Oʻquvchining fish yoshi

1 - tip. Individ guruhini oz faoliyatiga xalaqit berayotgan narsa sifatida idrokqiladi yoki unga neytral munosabatda boladi. Guruh individ tomonidan yaxlit birlik sifatida idrok etilmaydi. Individ hamkorlikdagi faoliyatdan ozini chetga tortadi,koproq individual faoliyatni xush koradi, uning guruh azolari bilan bolgan aloqalari sust boladi. Guruhni idrok etishning bunday tipini « Individualistik тип» deb atash mumkin.
3 — tip. Individ guruhni u yoki bu shaxsiy maqsadlarga erishish vositasi sifatida idrok etadi. Bunda guruh individ uchun qanchalik foydaligiga boǵliq ravishda idrok etiladi va baholanadi. Individ guruhning mutasaddi, muayyan masalalar boyicha zarur axborotni va yordamni bera oladigan vakillarini maqul koradi. Guruhni idrok etishning mazkur tipini «Pragmatik тип» deb atash mumkin.
2- tip. Individ guruhini yahlit birlik va mustaqil qadriyat sifatida idrok qiladi. Uning uchun butun guruh va guruh azolarining muammolari birinchi orinda turadi. Shu tufayli individ butun guruhning ham, ayrim azolarning ham muvaffaqiyatidan ozini manfaatdor, deb biladi. Umumiy faoliyatga oz hissasini qoshiga intiladi. Individda jamoaviy mehnatga nisbatan ehtiyoj kuzatiladi. Guruhngi idrok etishning bunday tipini «Kollektivistik tip» deb atash mumkin. Sorovnoma 14 hukmdan iborat. Har bir hukm 3 muqobil variantga ega. Variantlar guruhni idrok etishning 3 tipidan biriga mos keladi.

