O`simliklar dunyosi va ularni hayot tarzi haqidagi bilimlarni bilib olish va tahlil qilish reja

Madaniy mevalar
Misol uchun, don va sabzavot kabi mevalar qadimgi odamlarda etishtirishga aylandi. Guruch va mevali o'simliklarning foydali xususiyatlari, shuningdek, quritilgan yoki nam shaklda saqlab qolish qobiliyati ularga doimiy omborxona ob'ektlarini aylantirdi. Eng mashhur mevalardan biri - olma, yirtqich qarindoshlari bo'rtma davrda va vaqtlar. Bugungi kunda 200-300 yil ilgari begona hisoblangan ko'plab mevali daraxtlar xususiy bog'larda bog'larga o'stirilmoqda.
O'simliklarning kelajagi
Butun dunyodagi selektsionerlar o'z laboratoriyalarida hali ham o'zlari uchun g'ayrioddiy sharoitlarda ildiz otib, misli ko'rilmagan ekinlarni etishtiradigan yangi o'simliklarni hosil qilish uchun mehnat qilmoqdalar.
Ularning sa'y-harakatlari tufayli o'simliklar o'simliklar iqlimdagi o'zgarishlarga, Yerning tuproq qatlamining kamayib ketishiga yaxshi ta'sir ko'rsatadi va ayni paytda yaxshi hosil beradi.
Ko'plab madaniy o'simliklar gibrid qattiqlashuvga ega bo'lgani sababli yiliga yoki mavsumda har ikki ekinni berishga kirishdi. Bu bizning kelajagimiz yangi tabiatda sabzavot va meva-chevalarimiz bo'lishiga umid beradi, Vatanimiz uzoq umr bir mamlakatga aylandi va butun dunyo aylandi.
Bizning madaniy o'simliklarning aksariyati butun dunyoda keng tarqalgan angiospermlarga tegishli. Ularning kelib chiqishi nima? Madaniy o'simliklar har doim bizning davrimizda bog'larda, sabzavot bog'larida va dalalarda o'stirilgandek bo'lganmi? Javob olish uchun keling, tarixga nazar tashlashga harakat qilaylik.
Ibtidoiy odamlar o'simliklar etishtirishni bilishmagan. Bir necha kun ular oziq -ovqat izlab yurishdi. O'rmon daraxtlari va butalarining mevalari va mevalari, yovvoyi donli urug'lar, piyoz, ildiz va rizomlar yig'ilgan. Ular tabiatda topilgan hamma narsani eyishdi.
Olimlarning fikriga ko'ra, odamlar o'simliklar etishtirishni taxminan 10-15 ming yil oldin boshlagan.
Birinchi o'simliklar - madaniy o'simliklarning ajdodlari, aftidan, odam yashaydigan joy yaqinida o'sgan. Ehtimol, bu oddiy odamlar to'plagan urug'lardan o'sib chiqqan va keyin tasodifan tuproqqa tarqalgan donlar edi. Bu, shuningdek, odamlar iste'mol qiladigan mevali urug'lardan hosil bo'lgan mevali o'simliklar bo'lishi mumkin.
Turar joy yaqinidagi tuproqda ko'plab o'simliklar o'sayotganini payqab, qadim zamonlarda yashagan odamlar, ularni o'rmon va o'tloqlardan qidirishdan ko'ra, o'z uylari yaqinida o'stirish yaxshiroq degan xulosaga kelishgan. Odamlar urug 'sepishni, ko'chatlarni himoya qilishni, begona o'tlarni yo'q qilishni boshladilar.

O'simliklar chirindi o'z ichiga olgan turar -joylar yaqinida tabiiy sharoitlarga qaraganda yaxshiroq o'sdi. Ekish uchun qadimgi dehqonlar eng yaxshi o'simliklardan urug'larni yig'a boshladilar. O'simliklarni bunday urug'lardan etishtirish yovvoyi o'simliklarning madaniy o'simliklarga aylanishiga yordam berdi.

