Orhan pamuk

67 

---

burada öleceğim. Buraları eskiden bostaıılıktı. Babam bostan 
bekçisiydi. Eskiden, yüz yıl önce, buralarda bostanlar, çilek 
tarlaları ve incirlikler varmış. Padişahlar karşı yamaçlardan tüfek 
atıyorlar, hatıra diye bu nişan taşlarını dikiyorlar. Sonra Sultan 
Mecid bir sünnet düğünü yapıyor. Ben yeni doğmuşum. Babanı 
bostancı. Sonra, o çifte sarayları yapıyorlar, aşağı köşedeki. Sonra 
camii yaptılar ki ben de biliyorum. Sonra bostanları bozup 
konaklar yaptılar. Şimdi bostan az kaldı. Ben bostancılık da 
yaptım. Konaklar dikilince bu bahçe merakı çıktı. Birinin 
bahçesine bakıyorum, beğeniyor, misafiri geliyor, o da hoşlanıyor, 
soruyorlar bunun bahçıvanı kimdir, beni söylüyorlar, çağırırlar, 
benim bahçeme de bakar mısın, derler: Öyle oldu ki artık ben 
bahçelere yetişemiyorum. Öteki bahçıvanlar da geldi... Biz bütün 
bu konakların..." 
Cevdet Bey bahçıvana değil, ayaklarının arasında gezinen ka­
rıncalara bakıyordu. Ayaklanılın arasından ince ve uzun bir karınca 
yolu geçiyordu. Yol kıvrılarak kestane ağacının yanındaki bir deliğe 
giriyordu. O delikten bahçenin başka köşelerine yayılan başka 
yollar da çıkıyordu. Bir yerde iki karınca bir kabak çekirdeği 
kabuğu taşıyordu. Cevdet Bey başını kaldırarak bahçıvanın çe­
kirdek yiyen oğluna baktı. Ağaçların arasında geziniyordu... 
"Ben çocuğu da bahçıvan yapacağım!" dedi ihtiyar. "Bahçeyi, 
ağaçları, toprağı sever... Okuyamadı. Bu işi yapsın." 
"Adı ne?" 
"Aziz!" 
Cevdet Bey gene karıncalara baktı. Sonra küçüklüğünden kalma 
bir alışkanlıkla birini deliğe kadar izlemeye karar verdi. 
"İşte bu konaklar yapılınca bahçe merakı aldı yürüdü. Zen­
ginler buraya yerleşmeye başladılar. Ahşap konaklar büyüdükçe 
büyüdü. Konaklara kocaman ahırlar yapıldı. Ahırlara ikişer üçer 
araba soktular. Arabacılar, alıcılar, uşaklar, hizmetçiler, yanaş­
malar çoğaldı. Sonra paşaların, beylerin arkasından Yahudiler, 
Ermeniler, tüccarlar geldiler. Onlar taş ve beton yapılar diktiler. 
Ağaçlar kesildi, fidanlar söküldü, yollar açıldı, bostanlar kalmadı. 
Sonra, efendime söyleyeyim, Padişahımız da ahşap camiyi taşlan 
yeniden yaptırdı. Bu altı yıl önceydi. Sonra ona da bomba attılar 
işte. Taa buradan sesi duyuldu." 
68 

---

iki karınca, Cevdet Bey'in ayaklarının az ötesinde durmuş 
aralarında birşeyler konuşuyorlardı. Bir üçüncüsü yanlarından 
geçerken onlara takıldı. Acele acele birşeyler söyledi, sonra 
ayaklarıyla dostlarına bir dokunup yuvasına koştu. Cevdet Bey 
bütün bahçenin, güneş batmadan önce, koşan, konuşan, birşeyler 
taşıyan karıncalarla kaynadığını düşündü. Sonra Beyoğlu 
Caddesini, dükkânını, ağbisini hatırladı. Başını yukarı kaldırdı. 
Bir bulut kıbleye doğru koşturuyordu. 
"Bu taş ev de yenidir, çok sağlamdır!" dedi bahçıvan. "Yapı­
lırken baktım. Ermeni taş ustaları çalıştı. Kalfası da Ermeni'dir. 
Yazık, mösyö öldü. İyi insan değildi, ama bahçeyi severdi. Madam 
her şeyi satıyor. Her şey dağılıyor, çünkü çocukları yoktu. 
Çocuğun olmazsa böyle olur. Köksüz kaldılar. Oysa toprağa iyice 
kök salıp da yaşamak lâzım. Şu ağaç gibi..." Bunları, çok şey 
görmüş geçirmiş biri gibi değil, kendisiyle alay eder gibi söy­
lemişti. 
Güneş ağaçların ve konakların arkasından battı. Cevdet Bey 
ayağa kalktı. Serin ve hafif rûzgâuıı keyfini çıkararak, "Burada 
yaşayacağım!" diye düşündü. 
Kapının önünde bahçıvan: "Burayı al da, bahçeye yazık ol­
masın," dedi. "Bahçe çok güzeldir..." 
Cevdet Bey: "Hep böyle eser mi?" dedi. 
"Akşamüstü hep eser!" 
Cevdet Bey arabaya doğru yürüdü. Uyuyakalan arabacıyı 
uyandırdı.