His-tuyg’ularning paydo bo’lishi uchun dinamik stereotiplar katta ahamiyatga ega. "Meninicha odatdagi yashash sharoiti o’zgarganga, odat bo’lib qolg’an mashg’ulotlar to’xtab qolg’anda , yaqin kishilardan judo bo’lganda ko’pincha boshdan kechiriladigan og”ir his-tuyg’ular, aynan eski dinamik stereotiplarning o’zgarishida, buzilishida va yangi stereotipni vujudga keltirishning qiyinligida ma’lum darajada o’zining fiziologik asosiga ega bo’ladi". I.P.Pavlov to’qnashuvlar, qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlarining "turtkilari" yoqimsiz kechinmalarning sababi bo’ladi. Agar men biror narsa bilan band bo’lib turganimda, meni muayyan qo’zg’atuvchi jarayon yo’lga solib turadi. Agar mana shu vaqtda menga "falon narsani qil!" desalar men o’zimni noqulay sezaman. Bu meni band qilib turgan kuchli qo’zg’atuvchi jarayonni to’xtatishim, so’ngra boshqasiga o’tishim kerak, degan gapdir. Injiq bolalar deb ataluvchi bolalar bu jihatdan klassik misol bo’la oladi. Siz ularga biron narsa qilishni buyurasiz, ya’ni boladan bir qo’zg’atuvchi jarayonni to’xtatib, boshqasini boshlashni talab qilasiz. Axvol shu darajaga borib yetadiki bola o’zini polg’a otib, oyoqlari bilan uni tepa boshlaydi vxk." - His-tuyg’ularning paydo bo’lishi uchun dinamik stereotiplar katta ahamiyatga ega. "Meninicha odatdagi yashash sharoiti o’zgarganga, odat bo’lib qolg’an mashg’ulotlar to’xtab qolg’anda , yaqin kishilardan judo bo’lganda ko’pincha boshdan kechiriladigan og”ir his-tuyg’ular, aynan eski dinamik stereotiplarning o’zgarishida, buzilishida va yangi stereotipni vujudga keltirishning qiyinligida ma’lum darajada o’zining fiziologik asosiga ega bo’ladi". I.P.Pavlov to’qnashuvlar, qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlarining "turtkilari" yoqimsiz kechinmalarning sababi bo’ladi. Agar men biror narsa bilan band bo’lib turganimda, meni muayyan qo’zg’atuvchi jarayon yo’lga solib turadi. Agar mana shu vaqtda menga "falon narsani qil!" desalar men o’zimni noqulay sezaman. Bu meni band qilib turgan kuchli qo’zg’atuvchi jarayonni to’xtatishim, so’ngra boshqasiga o’tishim kerak, degan gapdir. Injiq bolalar deb ataluvchi bolalar bu jihatdan klassik misol bo’la oladi. Siz ularga biron narsa qilishni buyurasiz, ya’ni boladan bir qo’zg’atuvchi jarayonni to’xtatib, boshqasini boshlashni talab qilasiz. Axvol shu darajaga borib yetadiki bola o’zini polg’a otib, oyoqlari bilan uni tepa boshlaydi vxk."
- Katta yarim sharlar po’stlog’i tomonidan nazorat qilinadigan qo’zg’alishlar po’stloq ostining, hususan ko’rish bo’rtmasi deb ataluvchi joyidan boshlanadi. Agar miya po’stlogi tomonidan qilinadigan ana shu nazorat va tormozlanish zaiflashib qolsa, (kasallanish yoki boshqa sabablarga ко’ra) kishi har qanday sabablarga ко ‘ra affect holatiga keladi va o’zini to’xtatib qololmaydi. Sinpatik nerv sistemasi (ichki sekretsiya ishlarini boshqaradi) ham emotsiyalar uchun muhim ahamiyatga ega. Kuchli ta’sirlangan (qo’rqqan, kuchli to’lqinlangan, g’azablangan) kishida buyrak usti bezlaridan alohida bir modda - adrenalin ajralib chiqadi. Uning ta’sirida qonga ko’proq qand moddasi kela boshlaydi. Bo’larning hammasi qo’zg’alish vaqtida faol harakat qilish uchun zarur muskullar ishini kuchaytiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