Madaniy donalar yovvoyi donlardan yirikroq donlarda farq qilardi. Mevali daraxtlar va butalar yanada mazali mevalarga ega. Ovqatlanadigan ildizlar qalinroq va sharbatli bo'lib o'sdi.
Keyinchalik odamlar maxsus mashg'ulotlar bilan shug'ullanishdi tanlash, aniq maqsadga intilish. Ulardan ba'zilari undan ham katta mevali o'simliklar etishtirish uchun katta mevali o'simliklardan urug 'oldilar. Boshqalar ta'mi yaxshiroq bo'lgan namunalarni tanladilar. Boshqalar esa hosildorligi yuqori bo'lgan o'simliklarga qiziqish bildirgan. Bu tanlov natijasida odamlar har xil sharoitda etishtirgan bir xil o'simlik turlarining turli namunalari bir -biridan farq qila boshladi. Shunday qilib, nafaqat mevalari, balki pishishi, qurg'oqchilikka chidamliligi, sovuqqa chidamliligi va boshqa fazilatlari bilan farq qiladigan madaniy o'simliklarning navlari paydo bo'ldi. Yangi navlarni etishtirish uchun o'simliklarni tanlash deyiladinaslchilik.
Endi har bir madaniy o'simlik turining ko'p navlari bor. Ayniqsa, eng qadimgi ekinlarning ko'p navlari bor - bug'doy, arpa, makkajo'xori, guruch. Sabzavot o'simliklari, mevali daraxtlar va rezavorlarning ko'p navlari xilma -xildir.

Masalan, mamlakatimizda olma daraxtlarining 1500 tagacha navlari bor. Ular orasida antonovka, nok, dolchin bor.

Ivan Vladimirovich Michurin butun hayotini meva va berry o'simliklarining yangi navlarini yaratishga bag'ishladi. U yangi navlarni etishtirish uchun o'simliklarni kesish va tanlash usullarini ishlab chiqdi. Olma daraxtlarining ko'p navlari, masalan, Slavyanka, Kitajka Zolotaya, Pepin za'faroni, Bellefleur-Kitaika va boshqalar.
Mamlakatimiz selektsionerlari tomonidan so'nggi yillarda yaratilgan madaniy o'simliklarning yangi navlari katta ahamiyatga ega. Ular orasida akademik Pisarev etishtirgan bug'doyning yangi navlari alohida ajralib turadi. Kungaboqarning yuqori yog'li navlari, qand lavlagining yuqori mahsuldor navlari, paxtaning uzun shtapelli navlari, makkajo'xori gibrid navlari va boshqalar mashhur.
Madaniy o'simliklar yovvoyi ajdodlaridan juda farq qiladi. Bu farqlar, ayniqsa, madaniyatni rivojlantiradigan organlarda seziladi. Misol uchun, oq karam karam o'simliklarining yuqori o'sgan apikal kurtaklari bo'lgan karam boshlarini olish uchun etishtiriladi. Oq karam karamning boshini hosil qilmaydigan yovvoyi O'rta er dengizi karamidan qanday farq qiladi.
Kartoshka kraxmalga boy ildiz hosil qilish uchun etishtiriladi. Madaniy kartoshkaning yirik ildizlari odatda yong'oqdan katta bo'lmagan yovvoyi kartoshkadan farq qiladi.

O'simliklarni etishtirish yovvoyi o'simliklarning ekinlarga aylanishini anglatadi. Yig'ish paytida yovvoyi o'simliklar Azizillo, sug'orish, o'g'itlash va boshqalar jarayonida o'zgara boshladi va ular boshqa qabilalardan himoyalangan va mulk sifatida mustahkamlangan. Qadimgi odam, boshqalardan farqli o'laroq, ular qutulish mumkin bo'lgan o'simliklar ekanligini ancha oldin payqagan. Ma'lum bo'lishicha, yovvoyi bug'doyni xuddi shunday yeyish mumkin.

Sovet olimi N.I. Vavilov bir vaqtning o'zida o'simlik ekinlarining kelib chiqish markazlarini aniqlashning usulini ishlab chiqdi va asosladi. Uning tadqiqotlariga ko'ra, ma'lum bo'lgan madaniy o'simliklarning aksariyati faqat sakkizta fokusdan kelib chiqqan. Ularning barchasi asosan tog'li tropik va subtropik mintaqalarda to'plangan - bu And, Himoloy, Afrikaning tog'li hududlari va O'rta er dengizi mamlakatlari, tog'li Xitoy. Darhaqiqat, yer sharining faqat tor bir qismi jahon qishloq xo'jaligi tarixida katta rol o'ynagan, deya xulosa qiladi olim6.
"Urug'li yarim oy" (26 -rasm) hududida yirik donli don o'sdi. Bu yovvoyi bug'doy edi. Yetuk quloqlari ochilganda va undan donalar tushganda ko'payadi. Uzoq va qattiq shashka ularga shamol yordamida ona o'simlikdan uchib ketishga yordam beradi va erga yiqilganidan keyin tuproqqa mahkam o'rnashadi. Tabiiy tabiatda ko'payishning bu usuli qadimgi kollektorga noqulaylik tug'dirdi. U yo pishmagan quloqlarni terishi kerak edi, yoki ko'p donni yo'qotdi.

