Organik kimyodan mustaqil ta`lim uchun dasturlashtirilgan topshiriqlar yaratish texnologiyasi

 
34 
 
q a t r o n ( s m o l a ) t a r k i b i d a 2 0 0 d a n o r t i q o r g a n i k b i r i k m a l a r b o ‟ l a d i .
Ularning ko ‟p chiligini a ro matik birik mal ar tashkil etadi .
Toshko‟mi r qatroni asosan besh bo ‟lakka a jratiladi:
1 .
1 7 0
0
C g a c h a q a y n a y d i g a n b i r i k m a l a r . B o ` l a r a s o s a n
uglevodorodlardan tashkil topgan bo ‟ladi va ul arni ye ngil mo y 
d e y i l a d i .
2 .
1 7 0 - 2 3 0
0
C g a c h a q a y n a y d i g a n b o ‟ l a k ( o ‟ r t a c h a m o y ) –
a s o s a n f e n o l v a u n i n g g a m o l o g l a r i d a n t a s h k i l t o p g a n .
3 .
2 3 0 - 2 7 0
0
C o r a s i d a q a y n a y d i g a n m o y ( o g ‟ i r m o y ) –
a s o s a n n a f t a l i n v a u n i n g g a m o l o g l a r i d a n t a s h k i l t o p g a n .
4 .
2 7 0 - 3 4 0
0
C – a n t r a t s e n l i m o y .
5 .
Q o l d i q .
Bu bo ‟laklarning har birini dastlab ishqor, so ‟ngra kislota 
bilan ishlab qo ‟shi mchal ardan tozalan adi.
Aro matik birik mala rning muhi m ma nb ai bo ‟lib n eft xiz mat
q i l a d i . N e f t t a r k i b i d a 5 0 , h a t t o u n d a n o r t i q a r o m a t i k
uglevodorodlar bo ‟lishi mu mkin . Un dan tashqa ri, neft ta rkibida 
s i k l o a l k a n l a r v a a l k a n l a r n e f t n i q a y t a i s h l a s h v a q t i d a a r o m a t i k
u g l e v o d o r o d l a r g a o s o n a y l a n a d i l a r .
T u z i l i s h i , i z o m e r i y a s i v a n o m l a n i s h i . A r o m a t i k
u g l e v o d o r o d l a r C
n
H
2 n - 6
, b u y e r d a n

6 , u mu m i y f o r m u l a b i l a n
i f o d a l a n a d i . A r o m a t i k u g l e v o d o r o d l a r n i n g g o m o l o g i k q a t o r i
b e n z o l ( b e n z e n ) d a n b o s h l a n a d i .
B e n z o l n i n g t u z i l i s h i . B e n z o l n i X I X a s r n i n g b o s h l a r i d a
F a r a d e y y o r i t u v c h i g a z t a r k i b i d a b o r l i g i n i a n i q l a g a n . B e n z o l n i n g
ta rkibi aniqlangandan so ‟ng u u chun turli tuzilish formulal ari
t a k l i f e t i l g a n . K e k u l e ( I ) , K l a u s ( I I ) , L a d e n b u r g ( I I I ) , D yu r a r
( I V ) , A r m s t r o n g - B a y e r ( V ) , T i l e ( V I ) b e n z o l m o l e k u l a s i u c h u n
t u r l i c h a t u z i l i s h f o r m u l a l a r i n i t a k l i f e t g a n l a r .

---