Oriental universiteti 60310100 iqtisodiyot fakulteti sirtqi ta'lim shakli 2-kurs talabasi oromov hamidning «Talab va taklif bozor muvozanati. Talab va taklif elastikligi» mavzusida tayyorlagan taqdimoti toshkent – 2022 yil

Ishlab chiqarish

Bozor muvozanatining yuzaga kelishi va uni iqtisodiyotga ta’siri

Talab va taklif o’rtasidagi o’zaro nisbatlarning tipik ko’rinishi:

a) tovarlarning taklifi talabdan yuqori;

b) tovarlarga talab taklifdan yuqori;

c) talab bilan taklif teng. Ya’ni bunda bozorda taklif talab o’rtasida muvozanatga yyerishiladi. Qanday qilib, bozor muvozanatiga yyerishish, umuman sotish muammosini yaxshiroq tadqiq etish va tushunish uchun talab va taklif egri chiziqlaridan foydalaniladi. Ularning kesishish nuqtasi muvozanat holatiii xaraktyyerlaydi; talab va taklifni bir-biriga muvofiq qiluvchi baho darajasini ko’rsatadi.

Bozor muvozanatining yuzaga kelishi va uni iqtisodiyotga ta’siri

• Bir kilogramm go’shtning bahosi 5 va 4 so’m bo’lganda talab va taklif bir-biriga muvofiq kelmaydi. Buniig natijasida talab orqada qolib, 10 va 6 tn. go’sht sotilmay qoladi. Go’sht bahosi 2 va 1 so’m bo’lganda ham talab va taklif bir-biriga muvofiq kelmaydi; buning natijasida taklif orqada qolib 7 va 15 tn. go’sht yetmaydi. Bir kg. go’sht 3 so’m turganda, talab va taklif o’rtasida muvozanatga yyerishiladi. Bozor bahosi – tovarlarning taklif va unga talab muvofiqligi asosida vujudga keluvchi bahodir. Baholar tovar-pul muomalasining shakli va realizatsiya qilinadigan mahsulot turiga muvofiq farqlanadi.

Ammo bahoning har xil turi bir-biri bilan o’zaro bog’liq va yagona tizimni tashkil etadi. Bulardan:

• Ammo bahoning har xil turi bir-biri bilan o’zaro bog’liq va yagona tizimni tashkil etadi. Bulardan:
• a) firmalar o’z mahsulotlarini katta hajmda boshqa firmalarga yoki vositachilarga va ulgurji savdo tashkilotlariga sotadilar. Ulgurji baho korxonalarga ishlab chiqarish xarajatlarini qoplashni va zarur foydani olishni ta’minlab berishi zarur;
• b) tovarlar aholiga chakana baholar yordamida sotiladi. Bu baholarga davlat savdosi, iste’molchi kooperatsiyasi, kolxoz bozori, komission savdo baholari kiradi. Chakana baho darajasi aholining real daromadlariga bog’liq bo’ladi;
• v) xarid baholari qishloq xo’jaligi mahsulotlarini davlat tomonidan sotib olishga ishlatiladi;
• g) dunyo baholari xalqaro savdo munosabatlarida qo’llaniladi. Baholar tovar ishlab chiqarishning rivojlanishiga o’zining vazifalari orqali ta’sir etadi.