiyin bo’lgan mavzular, masalalar va geografik xaritalar bilan ishlash ko’nikmasini zamonaviy yondashuv asosida hosil qilish”

1. 710 – 610= 100 mm 100: 2= 50 mm 
Har 100 m ga ko’tarilganda 10 mm ga pasayishi bizga ma’lum, demak gorizontallar 
orasi 50 * 10= 500 m 
2. 2-gorizontal bilan 4-gorizontal orasi 500*2= 1000 m ga teng bo’lsa, balandlikka 
ko’tarilgan sari harorat har 1000 m da 6ºC ga pasayadi. 
2-gorizontalda harorat +26ºC 
+26ºC - 6ºC= + 20ºC 
3. + 20ºC harorat bo’lganda 17 gr suv bug’ini sig’dira oladi. 4-gorizontalda nisbiy 

---

12 
namlik 60% ga teng. 
17 gr - 100% 
X - 60% 
X= 17*60: 100= 10,2 gr suv bug’i bor ekan. 
10,2 gr *5 m³ =51 gr 
Javob D bo’ladi. 
3. Rasmda tasvirlangan ko‘lning 4-gorizontaliga exolotdan yuborilgan tovush 0,8 
sekundda qaytib keldi. Ko‘lning 1-gorizontalda joylashgan qismi chuqurligini aniqlang. 
A) 200 m B) 150 m C) 100 m D) 250 m 
Suvda tovush tezligi 1 sekundda 1500 metrligini hisobga olib ishlaymiz. 
0,8* 1500 = 1200 
1200: 2= 600 tovush qaytib kelganligi uchun 2 ga bo’ldik. 
600: 4= 150 m 4 ta gorizontal o’tkazilganligi uchun 4 ga bo’ldik. 
Javob B bo’ladi. 
4. A nuqtada havo harorati +3°C, B nuqtada havo bosimi 720 mm Hg, D nuqtaning 
mutloq balandligi 1200 m. Ushbu ma’lumotlar asosida C nuqtadagi havo haroratini 
hisoblang. 
A) +7,8
⁰C B) +8,4⁰C C) +4,8⁰C D) +6,6⁰C
1-rasm 

---

13 
2-rasm 
1. B nuqta 2-gorizontalda joylashgan va havo bosimi 720 mm Hg ga teng, bu 
ma’lumotlarga asoslanib, 1-gorizontaldagi havo bosimi 760 mm Hg teng ekanligini 
bilib oladik va gorizontallar orasidagi masofani aniqlaymiz. 
760 -720 = 40 mm Hg
Har 100 m ga ko’tarilganda 10 mm ga pasayishi bizga ma’lum. 
40 * 10 = 400 m Gorizontallar orasi 400 m ga teng ekan. 
2. C nuqta 3- gorizontalda joylashgan, 2- gorizontalning balandligi 400 m bo’lsa, 
400*2= 800 m 
1- gorizontal balandligi- 0 m 
2- gorizontal balandligi- 400 m B nuqta

---

14 
3- gorizontal balandligi- 800 m C nuqta 
4- gorizontal balandligi- 1200 m D nuqta 
5- gorizontal balandligi- 1600 m A nuqta, harorat +3°C 
3. A nuqta va C nuqta o’rtasidagi balandlik
1600- 800 = 800 m ga farq qiladi. 
Balandlikga ko’tarilgan sari har 100 m da harorat 0,6º C ga pasayishini bilgan holda, C 
nuqtadagi haroratni topamiz. 
800: 100= 8
8* 0.6 = 4.8 
+3°C +4.8°C= 7.8°C Javob A bo’ladi.