Os larda resurs hám process túsinigi Reje

Rejelestiriw parametrleri
Qoyılǵan maqserlerdi amelge asırıw ushın, jaqsı algoritmler, sistemadaǵı processlerdiń qandayda bir хarakteristikalarına, júklemege nawbettegi tapsırmalarǵa esaplaw sisteması halatına, basqasha qılıp аytqanda rejelestiriw parametrlerine tayanıwı zárur.
Bárshe rejelestiriw parametrlerin eki úlken toparlarǵa bóliw múmkin: statik parametrler hám dinamik parametrler. Statik parametler esaplaw sisteması jumıs waqtında ózgerdeydi, dinamikleri ese kerisinshe, hárdayım ózgeriste boladı.
Sistemanıń statik parametrlerine onıń resurslarınıń shegaralıq mánislerin (operativ yad kólemi, свопинг ushın disktegi yad maksimal sanı, jalǵanǵan kiritiw-shıǵarıw qurılamalarınıń sanı h.t.b). Sistemanıń dinamik parametrleri tap sol waqıttaǵı bos resurslar sanın xarakterleydi.
Process statik parametlerine, qaǵiyada boyınsha júklew waqtına tán хarakteristikalar kiredi.

• 
  Process qaysı paydalanıwshı tárepinen iske túsirilgen hám qaysı paydalanıwshı tapsırmanı formalandıradı.
  
• 
  Qoyılǵan másele orınlanıw prioritet qanday, yaǵniy másele qay dárejede zárur.
  
• 
  Paydalanıwshı tárepinen máseleni sheshiw ushın qansha processor waqtı soralǵan.
  
• 
  Processor hám kiritiw-shıǵarıw amelin orınlaw waqtı salıstırıw qanday
  
• 
  Tapsırma ushın, esaplaw sistemasınıń qaysı resursları(operativ yad, kiritiw-shıǵarıw qurılmaları, arnawlı kitapxanalar, sistemalı dásturler h.t.b) hám qansha muǵdarda kerek.
  

Uzaq muddetke rejelestiriw algoritmleri óz islerinde esaplaw sistemasınıń dinamik hám statik parametrlerden hám processlerdiń parametrlerinen (processler dinamik parametrleri tapsirmanı júklew etabında ele belgisiz boladı).
Ortasha muddetli hám qisaqa muddetli rejelestiriw algoritmleri, qosımsha rawishte processlerdiń dinamik хarakteristikalarınan paydalanıladı. Ortasha muddetli rejelestiriwde bunday xarakteristika sıpatında tómendegi maǵlıwmatlardan paydalanıladı:

• 
  Processti diskke yaki operativ yadqa juklengen momentten qansha waqıt ótti;
  
• 
  Process qansha operativ yad iyeleydi;
  
• 
  Processke qansha processor waqtı аjıratıladı;
  

Rejelestiriw processi ОSnıń “rejelestiriwshi” dep аtalatuǵın bólimi arqalı orınlandı. Rejelestiriwshi, orınlawǵa, tayar halattaǵı process ishinen yaǵniy processti tómendegi tórt jaǵdaylarda tańlaw haqqında sheshim qabıl qıladı:

1. 
   Process orınlanıw halatınan, orınlanıwı tamamlanadı halatına ótiwde
   
2. 
   Process orınlanıw halatınan kútiw halatına ótiwde
   
3. 
   Process orınlanıw halatınan, tayarlıq halatına ótiwde
   
4. 
   Process kútiw halatınan, tayarlıq halatına ótiwde.
   

Rejelestiriwdiń túrlishe algoritmleri bar bolıp, olar hár túrli máseleler ushın sapalı hám túrli maqsetlerge erisiwge arnalǵan.
Máselen, 1. First –come, First –Served(FCFS) –birinshi keldi, birinshi xızmet kórsetildi.
2. Round Robin(RR) –balalar koruseli. Bul FCFS ti modefikaciya qılınǵan kórinisidir.
3. Shortest – Job – First (SJF) –birinshisiniń eń qısqa waqtı h.t.b.
Esaplaw sisteması N paydalanıwshı interaktiv rejimde islep atırǵan bolsa, hár bir paydalanıwshı ózinde processor waqtınıń ~1/N bólimine iye dep esaplanıwı kepilleytuǵın rejelestiriw аlgoritmin qollaw múmkin.
Esaplaw sistemasınıń eń shegaralanǵan reurslarınan biri processor waqtıdir. Olardı kóp sanlı processler arasında bólistiriw ushın sistemaǵa processlerdi rejelestiriw procedurasın qollawǵa tuwrı keledi. Rejelestiriwdiń esaplaw sisteması halatına tásiriniń dawamiylıq dárejesine qarap, processlerdi qısqa muddetli,ortasha muddetli hám uzaq muddetli rejelestiriwlerge bólinedi. Rejelestiriw anıq qoyılǵan máselelerden, sheshilip atırǵan másele klasslarına baylanıslı bolıp, processlerdiń statikalıq hám dinamikalıq parametrlerine hám kompyuter sistemalarına tayanadı. Rejelestiriwdiń sıǵıp shıǵaratuǵın hám sıǵıp shıǵarmaytuǵın rejimleri ajıratıladı.
Sıǵıp shıǵarılmaytuǵın rejelestiriw rejiminde,orınlanatuǵın process basqa processke processordı tek ǵana qalewi menen beriw múmkin, sıǵıp shıǵaratuǵın rejimde ese, orınlanıp atırǵan ózine baylanıslı bolmaǵan halda shıǵarıladı.
Eń apiwayı sıǵıp shıǵarmaytuǵın rejelestiriw algoritmi –FCFSdir,ol qısqa processlerdi sezilerli dárejede uslap qalıwı múmkin(tayarlıq halatı waqtında ótpegen processlerdi).
Waqıttı ajıratıw sistemalarında keń tarqalǵan algoritm bul sıǵıp shıǵaratuǵın аlgoritm –RRdir.
Sıǵıp shıǵaratuǵın аlgoritmler ishinde processlerdiń ortasha kútiw waqtı jaǵınan optimal аlgoritm -SJF аlgoritmidir.