O‟rganish usullari reja: Anatomiyani tekshirish usullari
-мавзу: BOSH, GAVDA, QО„L, OYOQ SUYAKLARINING TUZILISHI
Download 1.25 Mb. Pdf ko'rish
|
bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari fanini organish usullari
|
4-мавзу: BOSH, GAVDA, QО„L, OYOQ SUYAKLARINING TUZILISHI
1. Bosh skeleti 2 Umurtqa pog‗onasi. 3. Kо‗krak qafasi. 4. Qо‗l skeleti. 5. Oyoq skeleti. Tayanch sо„zlar: Qо‗l. Kо‗krak. Umurtqa. Bosh. Ponasimon. Bel. yonoq jag‘ Bosh skeleti funksiyasi va rivojlanishining xususiyatlariga qarab 2 qismga, miya qutisi suyaklari va yuz suyaklariga ajratiladi. Miya qutisi suyaklariga: 1. ensa suyagi, peshona suyagi, asosiy suyak, ponasimon suyak, tepa suyaklari, chakka suyagi, burunning pastki chanoq kо‗z yoshi suyagi, burun suyagi kiradi. Yuz suyaklariga: pastki jag‗ suyagi va til osti suyagi kabi toq suyaklar kiradi. Juft suyaklarga: yuqori jag suyagi, tanglay suyagi va yonoq suyagi va b. kiradi. Bolalarning kalla skeleti kattalar bosh skeletidan о‗lchamlari, tanaga nisbatan proporsiyasi, birikishi bilan farq qiladi. Bolalarda bosh skeletning yuz qismi miya qutisi qismiga nisbatan kichikroq bо‗lib, bolaning yoshi ortishi bilan bu farq yо‗qolib boradi. Bosh skeleti bolaning 2 yoshigacha bir tekisda о‗sadi. Bolalarda ensa suyagi bо‗rtib chiqadi va tepa suyaklari bilan birga tez о‗saboshlaydi. Yangi tug‗ilgan bola boshi kalla suyaklarini suyaklanishi protsessi tugamagan bо‗lib, u bolaning 1-15 oyligigacha davom etadi. Yangi tugil1'an bolaning boshida kalla suyaklarini bir-biri bilan biriktiruvchi tо‗qima yordamida tutashgan qismlari bо‗lib, bularga likildoq deb aytiladi. Bunday likildoqlar ! peshonada, ensada, chakkada bо‗ladi. Bolaning 1,5 yoshida kalla suyaklaridagi likildoqlar tо‗liq suyaklashadi, 4 yoshda esa miya qutisini choklari hosil bо‗ladi. Kalla suyaklarini о‗sishida uchta tezlashuvni kuzatish mumkin. 3-4 yoshlarda, 6 dan 8 yoshgacha va 11 yoshdan 15 yoshgacha (S.I.Galperin). Bolaning 18-14 yoshidan peshona suyagi intensiv о‗sadi. Kalla skeletining о‗sishi va rivojlanishi 20 yoshdan 30 yoshgacha davom etadi. Maktab yoshidagi bolalarda boshning barcha razmerlari juda sekin о‗sadi. Boshning razmerlarini tezroq о‗sishi о‗smirlarning balogat yoshida qiz bolalarda 13-14 yoshda, о‗til bolalarda 13-15 yoshida kuzatiladi. Kalla suyaklari pastki jag‗ suyagi va til osti suyagidan tashqari barcha suyaklar bir-biri bilan harakatsiz oraliqsiz birikkan boshqacha aytganda, choklar yordamida birikkan bо‗ladi. Kalla suyaklari bir-biri bilan uch xil chok: tishsimon, tangasimon va tekis chok hosil qilib birikkan bо‗ladi. Umurtqa pog‗onasi. Umurtqa pog‗onasi alohida - alohida umurtqa suyaklarini umurtqaaro tog‗ayli disk qavat qatlami yordamida ustma-ust joylashishi natijasida vujudga keladi. Umurtqa pog‗onasi skeletni uqi va tayanchi hisoblanadi va orqa miyani turli tashqi ta‘sirotlardan saqlaydi. Umurtqa pogonasi yuqori va pastki kamarni ogirligini yengillashtirishda qatnashadi. Umurtqa yoylari va tanalaridan hosil bо‗lgan teshiklari tutashib umurtqa kanalini hosil qiladi. Umurtqa kanali yuqoridan miya qutisi bо‗shlig‗iga tutashgan bо‗ladi, pastdan esa dumg‗aza suyagini teshigi bilan tugaydi. Umurtqa pogonasining yonida umurtqaaro teshiklar bо‗lib, bu teshiklardan orqa miya nervlari, qon tomirlari va limfa tomirlari kiradi yoki chiqadilar. Embrion umurtqa pogonasi orqa xordasi atrofiga boshlangich zarodish tо‗qimalardan hosil bо‗ladi, о‗zining taraqqiyotida tog‗ayli bosqichni о‗taydi. Yangi tug‗ilgan bolada xorda yangi hosil bо‗lgan umurtqa tanalar bidan bosilib asta yо‗qolib ketadi. Umurtqa pog‗onasi 33-34 umurtqalardan tashkil topgan. Umurtqa pog‗onasining 7 ta. bо‗yi, 12 ta kо‗krak, 5 ta bel, 5 ta dumg‗aza va 4-5 ta dum umurtqalariga
ajratiladi. Katta odam umurtqa pog‗onasida 4 ta egrilikni ajratish. mumkin. Bu egriliklar yangi tug‗ilgan bolada bо‗lmaydi, yangi tugilgan bolaning umurtqa pogonasi tо‗g‗ri bо‗ladi. Download 1.25 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|