“O’quvchilarga geografiya darslarida o’zlashtirish qiyin bo’lgan mavzular, masalalar va geografik xaritalar bilan ishlash ko’nikmasini zamonaviy yondashuv asosida hosil qilish”
Download 1.31 Mb. Pdf ko'rish
|
1674924811 Metodik tavsiyanoma geografiya
- Bu sahifa navigatsiya:
- 250 m * 2 cm= 500 m
|
250 m * 3 cm= 750 m
y- 13 yonidan esa 500 raqami yozilgan va y-13 vertikal chizig’imizdan M nuqtagacha 2 cm ga tengligini chizg’ich bilan o’lchadik. 250 m * 2 cm= 500 m Yana bitta misol keltirsak, A nuqtaning koordinatasini aniqlaymiz. Bunda A nuqtaning koordinatalari x = 65500, y = 12500 qiymatga ega bo‘ladi. x-65 gorizontal yo’nalishda 2 cm uzoqlikda, y-12 vertikal yo’nalishda ham 2 cm uzoqlikda joylashgan. 250 m * 2 cm= 500 m 9 Relyef topografik xaritalarda gorizontallar bilan ko‘rsatiladi. Yonbag‘ir qancha ko‘p gorizontallar bilan tasvirlansa, u shu qadar baland bo‘ladi. Gorizontallar bir-biriga qancha yaqin bo‘lsa, yonbag‘ir shuncha tik bo‘ladi. Binobarin, gorizontallarga qarab, bir xil nuqtalarning boshqalardan baland yoki pastligini, qo‘shni gorizontallar orasidagi masofaga qarab esa yonbag‘irlarning qanchalik tikligini bilib olish mumkin. Quyidagi rasmga qarab yonbag’irning g’arb tomoni gorizontallar bir-biriga juda yaqin joylashganligi uchun tik, sharq tomoni esa qiya, gorizontallar bir-biridan uzoq joylashganligini bilish mumkin. Xaritalarda, ayniqsa, joy planida tepalar ham, chuqurlar ham gorizontallar bilan 10 tasvirlanadi. Yer yuzasi qaysi tomonga qiya bo‘lsa, gorizontallarga qiya tomonni ko‘rsatuvchi chiziqcha qo‘yiladi. Bu chiziqcha bergshtrix deb ataladi. Bergshtrixga qarab chuqur va tepalar, qiyaliklar ajratib olinadi. Agar bergshtrix gorizontallarning ichki tomoniga chizilsa chuqurlik, tashqi tomoniga chizilsa balandlik ekanini ajratish mumkin. Bundan ko’rinib turibdiki yuqoridagi rasmda tepalik tasvirlangan. 1. Quyida ko‘rsatilgan B nuqtadagi havo haroratini toping? Bu rasmdan foydalanib havo haroratini qanday topish mumkinligini ko’rib chiqamiz. 1-rasm 2-rasm. 2-rasmda B nuqtaning balandligini topish kerak, buning uchun pastdagi chizmada gorizontallarni raqamlab chiqib, B nuqta 3- gorizontalda, ya’ni 1200 m da 11 joylashganligini, gorizontallar orasi har 100 m da o’tganligini bilib oldik. Balandlikga ko’tarilgan sari har 100 m da harorat 0,6º C ga pasayishini bilgan holda, B nuqtadagi haroratni topamiz. 1300- 1200= 100 m 1300 m da harorat 27º C 100 m da 0,6º C ga pasyadi. 27- 0,6 = 26,4º C demak javob D bo’ladi. 2. Chizmada tasvirlangan orolning 1-gorizontalida havo bosimi 710 mm Hg, 3- gorizontalida esa 610 mm Hg, 2-gorizontalda havo harorati +26ºC ga, 4-gorizontalda nisbiy namlik 60% ga teng. A nuqtadagi 5 metr kub havoda qancha suv bug‘i borligini aniqlang. A) 48 g B) 43 g C) 37 g D) 51 g Bu masalani yechish uchun birinchi qiladigan ishimiz gorizontallar orasidagi masofa necha metr ekanligini topib olishimiz kerak bo’ladi. Download 1.31 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|