Orta ásirdegi shiǵistiń ataqli oyshili, Aristotelden keyingi ekinshi muǵallim atanǵan Farabiy bir qatar oqitiw principlerin islep shiǵiwda úlken miynet etti

Túsinikli oqıtıw prinsipi.
Túsinikli oqıtıw prinsipi oqıw materialınıń mazmunı, kólemi hám xarakteri oqıwshılardıń bilim dárejesine hám olardıń biliw uqıplılıǵına sáykes bolıwın talap etedi. Túsinikli oqıtıw oqıwshılardıń jas ózgesheligine baylanıslı boladı. Lekin biliw kúshleri hám biliw uqıplılıqlarınıń rawajlanıwında jas ózgeshelikleriniń shegarası shártli , óytkeni jılımalı bolatuǵınlıǵın kóp izertlewler juwmaqları tastıyıalaydı. Máselen, burın baslawısh mektepte oqıw, jazıw, esaplaw kónikpelerine úyretilip joqarı klasslarda pán tiykarların sistemalı úyretiwge (boladı) tayarlanadı. Endi baslawısh klass oqıwshılarına oqıw materialınıń ilimiy tiykarları, qaǵıydalar, nızamlıqlar úyretiletuǵın boldı. Ilgeri baslawısh klass oqıwshılarına túsinikli emes dep tán alıwınan materiallar endi ádettegidey oqıtılmaqta. Mısalı , usı-jıldan baslap baslawısh klasslarda arifmetikanı oqıtqanda geometriya elementleride úyretildi. Sonnan beri baslawısh mektep oqıw jobasında arifmetikanıń ornına matematika kirgizildi.
Oqıtıwdıń túsinikliligi didaktikanıń prinsiplerin esapqa alıwǵa, oqıw materialın durıs tańlawǵa, onı úyreniw sistemasın anıqlawǵa, muǵallimniń jańa pedagogikalıq texnologiyanı qollanılıwına oqıwshılardıń bilimdi iyelew usıllarına muǵallimniń jeke basınıń tásiri menen pedagogikalıq sheberligine tikkeley baylanıslı.
Leksiyanıń basında ullı pedagog alım Beruniu X-XI ásirde túsinikli oqıtıwdıń qatar wazıypaların oylap taptı, degen edik. Bul qaǵıydalar XVII ásirge kelip chex pedagogi Ya.A.Kamenskiy tárepinen jáne de rawajlandırıldı hám ol qaǵıydalar házirgi kúnde de oqıtılıwdıń altın qaǵıydaları esaplanadı.

Birinshi qaǵıyda -<>

Jeńilden qıyınlawǵa qaǵıydası oqıw materialın qatań izbe-izlikte jaqsı belgili hám túsinikli máseleden qıyın máselege qaray oqıtıwdı ańlatadı. K.D.Ushinskiy eskertkenindey túsinikli oqıtıwdı jeńil oqıtıw dep qarawǵa bolmaydı. Oqıw materialı belgili dárejede qıyın bolıwı, lekin onı oqıwshılar ózlestirip alatuǵın dárejede shárt. Oqıw materialı áste aqırın qıyınlastırıl barıwı tiyis . Hádden tıs jeńil oqıtıw oqıwshılardan aqıll kúshin talap etpeydi, qızıǵı páseytedi, alǵa ilgerilewge kesent keltiredi. Kerisinshe hádden tıs qıyınlıqta material oqıwshınıń izine nalıwına, kúshine isenbewshilikti keltirip shıǵaradı. Sonlıqtan oqıw materialı oqıwshılardıń belgili aqıl miynet etip ózlestirip alatuǵın dárejede bolǵanı maqul. Yeger oqıwshı ayırım qıyınshılıqlarǵa duwshar bolsa onda muǵallim járdem beredi, biraz oqıwshı ushın hasla ózi islep bermeydi. Keńes, máslahat, usınıs, qosımsha soraw, baǵdarlawshı soraw, kórsetpeler beredi. Belgili qıyınshılıqlardı jeńiw protsessinde oqıtıwdı háreketke keltiriwshi kúshler iske qosıladı. Bul máselede orıs psixologı L.V.Zankovtıń baslawısh mektepte joqarı qıyınshılıq dárejesinde oqıtıw prinsipi dıqqatqa ılayıq.