Ortiqova dilbar ortiqovna obidjanova feruza abdullayevna masharipova gularam kamilovna

Amerika Qo‘shma Shtatlari. Amerikada o‘z fikrini to‘g‘ridan-to‘g‘ri mumkin 
qadar ochiqchasiga bildirish qabul qilingan. Amerikaliklar o‘zlari nima haqida 
o‘ylasalar, hamisha Shuni gapiradilar. 
Boshqa xalqlarda keng tarqalgan tildagi chuqur ma’no, mubolag‘a 
amerikaliklarni to‘g‘ri fikrdan yanglishtiradi: ular har bir jumlani so‘zma so‘z qabul 
qilishga, aniq ekanligiga ishonch hosil qilib, tushunmagan narsani qabul qilmaslikka 
o‘rganib qolganlar. 
Amerikaliklar uchun eng asosiysi bu individuallik va shaxs huquqidir. Shu bilan 
birga, ularning xususiyatlaridan biri, bu to‘g‘ri so‘zlik va samimiylikdir. 
Amerikaliklar sodda va qulay kiyinishni, o‘zaro oddiy va norasmiy muloqotni 
hamda korxonalarda rahbar va ishchilar o‘rtasida demokratik munosabatda bo‘lishni 
afzal ko‘radilar. 
Amerikaliklar sog‘lom, harakatchan, o‘ziga ishongan, o‘zlashtiruvchan bo‘lib 
ko‘rinishga harakat qiladilar. 

---

131 
Ular vaqtni tejab, punktuallikni qadrlaydilar. Kechga qolishga yo‘l qo‘yilmaydi, 
kechga qolish hech bir narsa bilan oqlanmaydi. Muzokaralarda ular tezda asl 
maqsadga o‘tadilar va rasmiyatchilikka vaqt ketkazishni yoqtirmaydilar. Muzokaralar 
qisqa fursatli, yuzma-yuz olib boriladi va professionalizm va maqsad sari intilishlarga 
qaratilgan bo‘ladi. 
Yaponiya. Yaponiya har doim o‘zining an’anaviy yapon xushfe’lligi va 
xushmuomaligi bilan tanilgan. Yaponiyada yoshu qari past ovozda gaplashadi. 
Yaponlarda birmuncha issiqlik bo‘lmasa-da, juda xushmuomala xalq hisoblanadilar. 
Yaponlar uchun xushmuomalik va odob-axloq qoidalari deyarli muqaddas 
hisoblanadi. 
Yapon etiketi ma’nosini tushuntirish uning tamoyillaridan boshlanadi. 
Yaponlarning oilaviy kutubxonasida boshqa adabiyotlar bilan birga etiket bo‘yicha 
ko‘rgazmali kitoblar, xushfe’llilik qonunlarini o‘rganish uchun amaliy qo‘llanmalarni 
uchratish mumkin. Idoralar va hukumat muassasalarida yangi xodimni ishga qabul 
qilishdan oldin, uning etiket qoidalarini qay darajada bilishini tekshiradilar. Yapon 
etiketi insoning uyda, ko‘chada, ishda qanday tuta bilishi kerakligini belgilaydi. 
Yaponlar choyni qanday uzatishni, qanday kiyinishni, bosh kiyimlardan qanday 
foydalanishni bilishlari shart. 
Yevropa etiketidan farqli o‘laroq, yapon etiketi qoidalari bo‘yicha zinadan 
harakatlanayotganda erkak kishi chap tarafda turishi, zinadan ko‘tarilayotgan paytda 
erkak kishi ayol kishidan avval, zinadan tushayotgan paytda esa erkak kishi orqada 
bo‘lishi kerak. 
Yaponlar xushmuomala va o‘zini qo‘lga ola bilgan insonlardir. Ular uchun 
boshqa dunyo xalqlari kabi etiket qoidalari juda muhimdir. Yaponlar o‘zlarining 
an’analariga boshqalarning rioya qilishini majburiy deb hisoblamasalar-da, ularga 
rioya qilganlarga nisbatan samimiy minnatdorchilik bilan muomalada bo‘ladilar. 
Yaponiyada bosh egib so‘rashish an’anasi hali ham keng tarqalgan bo‘lgani uchun 
mehmonlarga ham bunga javoban biroz boshini egib salomlashish tavsiya qilinadi. 
Xitoy. An’analarga alohida yondashish, tartib, o‘rnatilgan qoida va an’analarga 
amal qilish uning xulq va odob ta’limotining asosi bo‘lib qolgan. Hozirgi paytda 
konfutsianlik shartlari va insonlar o‘rtasidagi munosabatlarning jiddiy vertikal tizimi 
ortda qoldi. Muomala qilish, xulq-atvor tamoyillari, kiyim shartlari jamoat 
ierarxiyasiga bog‘liq bo‘lmagan holda qat’iylik tusini yo‘qotdi. Ayollar erkaklar kabi 
bir xil imtiyozlarga ega bo‘ldilar. Shu bilan birgalikda, kattalarga hurmat va milliy 
madaniyat, tarix, adabiyotga nisbatan e’tibor tuyg‘ulari saqlanib qoldi. Shuni yodda 
tutish kerakki, Xitoyda etiketning asosiy xususiyati xushmuomalalikdir. 
Xitoyda yoshi katta yoki notanishShaxslar bilan muomualada «siz», deb 
muloqotda bo‘lish, Yevropa davlatlariga nisbatan kam ishlatiladi. Xitoyliklar asosan 
muloqotda bo‘lganda «sen», deb muomalada bo‘ladilar, bu, o‘z navbatida, rus yoki, 

---

132 
masalan fransuz kishilik olmoshiga to‘g‘ri keladigan to‘liq analog bo‘lib 
hisoblanmaydi. Muloqotda Shaxs hurmat yuzasidan ikkinchi Shaxsga nisbatan 
kishilik olmoshi o‘rniga — janob (xonim) va familiyasini qo‘shib murojaat qilishi 
mumkin.