Orta ásirdegi shiǵistiń ataqli oyshili, Aristotelden keyingi ekinshi muǵallim atanǵan Farabiy bir qatar oqitiw principlerin islep shiǵiwda úlken miynet etti

Kórsetpelilik principi.
IX-X ásirlerde aq ullı pedagogikalıq oyshıllar Farabiy, Ibn Sino, Beruniy oqıtıwdı kórsetpelilik prinsipiniń áhmiyeti qayta-qayta kórsetken edi. XIII ásirge kelip olardıń kórsetpeli oqıtıw haqqındaǵı pikirlerin chex pedagogı Ya.A.Kamenskiy jáne de rawajlandıradı. Ol óziniń bul haqqındaǵı «Altın qaǵıydasında kórinetuǵındı kórsetiw esitetuǵındı-esittiriw iysti-iysketiw, mazalı-dámdi tatırıw, uslawǵa bolatuǵındı uslap kórsetiw lazım dep esapladı. Orıs pedagogikasında K.D.Ushinskiy balalarǵa tur-tus, ses, boyaw, seziw menen tiykarlaytuǵın bolǵanlıqtan oqıtıwda kórsetpelik olardıń psixologiyalıq ózgesheliklerine sáykes keledi, dep jazdı. Kórsetpeli oqıtıw abstraktlik eleslewge hám sózge negizlenbeydi, al oqıwshı - bala tikkeley qabıl etetuǵın- anıq obrazǵa tiykarlanadı, oqıtıwdı soǵan súyenip alıp barıw kerekligi eskertti. Joqarıdaǵı pikirler ásirese baslawısh klasslarda oqıtıwda kórsetpeli alıp barıwdı tastıyıqlaydı. Sebebi baslawısh klass oqıwshılarınıń turmıs, miynet, adamlar menen qarım-qatnas islew, tájiriybesi qorshap alǵan zat hám qubılıslardı túsiniwi ele tómen .
Burınları kórsetpeli oqıtıw, oqıwshılardıń zat hám qubılıslardı tikkeley qabıl etiwi arqalı olardı eleslew, túsinikti payda etiw názerde tutıladı Keyin orıs psixologi L.V.Zankov kórsetpeli qurallardı muǵallimniń jalpı sózi men hám turli birlestirip sabaq ótiwdiń artıqshılılıǵın ilimiy dúliledi. Máselen sóz benen oqıtıwshılardı túsinbey payda etiw sóz benen kórsetpeli qurallardı paydalanıp bilim beriw, tb. Bunda alım Zankov adamnıń joqarǵı nerv xızmetiniń eki signal sistemasınıń birligi tálim talabına súyenedi.
Kórsetpelik anıq penen- abstrakt arasındaǵı baylanıstı táminleydi, abstrakt oylawdıń rawajlanıwına kúshli tásir jasaydıń, onıń súyenishi bolıp xızmet etedi.
Kórsetpeli qurallardıń sapası menen olardı qollaw dárejesi oqıtıw basqıshlarında hám turli boladı.
Baslawısh klasslarda kórsetpeli qurallar tolıǵıraq al joqarı klasslarda oǵan qaraǵanda kemirek, eń zárúrli jerlerde qollanıladı.
Tájiriybe hám izertlew jumısları kórsetpeli qurallardı qollanıw payda da, zıyanda keltiretuǵın kórsetedi. Kórsetpeli qurallardı hádden tıs orınsız hám nadurıs qollaw bilimlerdi islew qıyınlastıradı, oqıwshılardıń dıqqatın ekinshi bir áhmiyetsiz máselelerge awdaradı. Sol sebepli muǵallim barlıq waqıtta kórsetpeli qollaw, maqset emes, al kórsetpeli qurallardı qollaw, texnikalıq qurallardan paydalanıw oqıtıwdıń sapasın jaqsılawdıń tabıslı oqıtıwdıń quralı ekenligin este shıǵarıwı zárúr.
Kórsetpeli qurallar tómendegi turlerge bólinedi .
Tábiyiy kórsetpeli qurallar (obyektler, zatlar, ósimlikler, haywanlar, qubılslar).
Súwretlewshi kórsetpeli qurallar (sızılma, súwret, sxema, grafika, diagramma, kino, diafilm , tb).
Kólemli kórsetpeli qurallar (geometriyalıq figuralar hám deneler, mulyajlar).
Shártli hám simovlı kórsetpeli qurallar (karta, globus tb).
hám túrli modeller, arnawlı priborlar, ásbaplar tb.
Kórsetpeli qurallar oqıtıw barısınıń barlıq basqıshlarında: úyge tapsırmanı soraǵanda, jańa materialdı túsindirgende, sabaqtı bekkemlegende, eplilik hám kónlikpelerdi qáliplestirgende, úyge berilgen tapsırmanı orınlawdı, bilimdi ámelde qollanǵanda, oqıtıwshılar bilimin teksergende qollanıladı.
Oqıtıwda kórsetpelilik prinsipi bilimdi sapalı ózlestiriwge, bekkem este qaldırıwǵa, ılayıqlı oqıtıwǵa,oqıwshılardı biliw kúshleri menen biliw jedelliginiń rawajlandırıwǵa toeriya menen ámeliyattı baylanıstırıwǵa úlken járdem berdi.