yig'im -terim paytida. Ehtimol, bu kamchiliklar bug'doyni uy sharoitida ishlatishga sabab bo'lgan.

Odamlar ekishni boshlagan birinchi o'simliklar bug'doy va arpa edi. Madaniy o'simliklar yovvoyi o'simliklar bilan solishtirganda shunchalik o'zgarganki, madaniy navlar endi odamlarning aralashuvisiz o'smaydi. Tadqiqotchining qishloq xo'jaligi sohasidagi tajribalari D.R. Xarlan yovvoyi bug'doy shunchalik zich ekanligini ko'rsatdiki, qadimgi terimchilar oilasi uch haftalik ishda bir yil kerak bo'lgandan ko'ra ko'proq don yig'ib olishlari mumkin edi.
Va bugun yovvoyi bug'doy Yaqin Sharqning tepalik yon bag'irlarida mo'l -ko'l o'sadi. Neolit ​​texnologiyasi ustida ishlagan odam, ko'p harakat qilmasdan, bir kilogramm bug'doyni oson yig'ib oladi. Yovvoyi bug'doy tez pishadi va uni har uch haftada yig'ib olish mumkin. Tajribali terimchilar oilasi bu uch hafta ichida bir yil davomida boqish uchun yetarli bug'doyni (taxminan 1 tonna) yig'ib olishlari mumkin edi. Biroq, bug'doyni yig'ib, uni biror joyda saqlashga to'g'ri keldi. Ular omborlar qurdilar. Ularni qo'riqlash va bu oziq -ovqat manbasiga uzoq vaqt qolish kerak edi. Shunday qilib, o'tirgan turmush tarziga yana bir turtki bo'ldi.
Hosilni turar -joy yig'ib olganda, ba'zi donlar yo'qolgan bo'lishi mumkin, va ularning bir qismi unumdor tuproqqa tushib ketgan, chunki aholi punktlari odatda suv havzalari yaqinida va yovvoyi bug'doy o'sadigan tog'li hududlardan uzoqda joylashgan edi. Kelgusi yilda paydo bo'lgan o'simliklar, qoida tariqasida, don sepa olmaydigan turlardan edi. Bundan tashqari, ular qishloqqa yaqinlashdilar, shuning uchun ular birinchi bo'lib yig'ildi. O'z -o'zidan paydo bo'ladigan tanlovning doimiy takrorlanishi, oxir -oqibat aholi punktlari yaqinida bug'doyning eng katta va unumdor dalalari topilishiga olib keldi. Shunday qilib, erni etishtirish yo'lida hal qiluvchi qadam tashlandi.
Ba'zida ovchilar va yig'uvchilar foydali o'simliklarga qarashdi - ular yosh kurtaklarni begona o'tlardan tozalash, kesish, qo'riqlash. Ovqatlanadigan ildiz va ildizlarni qazib, ular zich chakalakzorlarni yupqalashtirib, erni qazishdi. Janubi -Sharqiy Osiyodagi ovchilar va yig'uvchilar hatto yovvoyi ildiz mevalarni ekishni ham bilishgan; Avstraliyaning aborigenlari ba'zan daraxt va buta mevalari, donli donlarni ekishgan. Bu nafaqat qutulish mumkin bo'lgan o'simliklarga, balki soya bergan yoki kommunal hududlarning chegaralarini belgilaganlarga ham tegishli edi.
Hujayra hayotning tuzilma va funksional birligidir. Hujayra (grekcha-cytos yoki lotincha-cellula) so'zini birinchi bor Robert Guk 1665 yilda qo'llagan. Biologiya fanining asosiy yutuqlaridan bo'lgan hujayra nazariyasi 1839 y M.Shleyden va T.Shvann tomonidan yaratilgan
Tabiatdagi organizmlar hujayra tuzulishiga nisbatan ikki gruppaga bo'linadi: