Oshirish instituti

2	Buxgalteriya hisobining predmeti va metodining elementlari	Xo’jalik mablag’lari va ularning tashkil topish manbalariga umumiy tushuncha. Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari, O’zbekiston Respublikasida ro’yxatga olingan yuridik shaxslar, sho’ba korxonalari, vakolatxonalari, filiallari va boshqa tarkibiy bo’linmalari buxgalteriya hisobi subektlaridir. Aktivlar, majburiyatlar, xususiy capital, zaxiralar, daromadlar, xarajatlar, foyda, zararlar va ularning harakati bilan bog’liq xo’jalik operatsiyalari Buxgalteriya hisobining obektlaridir. Buxgalteriya hisobi usulining elementlari to’g’risida tushuncha. Buxgalteriya hisobi metodining muhim elementlari: xujjatlashtirish, inventarizatsiya, baholash, kalkulyatsiya, hisobvaraqdar tizimi, ikki yoqlama yozuv, buxgalteriya balansi va moliyaviy hisobot.	6	N
3
3	Buxgalteriya balansi	Balans haqida umumiy tushuncha. Buxgalteriya balansi va uning tarkibiy tuzulishi. Balans turlari. Balansga mablag’lar va mablag’lar manbalarini joylashtirish tartibi. Balansda ro’y beradigan o’zgarishlar. Balansning xo’jalik yurituvchi sub’yektni boshqarishdagi o’rni va ahamiyati. Buxgalteriya balansi moliyaviy hisobotning asosiy shakllaridan biridir. Buxgalteriya balansi muayyan davrdagi kompaniyaning aktivlari, majburiyatlari va ustav kapitalini umumlashtirib beruvchi moliyaviy hisobotdir. Buxgalteriya balansi 60-yillarda aktiv va passiv tomonlari bo‘yicha besh bo‘limdan tashkil topgan bo‘lsa, 80-yillarda 3 bo‘limdan va hozirgi paytda ikki bo‘limdan iboratdir. Mulkchilik shaklidan qat’iy nazar tadbirkorlik faoliyatini olib borayotgan barcha yuridik shaxslar (bank, sug‘urta va byudjet tashkilotlaridan tashqari) yagona shakldagi buxgalteriya balansini tuzadilar. Mustaqil buxgalteriya balansini tuzish: xo’jalik mablag’lari- balans aktivi, xo’jalik mablag’larini tashkil topish manbalari. Buxgalteriya balansining turi bo’yicha tasniflanishi: tuzilish vaqtiga ko’ra, axborot hajmiga ko’ra, mulkchilik shakliga ko’ra, aks ettirish ob’ektiga ko’ra, tozalash usulina ko’ra. Xo’jalik muomalalari natijasida balansdagi ro’y beradigan o’zgarishlar 4 xil o’zgarish sodir bo’ladi.	10	N	5