7-test topshiriq
Shaxslararo munosabatlar interpersonal tashhisining modifikaciyalashtirilgan varianti
(T.Liri - Sobchik)
Osmirning ijtimoiy voqelikdagi oz-ozini qidirish, shaxsiy xususiyatlarni aniqlash jarayoni kop hollarda ichki nizolarni keltirib chiqaradi. Bolaligi nihoyasiga yetgan-u, hali katta bolmagan inson -- osmir uchun ozining yangi «Meni” obrazini qidirish ancha oǵriqli va davomiy kechadi.
Ularga etibor bermaslikka urinish osmirning atrofdagilar bilan munosabatlariga buzilishiga olib kelmaydi.
Shaxslararo munosabatlar sohasida vujudga keladigan nizolar osmirlar tomonidan emocional affektiv tarzda qabul qilinadi, ular barkamol shaxs kamolotiga tosqinlik qilib, osmirning hayotiy faoliyatsamarasizligiga sabab boladi.
Shaxslararo munosabatlar tashhisining (T.Liri - Sobchik) modifikaciyalashtirilgan varianti shaxslararo va ichki ziddiyatlar strukturasini organish uchun juda qulay. Empirik jihatdan isbotlanganki, oz-ozini baholash strukturasi (real «Men” va ideal «Men”)dagi jiddiy ozaro nomuvofiqlik shaxsning ichki disgarmoniyasidan darak berib, uning nizo uyǵotuvchi xulq-atvoriga sabab boladi. Mazkur metodikaning qimmati shundaki, u oz-ozini baholash tizimidagi nomuvofiqlikni va uning xarakterini aniqlashga qodir bolgan yagona olchov asbobi ekanidadir.
Xilma-xil psixodiagnostik metodikalar orasida shaxslararo munosabatlarning interpersonal diagnostikasi anketalar va kop omilli sorovnomalarning ijobiy tomonlarini oz ichiga olganligi bilan ajralib turadi. Ushbu metodlar esa motivaciyalangan buzilishlar va va sinaluvchining tadqiqot jarayoniga ustanovkalari tasiridan xoli emas.
Shaxslararo munosabatlar diagnostikasi metodi T.Liri (1969) ishlab chiqqan original variantdan asosan boshqa psixodiagnostik tadqiqotlar natijalari bilan qiyoslashda asoslab berilgan talqin bilan farqlanadi. Bundan tashqari, L.N.Sobchik tomonidan sport jamoalaridagi (1972, 1974, L.Sobchik), ishlab chiqarish jamoalari, talabalar jamoalari va boshqa turdagi kichik guruhlardagi (L.Sobchik 1986, M.Maleshina, 1986) shaxslararo munosabatlarni organish jarayonida sinovdan otkazilgan metodikaning verbal materialini moslashtirish ishlari amalga oshirildi. Ammo metodikani qollash amaliyoti sorovnoma hukmlarining ayrimlari mukammal tuzilmaganligi korsatdi. Bu holat metodikani tahrirlash va moslashtirish yuzasidan qoshimcha chora-tadbirlarni amalga oshirishga undadi. Shuningdek, natijalarni qayd etish va hisoblab chiqishning ozgacharoq qulay va tezkor usuli ishlab chiqildi.
Shaxs atrofdagilar bilan ozaro tasirning dolzarblashgan jarayonidagi xatti - harakatlarida namoyon bolishiga asoslanib Timoti Liri empirik kuzatishlarni shaxslararo ozaro tasirining 8ta umumiy, yoki 16 ta tobora konkretlashtirilgan oktantlari — variatnlari korinishida sistemalashtirgan. Shaxslararo xulq-atvor tiplariga muvofiq jami 128 ta anchagina oddiy tavsif-epitetlardan iborat sorovnoma ishlab chiqilgan. Sifat tavsifi u yoki bu shaxslararo munosabatlar variantini aks ettiruvchi ustuvor tiplarni aniqlashni kozda tutadi. Oktantlarning ifodalanganlik darajasi tegishli ballar va shaxsning malum tavsiflari bilan belgilanadi. Oktantlarning qutbiy tavsiflariga toxtalib otamiz.
Shaxslararo munosabatlarning dastlabki (1, -2, -3, -4 -) tortta tipi nokonform tendenciyalar ustunligi va dezyuktiv (konfliktli) korinishlarga moyillik (3 - 4), fikrlarning koproq mustaqilligi va oz nuqtai nazarini himoyalashda qatiylik, liderlik va ustovorlik tendenciyalari (1 - 2) bilan xarakterlanadi. Qolgan tortta (5, -6, -7, -8 -) oktant aksincha kartinani namoyon etadi: konform tendenciyalar ustunligi, atrofdagilar bilan aloqalarda kongruentlik (7, 8), oziga ishnomaslik, atrofdagilar fikriga yon bosish, murosaga moyillik (5,6)ni bildiradi.
Psixogrammada oktantlar berk tuzilma sifatida berilib, uning chegaralarida shaxslararo munosabatlardagi xulq-atvor uslubiga xos xususiyatlar joylashtirilgan. Ana shu shaxslararo munosabatlardagi xulq-atvor tiplariga muvofiq tarzda 128 ta sodda, turli xarakterli xususiyatlarni aks ettiruvchi epitetlar tuzilgan. Metodikaning modifikaciyalashtirilgan variantida maxsus javob varaqasi mavjud bolib, unda 1 dan 128 gacha bolgan raqamlar shunday joylashtirilganki, har bir oktant boyicha ballarni hisoblash deyarli avtomatlashtiriladi.

Sorovnoma bandlari boyicha oz-ozini baholar ekan, sinaluvchi tegishli xususiyatni ozi uchun xos deb bilginida, javob varaqasida unga mos raqamni ochirib quyishi, mos emas» degan fikrda bolsa, raqamga tegmay otishi kerak. Bunda quyidagicha yoriqnoma beriladi: Sizning oldingizda insonga xos turli xususiyatlarni ozida jamlagan sorovnoma. Undagi har bir hukmni oqib, song u sizga, sizning ozingiz haqingizdagi tasavvurlaringizga mos yoki mos emasligi toǵrisida oylab koring. Agar mos deb hisoblasangiz, avob varaqasidagi tegishli raqamni «x” belgi qoyib ochiring, mos emas deb hisoblasangiz, javob varaqasida hech qanday belgi qoymang. Etiborli boling!

Sinaluvchi ozi va ozining dolzarb «Men” ini baholagach, unga oz-ozini baholash strukturasida ozaro muvofiqlikni aniqlash uchun ideal «Men”ini baholash taklif etiladi. Bunda quyidagi yoriqnoma beriladi: Endi siz yana osha sorovnomadagi xususiyatlardan foydalanib, ideal «Men”ingizni, yani siz intiladigan, siz talpinadigan, siz oshanday bolishni xohlaydigan «Men”ni baholang. Har bir xususiyat ideal «Men”ingizga xos yoki xos emasligiga muvofiq (bu xususiyat sizning real «Men”ingizga ham xos yoki xos emas bolishi mumkin) javob varaqasidagi tegishli raqamni ochiring yohud ochirmay qoldiring.

METODIKA SOROVNOMASI